Morgunblaðið - 04.12.1977, Page 1

Sunnudagur
4. desember
iregpmMfiSkife
Bls. 33-64
LEIÐ
SADATS
TIL
JERÚSALEM
eftir ANDREAS
KOHLSCHÚTTER
Nasscr sasjrti þaO uni |>ol■-
lískan nu-tuai) Sadats. aO
hann lcti sci na*«ja „þjón-
ustuhifrció mt-ó ókumanni
oft ókevpis hcnsíiii". En |iaó
var t*kki á ókcypis hcnsíni
sciii Satlat koni til nióts t ió
Bcuin i .lcrúsalcin.
Lítilþægur meðhjálpari beið tíma
síns eins og egypzka Ijónið
Anwar el-Sadat, Egyptalands-
forseta, hefur ávallt einkennt
einbeitni til að fylgja eftir yfir-
veguðum ákvörðunum, þótt
hann komi einatt fyrir glað-
beittur og áhyggjulaus. Hann
er ekki gæddur þeim sterku,
áhrifamiklu leiðtogatöfrum, er
fyrirrennari hans, Gamal Abdel
Nasser, hafði til að bera. En
Sadat býr yfir viðmótshlýju
sem Nasser var sneyddur.
Hann getur hlustað á hluti, sem
fyrirrennara hans var um megn
og hann vinnur viðmælendur
sína á sitt band við persónutöfr-
um, óþvingaðri framkomu og
hispursleysi. Þeir höfundar
sem honum eru ástkærastir eru
Konfúsíus og hinir sigildu vitr-
ingar Indverja, er veita honum
styrk í ró og stillingu, einnig
Ernest Hemingway, sem skil-
greindi hugrekki sem „festu
þegar á dynur" — „Graee und-
er Pressure", en þau
einkunnarorð bera hervoðir
mannsins og stjórnvitringsins
Alwar el Sadats ríkulega með
sér.
Hvernig sem á er litið hlýtur
Sadat að teljast seinheppinn
maður. Hann er af fátæku fólki
kominn úr ómerku ^iænda-
þorpi, Mit Abul Kom, þar sem
hann fæddist 1918. 1 búmanns-
legri kyrrð Nílarósa sleit Sadat
barnsskónum, í lítilli og sælli
veröld pálma, hestvagna,
egypzkrar sagnahefðar og
undirgefni við Islam. Móðir
hans var frá Súdan og er það
skýringin á dökku litarafti Sad-
ats. Þegar hann var sex ára að
aldri fluttist fjölskylda hans til
Kairó, þar sem faðir hans fékk
starf sem vinnumaður á sjúkra-
húsi. Sadat hefur aldrei gleymt
eða reynt að draga fjöður yfir
fábrotinn uppruna sinn. Að
sögn náins samstarfsmanns
hans ber látæði hans allt vott
um sameiginleg einkenni
egypzkra þorpsbænda. „Hann
er þrautseigur, þolinmóður,
slunginn og skarpskyggn og
lætur stjórnast meira af eðlis-
ávísun en skýrslum og
embættisskjölum, er hann
stendur frammi fyrir meiri
háttar ákvörðunum," er eftir
honum haft.
Langur og
strangur vegur
Að auki hefur Sadat alltaf
verið reyrður upprunalegri
hefð múhameðstrúarmanna.
Hátt á enni Sadats er dökkur
blettur, en smám saman hefur
myndast við tiðar bænagerðir
er Sadat hefur lotið að hrjúfri,
gólfábreiðunni. Mark þetta
Sadat: Egyptaland hefur for-
gang.
nefna trúaðir „Paradísardil".
Segja jafnt lærðir sem leikir
um þann er Paradisardílinn
ber, að „honum fylgja mus-
limirnir, hvert sem hann rat-
ar“.
Vegur Sadats til áhrifa var
langur og þyrnum stráður. Eft-
ir að hann útskrifaðist úr
Hernaðarháskólanum í Kairó
1938 kom hann á fót samtökum
„Frjálsu liðsforingjanna"
ásamt Nasser, félaga sinum úr
herbúðunum, sem þá var
tvítugur að aldri. Hann sat þvi
næst í fangelsi brezkra
nýlenduyfirvalda um fimm ára
skeið — fyrst vegna tengsla
sjnna við þýzka njósnahringi og
seinna út af meintri þátttöku i
morði fjármálaráðherra í stjórn
Farúks konungs.
Þegar „frjálsu liðsforingjarn-
ir“ steyptu Farúk af stóli 1952
kom Sadat of seint á vettvang.
Sökum þess að kvöld eitt hafði
hann farið með börn sin á kvik-
myndasýningu og missti fyrir
bragðið af uppþotinu. Hann
fann skilaboðin frá Nasser þá
fyrst er hann kom aftur en í
þeim sagði: Timinn er kominn
— Stefnumót kl. 23.00. 1 eftir-
minningum sínum lýsir Sadat
viðbrögðum sínum svo: „Ég
þaut upp tröppurnar, reif af
mér hversdagsklæðin, dreif
mig í einkennisbúninginn og
sat undir stýri áður en fimm
mínútur voru liðnar. Þegar .ég
komst loks á umræddan stað
var hann yfirgefinn. Byltingin
var þegar um garð gengin."
Eftir 1952 féll það i hlut Sad-
ats að vera undirmaður um 18
ára skeið. Hann fór hægt af
stað, fyrst sem blaðamaður,
aðalritstjóri A1 Ghoumuria, síð-
an ritari þings Múhameðstrúar-
manna, forseti egypzka þings-
ins, sem einokað var af flokki
Nassers, þá ritari sjálfs flokks-
ins og loks varaforseti hans, en
það embætti lét Nasser honum
eftir þótt hann virti annars að
litlu stjórnmálahæfni Sadats. Í
hans augum var Sadat maður
án húsbóndavalds, sem honum
gat enginn hætta stafað af. Sad-
at varð að hafa taumhald á
ræðuhöldum, sem Nasser fund-
ust of langdregin og lítilfjörleg,
varð að þola hnútur húsbónda
sins, sem smánaði hann með
viðurnefnum eins og „Bik
Basehi Saa“ — „Æðsta já já“.
Pólitiskur metnaður Sadats
takmarkaðist. að því er Nasser
taldi, við „þjónustubifreið með
ökumanni og kostnaðarlausu
bensini".
Enginn hjóst við miklu
En Nasser skjöplaðist. Sadat,
hinn auðmjúki skjalatöskuberi,
dulur og yfirlætislaus, beið
tíma sinn eins og Sfinxinn. Og
sá tími rann upp við fráfall
Nassers 28. september 1970.
Var Sadat valinn eftirmaður
hans í byrjun október. Hann
var öllum til hæfis, en enginn
bjóst við miklu af honum né
hugkvæmdist að hann ætti póli-
tíska framtiðarmöguleika. Þeg-
ar allt kom til alls var hann
ekki annað en stafnskraut
þjóðarfle.vtunnar. bráðabirgða-
forseti án eiginlegrar embættis-
getu. Hugmynd þessi var enn
viðtekin þann 1. mai 1971, er
Sadat flutti mikla ræðu í Helu-
an, en þá veifuðu stáliðjuverka-
mennirnir myndum af Nasser
jafnframt því að hrópa nafn
Sadats.
En Sadat varð ekki lengur
haldið í skugga nafntogaðs
forvera síns, er svo lengi hafði
haft hann undir oki. Hann upp-
hóf eigin byltingu og gat sér
orðstír. A sjö árum varð úr hin-
um tilþrifalitla arftaka annað
stórmenni sem fór ekki siður
enskur klæðnaðuf, frjálsleg
rúllukragapeysa og flaksandi
skyrta en einkennisklæðiiaður
egypzka þjöðhöfðingjans.
Sadat verður ekki álasað fyr-
ir að hafa kastað sér út í fífl-
djörf ævintýr. En bandariskur
sendimaður í Kairó hefur
kvartað yfir að hann sitji of
sjaldan við skrifborðið og
„vanræki daglegt skjalaflóð".
Það eru orð að sönnu. Sadat
þekkir vel þá frerstingu að taka
stjórnarákVarðanir i einrúmi
yfir alla hafinn og án samráðs
við skrifstofubáknið. Fjarri
smámunum hversdagsleikans
hafa Sadat verið mislagðar
hendur í ákvörðunum sem
snerta daglegt amstur almúga-
mannsins. Þegar kemur að
veigameiri og afgerandi
ákvörðunum er hann aftur á
móti glöggur og víðsýnn. Eins
og hann segir í minningum sín-
um: „Ég hræðist ekki blindgöt-
ur því ég á ætið um mismun-
andi kosti að velja er allir leiða
að settu marki."
Sadat vill breyta Egypta-
landi, beina hinni lúnu og veg-
villtu þjóð á nýja og farsæla
braut í innan- sem utanríkis-
málum. Þrátt fyrir brestina. er
árangur sá, er Sadat hefur náð.
athyglisverður.
Bcislaói
ríkislögregluna
i nafni sósíalismans rak Nass-
er líflausan og ótækan ríkis-
búskap. i nafni „opinnar
stjórnarstefnu" sem greiðir
götu einstaklingsbundinna fjár-
festinga innlendra og erlendra
aðila er Sadat umhugað um að
stuðla að umgerð blandaðs hag-
kerfis í Egyptalandi og hefja
Framhald á bls. 35