Morgunblaðið - 08.12.1978, Side 19

51
lagt frá grútarmenguðum fjör-
um einkum ef hlýtt er í veðri og
rotnun örari af þeim sökum. I
höfnum veldur grútarmengunin
verulegum óþrifum og óþægind-
um fyrir bátaeigendur og
hugsanlegt er að grútarmengun-
in geti spillt fiski við löndun,
einkum úr smábátum.
Hreinsun á lestum báta
í höfnum mesti
mengunarvaldurinn
Við athugun fyrrnefndra
stofnana á grútarmengun eystra
virtist sem verksmiðjunum hefði
gengið vel að nýta fitu í því
hráefni, sem barst á land. í
skýrslu um grútarmengunina er
talið að fitunýting, sem var allt
að 100%, bendi til þess að
orsakir grútarmengunarinnar
megi að verulegu leyti rekja til
hreinsunar á lestum báta og
e.t.v. til löndunar hráefnis. I
skýrslunni er þó bent á, að með
athugunum hafi ekki verið
afsannað að verulegt grútar-
magn geti ekki einnig hafa
borizt til sjávar frá verksmiðj-
unum. I sem fæstum orðum má
segja, að hreinsun á lestum báta
í höfnum sé mesti mengunar-
valdurinn, en hinir þættirnir
tveir, löndun og frárennsli frá
verksmiðjum, eigi einnig sinn
þátt í menguninni.
í skýrslunni er lögð áherzla á,
að meðan aðrar úrbætur hafi
ekki verið gerðar, þurfi hafnar-
yfirvöld á hverjum stað að fylgja
eftir banni við að lensa skolvatn
úr lestum veiðiskipa í hafnir.
í skýrslunni er bent á nokkrar
leiðir til úrbóta og þá ekki aðeins
til varnar grútarmengun heldur
einnig til að auka hráefnisnýt-
ingu og bjarga verðmætum.
Ljóst er að í flestum tilvikum
fylgir minni mengun löndun með
þurrdælum en með loðnudælum
svonefndum. Til að mengun
Iverði sem minnst þarf að vinna
að því að sjór eða vatn komist
ekki í lestar veiðiskipa, en sá
sjór sem komist eigi að síður í
lestar geti greiðlega skilið sig úr
farminum. Nota þeri þurrdælur
. við löndun og reynt verði að
komast hjá notkun dæluvatns
eftir því sem framast er kostur.
Við hreinsun lesta veiðiskipa
verði hætt að lensa vatn í hafnir,
sem notað hefur verið til að
hreinsa lestar. Öllu skolvatni frá
fyrstu hreinsun verður að dæla í
land og vinna úr því í verk-
smiðjunum. í sambandi við
frárennsli frá verksmiðjum segir
í skýrslunni að koma verði upp
fitugildrum og setþróm eða
öðrum búnaði til að hreinsa
frárennsli.
Grúturinn hafði
drepið flest smádýr
í efri hluta f jörunnar
Fjörur í Seýðisfirði innanverð-
um reyndust í haust verulega
mengaðar grút ofan við þang-
beltið. Mest var mengunin í
firðinum norðanverðum, en hún
dvínar fljótt er utar dregur.
Sýnileg mengun hafði í haust
minnkað frá því sem var í
sumar.
Ekkert benti til þess að
grútarmengunin hefði valdið
verulegum fugladauða í Seyðis-
firði og ekki var annað að sjá en
að fuglalíf væri með eðlilegum
hætti, segir í skýrslu Karls
Skírnissonar líffræðings. Þá er
tekið fram að sambærilegar
athuganir á fuglalífi Seyðis-
fjarðar að haustlagi eru ekki
fyrir hendi til samanburðar.
Athugunin benti til þess, að
grútur hefði drepið flest smádýr
í efri hluta fjöru, þar sem
mngunin er mikil. Gera má ráð
fyrir að langvarandi grútar-
mengun muni smám saman
raska lífi í neðri hluta fjörunnar
einnig. — áij.
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. DESEMBER 1978
Doktorspróf frá
Cambridge-háskóla
Erlendur Jónsson hefur nýlega
varið ritgerð í heimspeki, sem
nefnist Aspects of the Logic of
Knowledge and Belief (þ.e. „Um
rökfræði þekkingar og trúar“),
fyrir doktorsnafnbót við háskól-
ann í Cambridge. Vörnin fór
fram hinn 21. september s.l. Tveir
heimspekiprófessorar, annar frá
háskólanum í Cambridge og hinn
frá Oxfordháskóla, voru kjörnir
andmælendur, en ritgerð sína
lagði Erlendur fram í júnímánuði
s.l.
Erlendur er Reykvíkingur, sonur
hjónanna Signýjar Sen og Jóns
Júlíussonar. Hann lauk stúdents-
prófi úr stærðfræðideild Mennta-
skólans í Reykjavík árið 1968 með
ágætiseinkunn, en ári áður hafði
hann þreytt inntökupróf í Cam-
bridgeháskóla til heimskekináms,
Hóf hann nám í Christ’s College
haustið 1968. Þrem árum síðar
lauk hann B.A. (hon.)-prófi í
heimspeki með rökfræði sem
aðalgrein og hlaut M.AJhon.)-
gráðu 1973 í sömu fræðum. Að
loknu háskólaprófi hlaut Erlendur
styrk frá Christ’s College, og síðar
styrk ú Vísindasjóði til rannsókna
á rökfræði þekkingarhugtaka.
Vann hann fyrst undir leiðsögn dr.
Casimirs Lewy, félaga í Trinity
College í Cambridge, en síðan
undir handleiðslu prófessors Stigs
Kanger við Uppsalaháskóla, þar
sem Erlendur hefur unnið að
ritgerð sinni undan farin ár. Dr.
Lewy er einn virtasti heimspek-
ingur Breta og hefur með fyrir-
lestrum sínum haft mikil áhrif á
marga fremstu heimspekinga
Bretlands. Hann var nemandi
Bertrands Russells og Ludwigs
Wittgensteins í Cambridge og var
einn hinna fáu, sem nákunnugir
voru Wittgenstein. Ennfremur var
hann eftirlætisnemandi G.E.
Moore, enda fól Moore honum að
annast útgáfu þeirra verka sinna,
sem óútkomin voru við andlát
hans. Stig Kanger er einn kunn-
asti heimspekingur Norðurlanda.
Hann hefur verið prófessor í
Uppsölum síðan 1968, en kenndi
áður við Stanfordháskóla í Banda-
ríkjunum og víðar, og hefur ritað
ýmis brautryðjendaverk á sviði
því, sem ritgerð Erlends fjallar
Dr. Erlendur Jónsson
um.
Meginhluti ritgerðarinnar fjall-
ar um atriði í heimspeki
þekkingarhugtaka, sem margir
kunnustu heimspekingar og rök-
fræðingar vorra daga hafa glímt
við. Sumar setninga þeirra, sem
þekkingarrökfræði fæst við, t.d.
setningar á forminu „A veit að P“,
hafa eiginleika, sem nefndur hefur
verið „ógagnsæi" (opacity). Heim-
spekingar hafa rætt þennan eigin-
leika einkar mikið, frá því er þýzki
heimspekingurinn Gottlob Frege
vakti athygli á honum seint á 19.
öld, en hann er reyndar kunnur úr
ritum Aristótelesar. Ein ástæðan
til þess, að þetta og skyld atriði
hafa valdið heimspekingum svo
miklum heilabrotum og að engin
almennt viðtekin lausn á vandan-
um er til, er sú, að þar koma
saman margar helztu gátur heim-
spekinnar, svo sem vandamálið um
samband máls og raunveruleika.
í fyrsta hluta ritgerðarinnar er
þessi vandi ræddur almennt,
þekkingar ýmissa kunnra heim-
spekinga, svo sem þeirra Gottlobs
Frege, Donalds Davidson og
Jaakkos Hintikka, skýrðar og
gagnrýndar og loks sett fram
kenning til lausnar á honum. í
öðrum hluta eru ræddar setningar,
þar sem blandað er saman notkun
fornafna (og/eða svonefndra
„kvantara") og þekkingarhugtaka.
Notkun sumra slíkra setninga
hefur verið gagnrýnd harðlega af
ýmsum heimspekingum, einkum
bandaríska rökfræðingum
W.V.O.Quine. Komið er fram með
kenningu, sem réttlæta á notkun
þessara setninga og svara gagn-
rýni Quines. Ennfremur eru ýmsar
kunnar kenningar um sama efni,
svo sem kenningar þeira Sauls
Kripke og Hintikka, ræddar og
gagnrýndar. í þriðja hluta, rit-
gerðarinnar er rædd spurningin,
hvort maður geti vitað eitthvað án
þess að hann viti, að hann veit það.
Þessi spurning hefur verið mikið
Vonir standa til að
Aðalvíkin komist á
sjó um miðjan des.
í MORGUNBLAÐINU í fyrradag hátt hafa verið farið öðru vísi að
var skýrt frá því að skuttogaran-
um Aðalvík frá Keflavík hafi
verið lagt vegna bilunar. Sam-
kvæmt upplýsingum Benedikts
Jónssonar, framkvæmdastjóra
Hraðfrystihúss Keflavíkur, bilaði
spil togarans og er unnið af
fullum krafti að þvf að koma því í
lag. Standa vonir til að skipið
komist á sjó aftur um miðjan
mánuðinn.
I Morgunblaðinu í gær kom
fram að áhöfn togarans hafi verið
sagt upp. Benedikt kvað á engan
en venja er, þegar skip bila. Hann
kvað raunar þessa bilun togarans
sýna hve stopult ástand það er,
þegar aðeins er á eitt skip að
treysta í sambandi við hráefnisöfl-
un. Végna bilunar togarans var
hraðfrystihúsinu lokað í gær —
vegna hráefnisskorts. Tíðarfar
hefur undanfarið verið þannig að
bátar hafa ekki getað róið. Því
hefur Hraðfrystihús Keflavíkur
eingöngu þurft að treysta á
togarann. Þegar hann svo bregst
er engin leið önnur en loka.
rædd í þekkingarfræði síðustu ára
og er mjög mikilvæg í heimspeki
meðvitundarinnar.
Andmælendur luku miklu lofs-
orði á ritgerð Erlends og töldu
hann hafa varpað nýju ljósi á þau
viðfangsefni, sem ritgerð hans
fjallar um.
Erlendur hefur haldið nokkra
fyrirlestra um heimspeki
þekkingarhugtaka við Uppsala-
háskóla. Hann hefur verið stunda-
kennari í heimspekideild Háskóla
íslands þetta Misseri.
„Börnin og
umhverfið”
í Borgar-
bókasafninu
BÖR NIN
OG
U MHVERFID
SÝNINGIN „Börnin og um-
hveríið" verður sett upp í
Borgarbókasafninu fyrir jólin.
Sýningin sem var í Norræna
húsinu f páskavikunni hefur
verið sett upp á ýmsum stöðum
á landinu.
Kvenfélagasamband íslands
hefur séð um að setja upp
sýninguna í samvinnu við kven-
félög þar sem sýningin hefur
verið sett upp. „Börnin og
umhverfið" var fengin að láni
hjá Híbýla- og neytendastofnun
Óslóborgar í tilefni þess að
næsta ár verður ár barnsins.
Víðast hvar hafa einnig verið
sýnd góð leikföng úr Gullasafn-
inu en Fósturskóli íslands lánaði
leikföng sem sýnd voru í Búðar-
dal og á Höfn í Hornafirði.
FÁKAR
Islenski hesturinn í bh'ðu og stríðu
/1

Texti: Sigiuóur A. Magnússon Myndir: C iuömundur lngóifsson afl.
Gudernes hest
Sagaen om (len islandske Ix'st i fortid og nutid

Tekst: S.A.N lagnúvson
Fa dansk vvd (iunnar .krnsson
Kostar aöeins
kr. 6.600
lcelandReview
BÓKAFORLAGIÐ
SAGA
h
íslenski hesturinn í máli og myndum
Ný, glæsileg bók á þremur tungumálum
★ Einstaklega falleg bók með 90 litmyndum at hestinum á öllum árstíöum. Fjölmargir Ijósmyndarar hafa lagt hér af mörkum sitt
besta. Bókin er í íslenskri, enskri og danskri útgáfu.
★ Höfundur textans, Sigurður A. Magnússon, fjallar um hestinn í blíðu og stríöu í okkar haröbýla landi. Ræðir um hinn
goösagnakennda Ijóma yfir hestinum í fornum frásögnum og bókmenntum, um hiö nána samband hests og manns — og loks
um nútímanotkun íslenska hestsins, bæöi heima og erlendis. Fróðleg lesning og einkar skemmtileg.
★ Mörg ár tók aö draga saman efni bókarinnar og velja úr þúsundum Ijósmynda til þess aö gera skil sem flestum þáttum í tilveru
íslenska hestsins.
★ Þetta er bók fyrir íslendinga á öllum aldri. Á ensku og dönsku — tilvalin gjöf til vina og viöskiþtamanna erlendis.
Óskabók allrar
fjölskyldunnar
Sími 27622. Pósthólf 93, Hverfisgötu 54, III. hæö, Reykjavík.