Morgunblaðið - 18.11.1977, Qupperneq 23

— Dýrt að vera
íslendingur
Framhald af bls. 10
Að Ieggja
niður stofnanir
A uppgangstímum eins og
hér hafa verið undanfarna ára-
tugi er eðlilegt að stöðugt sé
verið að setja á fót nýjar ríkis-
stofanir, sem eiga að sinna
ákveðnum verkefnum. En við
verðum einnig að læra að
leggja niður stofnanir þegar
þær hafa skilað sinu hlutverki.
I vaxandi mæli getum við gert
ráð fyrir að ríkið verði að sinna
þeim verkefnum, sem við get-
um flokkað undir langtímafjár-
festingu svo og þjónustu, sem
enginn mikill hluti af skóla-
kerfinu og æðri menntun svo
og þorrinn af allri heilbirgðis-
þjónustu svo dæmi séu nefnd.
Sú starfsemi, sem gefur af sér
arð á skemmri tíma t.d. bíla-
skoðun húsateikningar á ekki
framar erindi inn í rikisbáknið.
— Bætir ekki
kostnaðar-
hækkanir
Framhald af bls. 2
Ljóst er að á þessu ári munu laun
verzlunarfólks hækka um allt að
60%. stórfelld hækkun hefur orðið
á húsaleigu, síma, rafmagni, hita og
síðast en ekki sizt vöxtum, sem eru
að verða sifellt meiri byrði á verzlun-
inni eins og öðrum atvinnugreinum.
Það er ekkert vafamál að veltuaukn-
ing verzlunarinnar á þessu ári getur
alls ekki staðið undir þeim
kostnaðarauka, sem verzlunin verð-
ur fyrir á árinu ”
„Fulltrúar launþega í verðlags-
nefnd greiddu atkvæði gegn þeirri
tillögu að hækka álagninguna um
10%," sagði Georg, er Mbl spurði
um afstöðu verðlagsnefndarmanna
„En hins vegar voru allir þeir, sem
tóku til máls á fundinum, bæði full-
trúar launþega og aðrir, sammála
um að lagfæra þyrfti álagningar-
reglurnar að einhverju leyti. Menn
MORGUNBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 18. NÖVEMBER 1977
23
voru hms vegar ekki sammála um,
hvernig að því skyldi staðið."
„Ég er undrandi á þeim málflutn-
ingi, sem birtist í Þjóðviljanum,”
sagði Georg, er Mbl bar undir hann
þá fullyrðingu Þjóðviljans, að verð-
lagsnefnd hefði með samþykktinni
„fært verzluninni 3000 milljónir
króna ”
„Blaðið slær fram tölu. sem það
ber Þjóðhagsstofnun fyrir, og þessu
er slegið skýringarlaust upp yfir for-
síðu blaðsins og að þvi látið liggja
að þessi álagningarhækkun renni
beint i vasa innflytjenda og kaup-
manna
Ég hef átt tal við fulltrúa þann hjá
Þjóðhagsstofnun, sem gaf blaða-
manni Þjóðviljans upplýsingarnar,
og kom i Ijós, að mn i dæmið voru
reiknaðir stórir vöruflokkar, sem
njóta ekki þessarar álagningar-
hækkunar, eins og til dæmis land-
búnaðarvörur, fiskur, lyf og tóbak
Með þvi einu að taka þessa vöru-
flokka út úr dæminu má lækka tölu
Þjóðviljans um mörg hundruð
milljónir, en endanlegar tölur liggja
ekki fyrir enn ”
— Stórminnkuð
kerfisafskipti
Framhald af bls. 10
hægt er að láta einstakiinga og
samtök þeirra gera muni bera
meiri og betri árangur en undir
stjórn ópersónulegs ríkisvalds.
Þetta sannast á mörgum dæm-
um um taprekstur ríkisins.
Mér finnst einnig fráleitt að
bankastjórar rákisbankanna og
menn i bartkaráði séu valdir
eftir sjálfskipuðum leikreglum
stjórnmálaflokka. Það er raun-
ar enn ein sönnunin fyrir sam-
tryggingu flokkanna. Oheyri-
legt er að næstum allt fjármagn
þjóðarinnar skuli vera f hönd-
um stjórnmáiamanna og mönn-
um kosnum af þeim, til úthlut-
unar. Vel gæti verið að ef þessu
væri ekki svona hagað ættum
við ekkert Kröfluævintýri eða
upphaf að Borgarfjarðarbrú,
o.s.frv.
DÓMSVALD
Dómsvaldið er þriðji þáttur
rikisvaldsins. Það á að tryggja
réttvisi og réttaröryggi allra
einstaklinga þjóðfélagsins. Það
er þvi eina vörn einstaklingsins
gegn löggjafarvaldinu og fram-
kvæmdavaldinu og þá sérstak-
lega framkvæmdavaldinu. Öll-
um ætti þvi að vera ljóst mikil-
vægi þess að dómsvaldið sé sem
sjálfstæðast tii þess að tryggja
öryggi einstakliiigsins sem allra
mest.
Hvernig hefur þessu nú verið
háttað?
DÆMI: Asókn hefur verið
frá framkvæmdavaldi og lög-
gjafarvaldi í að hefta sjálfsta'ði
dómstóla sérstaklega með laga-
setningum sem gefa dómsmála-
ráðherra vald til að skipa sér-
staka umboðsdómara og sett þá
hinn reglulega héraðsdómara
úr leik, einnig losaráleg ákvæði
laga um dómarafulltrúa sem
inna af höndum umfangsmikil
dómarastörf og tilhneigingu
löggjafarvaldsins tal að koma á
fót sérdómstólum afýmsu tagi.
DÆMI: Að mínum dómi er
dómsvaldið alls ekki nógu sjálf-
stætt fjárhagslega. Dómsvaldið
þarf að leita undir fram-
kvæmdavaldið með alls konar
smásmugulegar fjárveitingar.
Hljóta allir að sjá hættuna því
samfara. Ég tel að það verði að
tryggja dómurum góð laun til
þess að gera þá hæfari til að
gæta réttvísi og réttaröryggis
þegnanna, því enginn er óháð-
ur, sem ekki er fjárhagslega
óháður.
DÆMl: Utan Stór-
Reykjavíkursvæðisins er aðal-
starf sýslumanna og bæjarfó-
geta að annast innheimtu fyrir
rikið. jafnframt eiga þeir að
heila sjálfstæðir dómendur.
Ekki finnst mér réttaröryggis
einstaklinga vel gætt með slík-
um ráðstöfunum.
Hér hef ég stiklað á stóru,
ekki einu sanni nefnt landbún-
aðarstefnu ríkisins, sem er
raunar efni í aðra grein. né
heldur marga aðra málaflokka
sem brýn nauðsyn væri að
fjalla um, en meginuppistaða
málflutnings mlns hlýtur að
vera ölium Ijós: KRAFA UM
STÓRMINNKUÐ KERFISAF-
SKIPTI OG MEIRA RÉTTAR-
ÖRYGGI EINSTAKLINGSINS
GAGNVART KERFINU.
Ég geri mér fulla grein fyrir
því að ekki verður koinist hjá
afskiptum ríkisvaldsins en ég
sem hægri maður og sjálf-
stæðismaður mun beita mér af
alefli (vonandi með hjálp
flokksfélaga minna) að því að
þessi afskipti verða STÖR-
LEGA dregin saman.
— Afmæli
Lýður
Framhald af bls. 13
manna. Þeir lögðu velskipulagt
vegakerfi um Flóann, svo það var
algjörlega tryggt, að þeir gætu
alltaf flutt mjólkina í mjólkurbú-
ið. Þeir höfðu áhrif á löggjafar-
valdið og sett voru mjólkurlög i
landið, sem höfðu geysileg áhrif,
og tryggðu afkomu sunnlenskra
bænda.
Lýður Guðmundsson var alinn
upp við þessar hugsjónir. Hann
hóf lífsstarf sitt i þeirri von, að
undirstaða þess væri tryggð með
hinum miklu og nútímalegu fram-
kvæmdum í héraðinu. Hann varð
þátttakandi í því að treysta þessar
framkvæmdir og efla skipulag
þeirra og stjórnun. Starf hans í
þessum efnum hefur verið einlæg
sigurganga. Þeir sem muna eftir
ástandinu i sveitunum fyrir þetta
framfaraskeið, sjá greinilega
muninn. Afkoma bændanna hef-
ur breytzt úr basli fátæktar og
vangetu í blómlega afkomu,
trygga og örugga. Það á að meta
lífsstarf þeirra manna, er unnu að
þessu meira en gert hefur verið.
Lýður hreppstjóri Guðmunds-
son í Litlu Sandvík hefur verið
allan sinn búskap, einn af dug-
mestu bændum héraðsins. Hann
hefur gert miklar jarðabætur á
jörð sinni, bæði í ræktun og flest-
um öðrum framkvæmdum er geta
átt sér stað á sveitabýli. Bú-
skapurinn hefur orðið honum
mikið og skemmtilegt ævistarf,
sem hann hefur notið í ríkulegum
ávöxtum starfsins. Hann hefur
aukið hróður sunnlenzkra bænda,
jafnt af erfiði bóndans, og þátt-
töku og forustu i félagsmálum
stéttar sinnar, sveitar og héraðs.
Hamingja hans er uppskera iðj-
unnar á öllum sviðúm þess mann-
lega, sem getur orðið fremst. 1
starfi hans hefur það orðið til
sanns, að bóndinn er bústólpi
þjóðfélags nútímans, eins og allt-
af hefur verið og verða mun.
Lýður í Sandvík er þrátt fyrir
mikil störf á sviði félagsmála,
maður kyrrðarinnar og hins hæg-
láta fars. Hann fer ekki með
hávaða né löngum ræðum á
mannfundum eða mannamótum.
En honum verður samt ágengt.
Hann vinnur meðal kunningja
sinna, vina og sveitunga, éflir
málstað sinn með rólegri yfirveg-
un og rökrænum málflutningi.
Hann er maður góðgjarn og veit-
andi í hvívetna. Málfærsla hans
er grunduð og föst. Þetta eru ein-
mitt einkenni árneskra bænda,
þeirra bænda, sem hafa mótað
þær miklu framkvæmdir á Iíðandi
öld, og eru einsdæmi í íslenzkri
landbúnaðarsögu.
Saga íslenzkra stórbýla er oft
bundin sköpun hvarfa og breyt-
inga, — og jafnvel því sem verra
er. — En á nokkrum stöðum í
sunnlenzkum sveitum eru stór-
býli, sem ekki eru bundin þessu.
Þar er von til, að framtíðin beri í
skauti sér áframhaldandi starf,
áframhaldandi framfarir og
festu. Eg held, að ég eygi þessa
framtíð á stórbýlinu Litlu Sand-
vik í Flóa. Sonur hefur tekið við
af föður sínum og heldur áfram
sömu störfum og hann, sömu
reisn og forfeðurnir, ræktar sama
landið og byggir á sömu undir-
stöðu og þeir. Framtíðin leikur
um slík tún eins og bezt er lýst í
goðsögum fornum.
Ég óska Lýði hreppstjóra Guð-
mundssyni í Litlu Sandvík til
hamingju á þessum merku tíma-
mótum, um leið og ég þakka fyrir
góða vináttu og löng kynni. Jafn-
framt sendi ég konu hans, Aldisi
Pálsdóttur, og börnum þeirra og
fjölskyldum óskir um, að þau
megi njóta sambúðár og návistar
húsbóndans á höfuðbólinu i Litlu
Sandvík sem allra lengst.
Jón Gíslason.
GIFURLEGT URVAL
■