Morgunblaðið - 02.12.1977, Blaðsíða 22

54
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. DESEMBER 1977
Það er mér
sáluhjálpar-
atriði að sigla
með löndum
Guðmundur Jakobsson
Spjallað við
Guðmund
Jakobsson
bókaútgefenda
um héraðssögur
Vestfjarða og
f/eira í ti/efni
tuttugu ára
afmælis
Ægisútgáfunnar
„Þessi eilífi barlómur í bókaútgefendum er hreint
kjaftæði, skal ég segja þér. Hvað hafa svo sem
margir útgefendur farið á hausinn? Enginn á síð-
ustu árum. Enginn. Enda get ég nú ekki annað séð
en að umsvif þeirra, sem mest berja sér, séu sæmi-
lega peningaleg. Nei, væni minn. Bókaútgáfa er góð
atvinna, sem bezt sést á því að ég hef nú verið í
tuttugu ár að reyna að komast á hausinn í þessu og
mér hefur ekki tekizt það enn,“ segir Guðmundur
Jakobsson, Ægisútgáfan, í samtali við Mbl., en nú
eru 20 ár liðin, síðan Guðmundur fór að leggja stund
á bókaútgáfu.
„Það kom nú auðvitað ekki til af góðu að ég lagðist
í bókaútgáfu,“ segir Guðmundur. „Ég var nú búinn
að standa að ýmsu um ævina; sjómennsku, útgerð
og verzlunarhokri og allt fór þetta á hausinn hjá
mér, eins og vera ber. Nú svo var ég í byggingar-
vinnu. Byggði öldubrjótinn í Bolungarvík, sem auð-
vitað hrundi, þannig að ég varð að byggja hann upp
aftur sumarið eftir. En í millitíðinni reisti ég félags-
heimilið í Bolungarvík. Einhvern veginn átti ég
altaf von á því að það hryndi líka og ég hefði öruggt
ævistarf við að reisa félagsheimilið og öldubrjótinn
á víxl, en auðvitað var þetta atvinnuöryggi frá
manni tekið, eins og allt annað.
Sennilega hef ég gengié of
uppréttur á þessum árum, því
ég lenti svo á Vífílsstöðum og
var höggvinn. Síðan hef ég ekki
verið nema brot af manni, en
auðvitað tórað af talsverðri
reisn.“
— En útgáfan . ..“
„Já. Það var nú þáverandi
tengdasonur minn, Baldur
Hólmgeirsson, sem var aðal-
sprautan í því að koma mér af
stað. Við byrjuðum með tíma-
ritið Bezt og vinsælast 1953 og
einhvern veginn fór þetta svo,
að ég gaf út urmul af tímarit-
um, sennilega ein sex eða átta
tímarit á þessum árum. Ég var
með Nýtt úrval, Skugga og hvað
þetta nú hét allt saman. Og allt-
af gekk dæmið upp hjá mér.
Það þótti mér skuggaieg út-
koma svo ég fór að reka prent-
smiðju. En ég var alveg heillum
horfinn, þvi þetta gekk prýði-
lega. Ég þoldi svo þessa vel-
gengni í ein tíu, tólf ár, en gafst
þá upp á prentsmiðjurekstrin-
um. Bókaútgáfu hélt ég hins
vegar áfram, enda hefur mér
gengió bezt að stýra henni
þannig, að ég græddi ekki pen-
inga.
En það var nú svo sem ekki
merkilega af stað farið á því
sviði frekar en öðru. Það var
1957 að við bræðurrtir, — Ás-
geir bróðir mínn var í þessu
meó mér fysta kastið, gáfum út
þýdda bók, Læknir til sjós. Ætli
ég sé ekki á þessum tuttugu
árum síðan búinn að gefa út
130—140 bækur, fyrir nú utan
reyfarana og draslið, en ég gaf
talsvert út af vasabrotsbókum
hér áður fyrr. Tölunni á þeim
ósköpum er ég löngu búinn að
týna.“
— Þú talar eins og velgengni
sé eitur í þinum beinum.
„Ég hef aidrei haft gaman af
þeim hlutum, sem ganga vel. Þá
sjaldan ég hef lent í þeirri
óhamingju að græða peninga,
hef ég alltaf fyllst efasemdum
um það, hver ætti þessa pen-
inga í raun og veru. Og þær
efasemdir eru mér einfaldlega
um megn.
Ég skal vera hreinskilinn við
þig. Síðan ég fór í bókaútgáf-
una af fullum krafti, þá hef ég
tapað á henni einum tvisvar
sinnum. Og mikið lifandi skelf-
ing man ég þá tíma sem ham-
ingjufull ár. Hins vegar lifi ég
ekki á loftinu fremur en aðrir
menn, þannig að ég hef neyðst
til að haga mér svo, að endar
næðu saman. En lengra vil ég
heldur ekki ganga.“
— Nú heyrist manni af sam-
þykktum útgefenda, að öllu
meiri árangri sé ekki aó búast
við í bókaútgáfunni, eins og að-
stæður eru til hennar nú.
„Blessaður vertu. Það er tóm
vitleysa. Menn stórgræða á
bókaútgáfu nú orðið. Það er
meira að segja orðið svo mikið
bíssnisbragð að henni að það er
hreint óbragð, Þetta er orðin
hrein kaupmennska og ekkert
annað.
En ég er svo lélegur kaup-
maður, að ég er alveg hættur að
ná í þessar nýtizku sölubækur.
Ég skíl ekki þennan nýlittera-
túr. Hef reyndar aldrei getaó
gert mér ljóst, hvað væri bók-
menntir og hvað ekki. Eg hafði
svo sem höfunda hér áður fyrr,
en það er sem betur fer liðin
tíð. Stefáni Jónssyni glataði ég
alveg i pólitikina og Jónasi
Árnasyni í pólitík og leikrit. Og
Ásgeir bróður missti ég í blaða-
ruslið.
Ég hef svo sem reynt að
hlaupa upp eins og hinir og
gefið út bækur mér til vansa. í
fyrra gaf ég út Isadoru eftir
Ericu nokkra Yong. Ég hljóp á
bókinni á ensku og líkaði hún
ekkert illa þótt opinská væri.
En þegar hún var komín á ís-
lenzku, þá fór hún að virka
hálfónotalega á mig. Þetta
ágerðist stöðugt, en sem betur
fer seldist bókin ekki neitt,
þannig að ég var nú ekkert að
farast af áhyggjum. En hvað
heldur þú? Tveimur dögum fyr-
ir jól kemur þessi ofsa sölu-
kippur í bókina. Þá varð ég
hræddur. Fékk samvizkubit af
öllu saman og gaf frá mér
einkaréttinn á þessum skorin-
orða höfundi.
Svona er ég nú illa gerður. Ég
er viss um það, að ég gæti verið
með marga höfunda og rambað
á það að stórgræða á bókaút-
gáfu eins og aðrir. En ég á
ekkert hjá Drottni, þannig að
mér finnst ég ekki mega við því
á gamalsaldri að vera að bekkj-
ast eitthvað til við hann.“
— Mér liggur nú vió að
spyrja, hvort þú teljir alla þina
útgáfu þá til lítils?
„Ég hef ekkert merkilegt
gert, enda er það mér sálu-
hjálparatriði að sigla með lönd-
um.
Þó er ekki alveg laust við það,
að ég sé til dæmis svolitið mont-
inn af ritsafninu mínu um
Mennina í brúnni. Og nú er ég
með annað í gangi; Afburða-
menn og örlagavaldar. Fjórða
bindið kemur út í ár og ég ætla
að fara í það fimmta. Þannig
get ég nú í fljótheitum tínt til
tvo ágætishluti, sem ég þrátt
fyrir allt hef orðið til að gefa
út.“
— Og nú ert þú að fara af
stað með héraðssögur Vest-
fjarða.
„Já. Þetta á- nú að vera
hryggjarstykkið í útgáfunni
minni. Það er lengi búið að
stinga mig i augun, hað lítið
hefur verið skrifað til að gera
Vestfjörðum söguleg skil. Ég
fékk svo þá hugmynd að reyna
að koma út byggðasögu Vest-
fjarða og nú er fyrsta bindið
komið; Súgfirðingabók eftir
Gunnar M. Magnúss. Það sem
fyrir mér vakir er að til þessara
bóka verði tínt flest það, sem
máli skiptir, Eannig að nokkuð
haldist í hendur fróðleikur og
skemmtan. Þetta á svo auðvitað
að gefa sæmilega heildarmynd
af. þróun og lífsháttum i vest-
firzkum byggðarlögum."
— Er næsta bindi afráðið?
„Já. Það verður Önfirðinga-
bók, sem Halldór Kristjánsson
frá Kirkjubóli ritar. Bárður
Jakobsson vinnur að gerð ís-
firðingabókar og svo ætla ég
sjálfur að reyna að krafsa sam-
an Bolungavíkurbók. Þetta er
nú ákveðið, en ég er svona hálft
í hvoru að hugsa um að gefa
ekki upp andann fyrr en ég sé
út úr sögu helzt allra þéttbýlis-
staða á Vestfjörðum og um-
hverfi þeirra."
— Svo ællar þú að gefa út
skipstjóra- og stýrimannatal.
„Nú, já. Já, Reyndar ætla ég
að gera það með góðra manna
hjálp.
Ég vonast nú til að þetta geti
komið út á næsta ári; tvö bindi i
stóru broti með kynningum á
einum 2500 skipstjórnarmönn-
um. Það er nú búið að gefa út
allskonar manntöl hér á iandi;
prestatal, lögfræðingatal,
læknatal, verkfræðingatal og
hvað þær heita nú aftur allar
þessar háskólastéttir. En af ein-
hverjum ástæðum hefur eng-
inn séð ástæðu til að gefa út
sjómannatal, enda þótt enginn
væri nú háskólinn án þeirra.
Einhvern veginn líður mér vel
yfir þvi, að Ægisútgáfan skuli
af öllum útgáfum i landinu
verða til þess að standa að sjó-
mannatali. Það er heima."
— Nú hefur oft verið talað
um jólabókaflóðið. . .
„Já. Og ekki allt skynsamlegt.
Jólabókaflóðið er nauðsynlegt.
Það er lífið í bókaútgáfunni. Ég
er viss um að yfir 90% bóksöl-
unnar eru jólabókakaup.
Bækurnar eru nefnilega gefn-
ar. Þeir, sem kaupa bækur
handa sjalfum sér, víða miklu
fremur einhvern tíma og reyna
að snapa bókina á fornsölu.
Hins vegar koma jólin ekkert
við ýmsar sérútgáfur, eins og til
dæmis manntölin og þess hátt-
ar. En hræddur er ég um, að ef
ekkert væri jólabókaflóðið, þá
væri bókaútgáfan á íslandi
hvorki fugl né fiskur."
- fj-
Frá Súgandafirði, en Súgfirðingabók er fyrsta bókin f héraðssögum Vestf jarða.