Morgunblaðið - 10.12.1976, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. DESEMBER 1976
43
svona langur vegna þess að menn
vildu bíða birtu til heimferðar.
Segðu mér nú eitthvað frá
framkvæmd þinni við sundlaug-
arbyggingu hjá Seljavöllum?
Aðdraganda að því má fyrst
rekja til þess að eg fór til Reykja-
víkur haustið 1921 til að læra
sund hjá Páli Erlingssyni. Á ár-
inu 1922 dvaldi eg lengi vetrar I
Reykjavfk að bíða eftir að komast
á nýjan togara, sem eg hafði feng-
ið loforð fyrir skipsrúmi á. Þenn-
an tfma hafði eg húsnæði hjá Páli
Erlingssyni i næsta húsi við sund-
laug Reykjavíkur. Þá synti eg á
hverjum degi og stundum tvisvar
á dag. Snemma vors 1922 simar
Hjörleifur Jónsson oddviti Aust-
ur-Eyjafjalla til mín og biður mig
að sækja íþróttanámskeið, sem
Iþróttafélag Reykjavíkur hafði
boðað til. Eg lét til leiðast. Nám-
skeiðið stóð frá 16. júnf til 12. júlf.
Byrjaðir þú þá strax á eftir að
undirbúa sundlaugarbyggingu?
Nei, eg hélt norður á Akureyri
og var þar á sfidveiðum til hausts
en hélt þá heim. Mér fannst hvfla
á mér skylda til að kenna heima-
mönnum eitthvafr enda mundi til
þess ætlast. Þó litil væri kunnátta
mín í að nota íþróttaáhöld, hafði
eg með mér heim spjót, kringlu og
kastkúlu. Sund var eiginlega það
eina sem eg treysti mér til að
kenna að nokkru gagni, en sund-
laug var engin til. Eg vissi af
heitum uppsprettulindum milli
hárra fjalla skammt frá Seljavöll-
um. Þar hafði eg áður séð rjúk-
andi læki renna í Laugará engum
til gagns. Þar taldi eg möguleika
til að byggð yrði sundlaug.
Eg hugsa málið og fer á fund
Ölafs Pálssonar bónda á Þorvalds-
eyri. Hann var þekktur fyrir
mikla hæfileika og góða framsýni
á verklegum sviðum. Eg bað hann
að koma með mér og líta á aðstæð-
ur til sundlaugarbyggingar á
þessum stað. Hann brást vel við
því og hélt strax af stað með mér.
Honum leist vel á þessa hugmynd
mína og hvatti mig drjúgum,
hann gerði ráð fyrir að 20 manna
flokkur mundi komast langt með
að ljúka á einum degi að gjöra
þarna smá sundlaug. Við þetta
álit Ölafs og uppörvandi orð hans
óx mér stórum ásmegin. Nú var
ekki eftir neinu að bíða. Við Ólaf-
ur ræddum þessi mál dálitið, og
talaðist svo til að eg færi þegar á
stundinni á yfirreið um sveit alla
að safna liði. Siðan lagði eg af stað
og fylgdi Ólafur mér á tvo fyrstu
bæi. Ferðinni hélt eg svo áfram
og kom á hvern bæ þar sem lið-
styrks mátti vænta. Eg varð að
hafa hraðann á og var stuttorður
á hverjum stað, sagði aðeins eitt-
hvað á þessa leið: „Viltu koma á
morgun og grafa fyrir nýrri sund-
laug, Ólafur á Eyri segir að það sé
svo sem dagsverk fyrir okkur alla
að vinna það verk, eg skal kenna
þér sund á eftir endurgjaldslaust
ef þú kemur.“ Allir ungir menn
sem eg hitti gengu inná þessa
skilmála, og mættu f sauðljósu
næsta morgun 'til starfa. Ekki
hafðist að ljúka verkanu á einum
degi eins og gert var ráð fyrir, en
seint að. kvöldi hins næsta dags
var verkinu lokið.
Laugin var gerð þannig að graf-
ið var niður f malareyri, og síðan
hlaðið innan með grassniddu.
Lauginn var 5x9 metrar að stærð.
Tveimur dögum síðar hóf eg svo
að kenna sund f þessari laug.
Menn lágu við í tjöldum og æfðu
allan daginn sund og aðrar fþrótt-
ir með smá hvfldum. Eftir eina
viku voru allir komnir á fiot og
var námskeiði þá slitið. Eg varð
ánægður yfir að hafa getað staðið
við loforð mitt, að kenna þeim
sund. Nokkru sfðar á þessu sama
hausti, sameinaðist þessi sund-
flokkur um að stofna fþróttafélag.
Það samþykkti samtfmis að
steypa nýja 25 m langa laug á
næsta vori 1923 og við það var
staðið.
Þú varst einhverntima við
sundkennslu hér í Reykjavfk, var
ekki svo?
Jú, fyrst var það vorið 1923, þá
kenndi eg 1 nokkurn tíma við
sundlaug Reykjavfkur. Þá lærðu
hjá mér 153 nemendur. Því starfi
hefði eg getað haldið áfram hefði
eg viljað, en hætti til að geta
unnið við sundlaugarbygginguna
hjá Seljavöllum, sem þá átti að
hefjast. Þar vann eg svo hvern
dag þar til verki var lokið og
stjórnaði því. Allt var unnið í
sjálfboðavinnu, engum greitt eyr-
isvirði. Vinna átti að skiptast sem
jafnast á féiagsmenn, og varð eg
að kalla menn til starfa sam-
kvæmt þvi. Vinna við þessa bygg-
ingu stóð yfir í þrjár vikur.
Sumarið 1929 kenndi eg hér aft-
ur sund. Ólafur Pálsson sund-
kennari fór þá til Þýzkalands til
að kynna sér nýjungar f sundi.
Hann réð mig í sinn stað, og var
eg frá 18. júnf til ágústloka við
þetta starf. Á þessu tfmabili
kenndi eg 224 byrjendum í sundi
að komast á flot. Sumarið 1930
var eg baðvörður við sundskálann
f örfersey. Sjóböð þar sóttu marg-
ir mætir menn, svo sem Þórberg-
ur Þórðarson og dr. Helgi Pjet-
urss. Kappsund fóru þarna fram
þetta sumar, sem venjulega á
þessum árum.
Sfðast var eg við sundkennslu i
Reykjavfk sumarið 1936. Þá fóru
sem muna má, allir helstu iþrótta-
menn landsins á Ólympíuleikana í
Berlfn í boði Adolfs Hitlers, og þá
að sjálfsögðu einnig sundkennar-
ar. Var eg þá beðinn að hlaupa
þar f skarðið og leysa af. Ekki
man eg hvað margir lærðu hjá
mér þetta sumar, en það var eins
og ávallt áður látlaus aðsókn
barna og unglinga til sundnáms.
Eru ekki einhverjir borgarar í
æðri stöðum þjóðfélagsins sem þú
minnist að hafa kennt sund?
Víst er svo, og skal eg aðeans
nefna fáa: Gylfi Þ. Gíslason, sira
Jón Thorarensen, Snorri Ólafsson
læknir, Lúðvíg Hjálmtýsson, Sig-
riður Thorlacius og Gissur Berg-
steinsson.
Þú varst framkvæmdastjóri
Blindravinnustofunnar meðan þú
starfaðir hjá Blindrafélaginu, var
ekki svo?
Það var víst ein af þeim nafn-
bótum sem skreyta mátti nafn
mitt með. Eg held þó að það sé
' margt annað sem fyrr bæri að
tengja nafni mfnu á þessu tíma-
bili hjá þeim blindu. Það mætti
eins vel segja að eg hafi verið
sendisveinn, sölumaður, bókhald-
ari, gjaldkeri, verkstjóri og rukk-
ari. öll þessi störf varð eg að leysa
af hendi, því mestallan tfma minn
þarna var eg sá eini af fastráðnu
starfsliði, sem hafði fulla sjón.
Hvað ertu búinn að vera lengi í
Leynimýri?
14. maf á næsta vori verða það
47 ár.
Hvers vegna gerðist þú bóndi
eftir margra ára sjómennsku?
Eg vildi breyta til og fara að
vinna í landi. Á þessum árum var
atvinna f landi mjög stopul, og
atvinnuleysi algengt á vissum
-tímum árs. Eg vildi forða mér frá
að ienda f slíku, og sá að búskapur
gat bjargað mér frá þvf.
Hvernig atvikaðist það að þú
keyptir Leynimýri?
Á vorinu 1929 fór eg og unnusta
mfn, Jósefína Rósants, f mikla
gönguferð á bæjarlandi Reykja-
vikur til að leita að og sjá út stað
fyrir framtíðarheimili okkar, sem
hugsað var sem smá bændabýli.
Svo barnsleg i hugsun vorum við
þá, að við gerðum ráð fyrir að
óræktað land, sem enginn nýtti,
mundi auðveldlega fást, ef ein-
hver vildi hefja þar ræktun. Við
gengum yfir öll óbyggð svæði
austan Rauðarárstigs og Reykja-
nesbrautar, allt inn að Elliðaám.
Við vorum eins og fuglar á nýju
vori, sem fljúga um loft í leit að
hreiðurstað. Best leist okkur á
Kringlumýri, þar var mikið og
grjótlaust graslendi. Eftir fyrir-
spurn, um það land vissum við
fyrst að það væri ekki falt til
erfðafestu. Mér var sagt að Thor
Jensen ætti smá býli f vesturbæn-
um sem hann vildi selja. Eg síma
til hans og spyr um þetta býli.
Kaup á þvi voru mér fjárhagslegt
ofurefli.
Næst gerðist það síðla vetrar
1930, að eg hélt á fund fasteigna-
sala og spurðist fyrir um grasbýli.
Jú, það var til, tveir þriðjuhlutar
af Leynimýri. Eg ákvað þegar að
fara á vettvang og athuga staðinn
og það gerðum við hjónaefnin á
næsta degi. Staðurinn fannst okk-
ur hafa sitthvað sér til ágætis.
Þarna var fagurt útsýni til suður-
fjalla og kyrrð og ró sem í sveit
væri, því þá sást ekkert hús héð-
an, hvorki f Reykjavík né Kópa-
vogi. Við ákváðum að festa kaup á
þessu býli þó sá væri galli að
þriðjungur þess væri annars
manns eign. Kaup voru siðan af-
gerð, og kostaði þessi fasteign 20
þúsund krónur. Árað 1936 keypti
eg þann hluta eignarinnar sem í
upphafi var undanskilinn, á sex
þúsund krónur. Þar skall hurð
nærri hælum, því dýrtíð var
skammt undan.
Þú hefur búið einn i fbúð þinni
síðan þú misstir konu þína. Hvað
eru það mörg ár.
Það eru 20 ár.
Finnst þér ekki dálftið ein-
manalegt að búa svona?
Eg finn lftið fyrir þvf vegna
þess að sonur minn býr líka i
húsinu með fjölskyldu sinni,
konu og þremur börnum, og milli
fbúða eru opnar dyr. Við hjónan
áttum saman tvo syni og eina dótt-
ur. Nú eru barnabörnin orðin 13
og tvö barnabarnabörn.
Nú þegar litið er yfir farinn veg
Björns Andréssonar um langa ævi
má segja að hann hafi kunnað að
rata hinn gullna meðalveg lffsins
f fjölbreytileik þess með sína
mannkosti og athafnasemi. Munu
nú margir eins og eg, hugsa hlýtt
til hans og þakka honum sam-
fylgd um breiðgötur lffsins. Björn
hefur aldrei gert kröfur til ann-
arra en sjálfs sfn. Svo segir mér
hugur um, að hann hafi fremur
miðlað öðrum en að sækja nokkuð
sjálfur til annarra. Hann er ekki
að flíka slíku.
Af samtali við Björn hér að
framan má sjá, að i upphafi ævi
sinnar bjó hann við allmikla fá-
tækt. Sá skuggi sem henni fylgir
er nú löngu horfinn. Björn getur
tekið undir orð skáldsins frá
Hvítadal:
„nú finn eg vorsins heiði f hjarta.
Horfin, dáin nóttin svarta
ótal drauma bfföa, bjarta
barstu, vorsól inn til mfn.
Það er ekki þörf að kvart a,
þegar blessuð sólin skfn.“
Ólafur Jónsson
frá Skála
Seljavallalaug
Nýtt
Óreimaðir litir rauðbrúnt
og dökkblátt. Reimaðir
naturgult.
Verð kr. 6.700 — st.
36—41
Leður með bylgjóttum
gúmmísóla
PÓSTSENDUM
Skóverzlun Péturs
Andréssonar,
Laugavegi 74 — Framnesvegi 2.
Hárgreiðsla
aöeiginvild
Meö hárgreiöslusetti frá Remington er leikur einn aö
haga hárgreiðslunni aö vild sinni. Þú getur burstaö,
greitt, þurrkaö, liðað og lagt háriö eins og hugurinn
girnist.
Tvenns konar sett fyrirliggjandi: HW 23, með hárliðun-
arjárni, þrem tegundum bursta og greiðu og HW 22
meö tveim burstum og greióu.
Þægilegt handfang meö innbyggðum varmablásara og
leiðslu sem snýst ekki upp á.___
Fullkomin varahluta og viðgerðarþjónusta.
Laugavegi 178 Sími 38000
ÁRMÚLI
Notfærió yður ný bílastæói
bak við verziunina ognýja
útkeyrslu út á Háaleitisbraut
© Vörumarkaðurinn hf.
I Ármúli 1 A I Matvörudeild 86-1 11 — Húsgagnadeild 86-11 2 Heimilistækiadeild 81-680 — VefnaSarvörudeild
86-113 Skrifstofan 86-114