Morgunblaðið - 26.05.1978, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. MAÍ 1978
41
Konsept nýlist
1978? - Nei,
hér er um að
ræða myndaröð
ónaíngreinds
ljósmyndara af
Jane Morris,
gerða að undir-
lagi málarans
Dante Gabriel
Rossetti, árið
1865.
kennara. Hafi menn til að bera
frumleika kemur hann fram með
öllu áreynslulaust, og menn skulu
sem minnstar áhyggjur hafa af
því. Gleymum því og ekki, að listin
hefur yfirleitt á öllum tímum
þróast á allt annan veg en ýmsir
kenningasmiðir hafa prédikað, og
sá framsláttur að eitt eða annað
gildi sé dautt og úrelt, hefur
jafnan misst marks. Menn eru
stöðugt að leita til fortíðarinnar,
meðvitað sem ómeðvitað, um
myndefni — og þannig mætti ætla,
í mörgum tilvikum, að ljósmyndir
á myndlistarsýningum í dag hafi
verið teknar af myndlistarmönn-
um á síðustu öld og stundum
brugðu þá á leik með hið optíska
ljósop. Þess er vert að geta að
myndlistarmenn hafa að jafnaði
verið mjög góðir ljósmyndarar og
fundvísir á fyrirmyndir, (mótív)
hafi þeir á annað borð lagt slíkt
fyrir sig, og mætti hér greina
langan lista. Á síðari árum hafa
komið fram raddir um að t.d.
Poppið sé dautt í i myndlist- og þó
vafalaust sé rétt að blómaskeið
þess sé á enda, þá hefur sú stefna
víðtæk gildi enn þann dag í dag,
og mun lengi gera, enda losaði það
listina úr viðjum á sínum tíma —
og víkkaði sviðið til allra átta.
Greinarhöfundi var það til mik-
illar raunar að sjá heimsþekkta —
pop-Iistamenn á Dokumenta-
sýningunni í Kassel sl. haust, er
remdust í verkum að losa sig úr
viðjum pop-listarinnar — og
leitast við að vera nýtískulegir
með því einu að fara inn á svið er
þeir auðsjáanlega höfðu ekki vald
á. Ég álít þá hvergi nærri hafa
tæmt þá möguleika er pop-sJiðið
býður.
Menningararfur
Árið 1927 heimsótti indverskur
guðspekingur Island, — hann var
mjög hrifinn af alþýðumenntun og
menningararfi þjóðarinnar. En
hann sagði: Gleymið ekki einu —
munið að brýna það fyrir löndum
yðar að spilla ekki framtíð þjóðar-
innar með þaulsetum á skóla-
bekkjum, — ég þekki hvernig
uppeldismálin eru á Norðurlönd-
um. Börnin eru kvalin á skóla-
bekkjum, flest frumlegt er kæft,
sjálfstæði og skapandi afl er kyrkt
og svæft... — Ef hin litla
skáldhneigða þjóð villist inn á
glapstigu evrópskra uppeldismála
á hún mikið í hættu.“ — Það er
auðvelt að misskilja þennan fram-
slátt og gera hann tortryggilegan,
en óneitanlega er hér að mörgu
leyti skarplega mælt. Það er t.d.
lítilsvert að kenna fólki að lesa til
þess eins að eiga auðveldara með
að heilaþvo og það í gegnum
lesefni og kæfa þar með allt það
frumlega, — sjálfstæði og heil-
brigða dómgreind. Á sama hátt er
það til lítils að halda uppi
listaskólum til þess að misvitrir
sérvitringar eigi auðveldara með
að boða trú sína. Listaskólar eru
einfaldlega ekki stofnanir til að
útbreiða og rækta ómeltar
kenningar né „isma“, hvorki Fauv-
isma, Fútúrisma — Kúbisma né
Kommúnisma... Rainer Maria
Rilke reit eitt sinn: „List er
bernska — listin heldur því fram,
en veit ekki með vissu, að
veröldin sé fögur og skapar sinn
heim. Ilún fær aldrei séð, að allt
sé harla gott. óánægja er æska.
Ég hcld, að Guð hafi verið of
gamall í upphafi. Annars hefði
hann ekki hætt að kvöldi hins
sjötta dags. — Og ekki heldur á
þúsundasta degi. — Né heldur í
dag...“ — Óánægjan með lista-
skóla — og vissan um, að jafnan
sé hægt að gera betur, á að mínu
mati meiri rétt á sér en sú
yfirdrifna ánægja og vissa um
óskeikulleik kennslunnar, sem
margir fræðarar eru haldnir — og
í raun og veru gefa sjálfum sér
einkunnir á ári hverju í stað
nemendum sínum. Allt telst gott
og óaðfinnanlegt — engin vanda-
mál, sem orð er á gerandi. Slíka
afstöðu er mér fyrirmunað að
skilja. í erlendum listaskóla rakst
ég í haust er leið á veggspjald i
einni kennslustofunni með svo-
hljóðandi áminningu til nemenda:
„Það er hámark leti, að álíta allt
gott þegar fyrst er gert.“ — Hér
var að sjálfsögðu verið að höfða til
Framhald á bls. 63.