Morgunblaðið - 11.02.1979, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. FEBRÚAR 1979
19
Heilsan er allt önnur en hún
var, sagði karlinn.’Ég finn hvernig
mér hrakar. Áður var ég vanur að
ganga kringum blokkina á hverj-
um degi, en nú verð ég svo þreytt-
ur þegar ég er komin hálfa leið, að
ég verð að snúa við.
Mér sýnist svona vera að fara
fyrir „félagslega" sinnaða liðinu
frá í vor, sem á miðju sumri tók
við stjórn Reykjavikurborgar. Það
hefur verið að skera niður sína
fyrstu fjárhagsáætlun. Það er
raunar fjarska þreytandi í verð-
bólgu. Raunar andstyggilegt og
lítt uppörvandi, svo sem við vel
þekkjum, sem höfum orðið að gera
það á hverju hausti undanfarin ár.
Alltaf er þetta þó val á milli
verkefna. Vandinn er að ákveða
hvað verður að fara og hverju alls
ekki má fórna.
Tilefni þessara dapurlegu hug-
leiðina var frétt frá Sigurjóni
Péturssyni í blaðinu hans um
hverju fórna skuli við niðurskurð
fjárlaga í ár. Þetta var ekki
draumur. Þar stóð raunverulega
ekki aðeins Mæðraheimilið á Sól-
vallagötu, heldur líka Meðferðar-
heimilið við Kleifarveg. Ég hefi
verið í fræðsluráði, sem rekur
þetta heimili, undanfarin ár með-
an það var að byggjast upp og
þróast, og er raunar enn.
Heimilissjóður taugaveiklaðra
barna gaf húsið undir heimilið og
ég man ekki betur en að í gjafa-
bréfinu standi, að þar skuli reka
meðferðarheimili fyrir tauga-
veikluð börn undir stjórn fræðslu-
ráðs. Því góða fólki var fullkunn-
ugt um þörfina fyrir hjálp til
handa þessum börnum. Nú er
ákveðið að leggja það niður eða
skella saman við eitthvað annað,
án þess að það hafi verið borið
undir fræðsluráð, forstöðufólk
heimilisins, sálfræðinga þá sem
eru með börnin, er þar dvelja eða
málinu velt fyrir sér. svoleiðis
þarf ekki með, ef hægt er að telja
hausana, mæla út húsnæði og
skella svo saman á einn stað, sem
borgin á niður á Dalbraut, upp-
tökuheimili, vöggustofu innan úr
Thorvaldsensheimili, nokkrum
þroskaheftum börnum — og þá
munar ekkert um að demba börn-
um af Kleifarvegi saman við.
„Þessar stofnanir verða færðar
saman og nýtingin mun aukast
verulega,“ segir Sigurjón í viðtal-
inu.“ Fyrir svipaða peningaupp-
hæð verður því unnt að veita sams
konar þjónustu, auk þess sem
rými fæst fyrir leikskóla, sólar-
hringsvistun þroskaheftra barna
og skóladagheimili fyrir fleiri
börn en nú eru í Skipasundi."
Svona má bara gera þetta. Skella
öllum börnum með sérþarfir sam-
an á einn stað. Þetta þarf engrar
athugunar við. Formaður fræðslu-
ráðs og borgarráðsmaðurinn
Kristján Benediktsson mun þó
hafa litið inn á heimilið á Kleifar-
vegi einu sinni, þegar forstöðu-
kona var ekki við.
Nú vita kannski ekki nema
kunnugir hvað þetta meðferðar-.
heimili á Kleifarvegi er — og
sýnilega ekki þeir sem ætla að
slátra því eða skella saman við
annað. I hópi 12 þúsund barna í
skólum Reykjavíkur eru auðvitað
einstaklingar, sem af einhverjum
ástæðum falla ekki inn í og verða
út undan í samfélaginu, ef þeim er
ekki komið til hjálpar. Sum hafa
orðið fyrir andlegum áföllum í
umhverfinu, sem þau ráða ekki
við. Hegðunarvandkvæði verða
áberandi í skólanum. Mörg undan-
farin ár hefur verið unnið að því
af kostgæfni að koma þessum
börnum til hjálpar og finna til
þess sem hagkvæmust ráð, þannig
að náist sem mestur árangur.
Skólafólk og sérfræðingar hafa
þreifað sig áfram, hikandi fyrst.
Loks er komin röð úrræða, sem
gefst mjög vel og á við í mismun-
andi tilfellum. Það er hjálpar-
kennsla í skólunum, athvörf fyrir
þau sem um sinn þurfa á slíku að
halda utan skólatíma til að ná sér
á strik, dagskólaheimili í Bjarkar-
ási fyrir þau sem ekki geta verið í
venjulegum skóla meðan þeim er
hjálpað — og loks fyrir þau, sem
verst eru farin, Meðferðarheimilið
á Kleifarvegi. Það tekur sex börn
og er alltaf fullt, og beðið eftir
rými. Þarna eru börn með geðræn
og/eða félagsleg vandamál og
þurfa meðferðar við, en eiga þó
ekki heima á geðdeild Land-
spítalans.
Ekki er tiltökumál þótt í 12
þúsund barna samfélagi séu ein-
staklingar í sálarkreppu af
einhverjum ástæðum, svo þeir
geta ekki „fungerað" í skóla og í
samfélaginu. Skóla sálfræðingur
er venjulega búinn að reyna önnur
úrræði, þegar þau koma á Kleifar-
veginn. Og þar búa þau um sinn á
heimili hjá sérhæfðu fólki til að
vinna á slíkum erfiðleikum og
fólkið er í sambandi við
fjölskyldurnar. Barnið byrjar í
sérdeild i Laugarnesskóla og reynt
að færa það smám saman inn í
almennar deildir með hjálp sér-
kennarans. Þetta hefur gengið
mjög vel nú að undanförnu —
enda smám saman fundist heppi-
legustu aðferðirnar. Meðaldvalar-
tími barnanna að undanförnu
hefur verið 7 mánuðir, en að þeim
tíma liðnum hafa börnin komist
út í venjulega bekki í skóla.
Auðvitað er þetta rándýr með-
ferð, en ef peningasjónarmiðið eitt
er tekið, má spyrja: Hvað kostar
manneskja samfélagið aila ævi, ef
hún ekki kemst á réttan kjöl og
verður stofnana matur. Og
minnumst þess að á móti þessum
úrræðum, sem Reykjavíkurborg
hefur komið upp, voru lögð niður
heimilin sem áður voru rekin fyrir
drengi á Jaðri og stúlkur í Hlað-
gerðarkoti.
Þetta eru semsagt börnin, sem
umsvifalaust og án þess að málið
fái athugun þeirra sem þekkja, á
að skella til annarra barna niður á
Dalbraut, til að spara borgarsjóði.
Ég hefi ekki getað fundið, að ráða
nokkurs hafi verið leitað eða
fjallað um það hvort nokkurt vit
sé í þessu með tilliti til barnanna.
Mér þætti gaman að vita hvað
Þorsteinn Sigurðsson sérkennslu-
fulltrúi fræðsluskrifstofunnar
(sem nú er í leyfi ytra) segir um
framtak flokkssystkina sinna, en
hann vann af alúft að því að koma
þessum málum í sem best horf.
Þarna hefur einhver inni á skrif-
stofu reiknað þessi börn í sálar-
kreppu — í fermetrum í húsnæði
og krónum í meðferðarkostnaði —
út af meðferðarheimilinu. Allir
þeir, sem nálægt þessu heimili
hafa komið á undaförnum árum,
virðast þrumu lostnir. Og hvað
segja gefendur hússins, sem báru
hag taugaveiklaðra barna fyrir
brjósti?
Þetta er raunar ekki eini féiags-
legi niðurskurðurinn, sem kemur
eins og þruma úr heiðskíru lofti
yfir þá sem um eru að fjalla. Allt
félagsmálaráð, fulltrúar allra
flokka, var að yfirveguðu máli
búið að átta sig á því, að mikil
þörf væri fyrir Mæðraheimilið á
Sólvallagötu, þar sem forsendur
væru breyttar frá því til kom að
leggja það niður vegna lítillar
nýtingar. Þá voru þar aðeins
mæður um það leyti sem þær
fæddu börn sín, en eftir að skilyrði
voru rýmkuð og þangað teknar
vanfærar konur með annað barn á
framfæri, sást hve þörfin er gífur-
leg og hve illa settar þær konur
eru. I trássi við félagsmálaráð er
heimilið nú útþurrkað. Þetta veit
Félag einstæðra foreldra betur en
nokkur annar, og hefur nú til að
bjarga málum boðist til að taka
við heimilinu og reka það, svo
þessar konur fái þar skjól.
Enn hafa ekki orðið nein við-
brögð við því.
Peningar vaxa vissulega ekki á
trjánum og borgarstjórn er á
hverju hausti í miklum vanda með
að velja úr margvislegum, góðum
málefnum og útiloka önnur. En
þar er alltaf valið. Þetta er dæmi
um val þeirra, sem tóku við í
sumar og lögðu af stað í göngu-
ferðina sína með félagslegar
þenkingar og á vörunum þakkir
fyrir að þeir væru í þeim efnum
ekki eins og aðrir menn. En hafa
nú snúið við á miðri leið — ekki
bara stoppað — við fyrsta farar-
tálma, þreyttir á öllu saman.
I hugann kemur vísa Káins:
Sá ég falla frækinn lýð
— flestir staliar auðir.
Það voru kailar á þeirri tíð
en þeir eru allir dauðir.
UAllOMtDAOUBa
mum»»
B»fínhildw flelgadóttir: #
Mannréttindi
klippt og skorin
iá Þióðviljanum
,ekidilkahofundur \
jekidálkanoiunuui
var svo elskulegur að helga
zafrumvarp, er ég hef flutt
lgi sem breytingu á punn-
gum, drjúgan part af sknf-
- í Er ég
»0 hann áttar sií á
,esB máls, sem frum«arpi8
um. En ekki er skilnmgur
aí sama skapi glogílir
a urein frumvarpsins og
nisgrein fjallar um rétt for-
til aö tr>'ggia. a» menntun og
la gangi ekki gegn truar- og
oöunum þeirra. Yfir þessan
ynd er E.K.H. dálkahofundur
,n sleginn, eins og með-
andi úrklippa úr W*J*llj,“.'
ýnir. Hann gerir ser bersym-
þau, sem aouar — —
hessum viöurkenna aö. Meata
mógulega vernd og aöstoö skuli
látin^fjolskyldunm i te'.h“['
sérstaklega viö stofnun henn.rog
umönMU hng" menntun Iram- um hefur serstour
lærsluskyldra barna. evangelisk lúthersk kirkja
í 13. grein sama sáttmála s g kirb;a 9kv. stjornarskra o
lika orörétt: JHki þau. sem aöt ar k.rkja a„„a,
eru að samningi þessum, Ukas 1»
hendur aö viröa rels! (oreldra ofc
hegar viö á lögraöamanna til þess
tóvelia skóla fyrir börn sin, aöra
en þá, sem stpfnaöir eru af opm-
berum stjórnvOldum. sem hafa
sambærileg lágmarksmenntunar-
hugmyndum „a'STVkiiÍM.'l
Fkh víkur sérstaklega að
krfstilegrifrmöslu ískólum, andæ
r°ÆtileagíræöMáUkól-
“.‘Src'rS
Vs'öunmrWófviljansO»ösúl0gvernd
þvkir ekki benta þar abæ
siöur heíur þetta nu reýhst okkur
brevakum mannanna bor"“["h*““
aöhald og traustur bakhjarl hé
ðutn forráða-
nn barna!
kert er nýtt und.rsólinniog
efur Ragnhildur Helgadótl
ningismaöur tek.ö aö sér ao
l þær umræöur sem staöiö
L jrabil annarsstaöar á
íurlöndum um pölitlska mn-
oau I skólum I (rumvarps
Jfinná*lþingl.mnlm*»
vdast llka Iriöhelg. e'nkai'1*
þvi aö lélags' og ,
íu larnir aö reka nefiö ofan I
ji skólabarna og aöstandenða
Aestum Uölndum “Ul
frumv.rps RagnhUdar
.hlld.r: »érþirfam l.r
mni b«n»* verot •«»>*
HelgadOt.ur bar segir ma4t>
..Vlrös sk.l rétt 1 ,,
m*""ú nb.™'"í» mUmu" og
rrlSSÍngl^lgégntrOar-
boöskap. tróájl'* p dBl
bibllusógur og ekk 'oro
mHt»víS.?£f3.“nbvÍf
lúthersk-«vangeUs*u iru
kirkjunnar
Sérþörfum vert,
sinnt
Nd leggur Ragnhildur ►
,.g,.,l sölanö se
(írfum lorráöamantm ba
Veröandi trúarlegl og ia
skoöanalegt uppeld. þe
Enda mála sannast aö lote>
hafaimnnUmatUþessaö.
bessum málum. - *»» ' /
vinn. eins og RagnhUd.
' ^Hitt veröur þingmaöur
hvermg *
VndTtöðu>*veg£yh«ttu *
OhoUum 4hrlíUFmv.wlm..r
Bahatloretára®. Fylkl«*»f
(oreldrum og »•

Reykjavi ;
I sveitar U
HáskóL#:
1 1
, „ uRl*ð10 L
'tim}
/lega enga grein
““ i er byggt á

Slíkur kennari, sem er auðvitað
undantekning í kerfinu, en þó
sérstakt fyrirbrigði þar „hlær við
þegar vísir menn eru nefndir eða
segir brandara og nefnir háðuleg
dæmi, sem lítillækka þá í augum
nemandans ... Dagblöð og fjöl-
miðlar eru mjög dregin í dilka,
kjaftablöð, klíkublöð, íhaldssnep-
ill, þröngsýnn og ofstækisfullur
eða víðsýnt blað verkalýðsins, sem
auðvaldið hefur ekki náð tökum
á...“
Og ennfremur: „Hverjir þekkja
ekki aðferðir kommúnista meðal
herstöðvaandstæðinga? Þeir
ganga um skólana með límmiða
sem sýna skýrt skoðanir þeirra:
ísland úr Nato -- herinn burt!
Þegar nemendur vilja vita nánar
um merkið, þá fá þeir langan
fyrirlestur um það, hvern hag
auðvaldið á Islandi hefur af veru
okkar í NATO. Kennarinn notar
þá jafnan viss hugtök til að höfða
til tilfinninga unglinganna, s.s.
auðvald, arðræningi, auðvalds-
flokkur, kapítalisti. Lögð er
áherzla á stéttaskiptinguna. ís-
land er stéttskipt, lágstétt, sem er
kúguð og arðrænd og hástétt, sem
er ekkert annað en þjófar og
ræningjar, blóðsugur á alþýðunni.
Hugmyndir eru venjulega sóttar
til landa, sem eiga fátt sameigin-
legt með Islandi á þessu sviði.
Stéttaátök eru æskileg, stéttasam-
vinnuhugtakið heyrist aldrei nema
sem blekking auðvaldsins.
Undirskriftasöfnun Varins
lands sýndi ótvíræðan vilja lands-
manna og setti óvænt strik í
málflutning kommúnista, enda
hafa þeir ekki dregið af sér að
rægja þá menn, sem að henni
stóðu. Að hafa aðra skoðun en
kommarnir í Alþýðubandalaginu
heitir að vera landráðamaður. Enn
er ekki mikið farið að tala um
„óvini ríkisins", en það mun auk-
ast eins og heyra mátti í borgar-
stjórnarkosningunum, þegar einn
frambjóðandi þeirra, Guðrún
Helgadóttir, sagði eitthvað á þá
leið, að annaðhvort þyrfti að end-
urhæfa embættismenn borgarinn-
ar eða reka þá. Þjóðviljinn tók
undir þessi orð Guðrúnar í rit-
stjórnarpistli þann 10.6. ‘78 ...“
Þá bendir Bessí Jóhannsdóttir á,
að kommúnrstar hafi hreiðrað um
sig í fræðslukerfinu, stéttafélögum
og ríkisfjölmiðlum og noti þessi
tæki til að villa um fyrir almenn-
ingi, eins og hún kemst að orði.
Hún hvetur menn til árvekni og að
láta ekki deigan síga „þó kommún-
istar rísi upp á afturfæturna og
kalli okkur öllum illum nöfnurn"
— það sé aðeins merki um, að
komið hafi verið við kaunin á
þeim. „Ef svo er, þá erum við á
réttri leið,“ segir hún og eru það
orð að sönnu.
Ógeðfelldir
tilburðir —
í nafni
„vísinda“
Það er að lokum ástæða til að
taka rækilega undir málflutning
Ragnhildar Helgadóttur, þegar
hún gagnrýnir afskipti af persónu-
legum einkamálum unglinga í
grunnskólunum og hnýsni í hagi
þeirra. Má ekkert vera einkamál
nokkurs manns lengur? Þarf jafn-
vel að vera með nefið niðri í
kynferðismálum fólks á gelgju-
skeiði og spyrja það um kelerí og
snertingu á kynfærum hver ann-
ars, hvort þau hafi haft samfarir,
hve oft, o.s.frv. — undir yfirskyni
„vísinda“? Með tölvuvinnslu væri
e.t.v. hægt að finna út, hverju
einstakir nemendur svara. Nci,
fræðingar eiga að láta unglinga á
viðkvæmum aldri í friði — nema
þeir sjálfir, foreldrar þeirra eða
forráðamenn óski eftir félagslegri
eða sálfræðilegri hjálp vegna sér-
þarfa. En það er eins og sumt fólk,
— ekki sízt pólitíkusar á vinstra
væng — sé aldrei í rónni nema
þeir geti lyktað af hvers manns
koppi. Vinstri menn hafa margir
þessa hræðilegu áráttu án þess
hún hafi verið kölluð „sérþarfir“.