Morgunblaðið - 11.02.1979, Blaðsíða 26

26.
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. FEBRÚAR 1979
í Háskólabíói í kvöld
Einn þriggja fremstu
jazz-trompetleikara
heims, Dizzy Gillespie,
mun í kvöld halda
hljómleika í Háskóla-
bíói asamt kvintett sínum. Kvint-
ett þennan skiþa, auk Dizzys,
Miekey Ronker trommuleikari,
Ed Cherry gítarleikari, Benjamin
Brown bassaleikari og söngkon-
an Sheyvonne Wright, sem talin
er ein alfremsta jazzsöngkona
vorra tíma. Dizzy ætti í raun að
vera óþarfi aö kynna, ásamt
Charlie Parker er hann einn af
frumkvöölum svonefnds
„be-bop“ stíls í jazz, en fyrst fór
aö bera á þessum stíl á árum
seinni heimsstyrjaldarinnar.
Dizzy Gillesþie er því enginn
nýgræðingur í tónlistarheimin-
um, en hann fæddist áriö 1917 í
borginni Cheraw í Suö-
ur-Karólínufylki. Faðir hans var í
hljómsveit, sem lék í Cheraw og
„Vissi
ekki að
til væri
onnur
IZZY
CILLESPIG
en B-moll“
víðar, auk þess sem hann sá um
aö geyma hljóðfæri hljóm-
sveitarinnar. Dizzy hefur sagt að
frá því hann fyrst muni eftir sér
hafi alltaf úö og grúö af alls kyns
hljóöfærum á heimili hans, en
faðir hans lagöi hart að börnum
sínum aö læra á eitthvað hljóö-
færi. Ekkert þeirra hafði þó
neina tónlistarhæfileika til að
bera, utan Dizzy, en faðir hans
liföi ekki aö sjá draum sinn
rætast, því aö hann lézt 1927, þá
er Dizzy var réttra tíu vetra
gamall.
Dizzy tók snemma aö læra á
hljóöfæri og fyrst í staö hugðist
hann læra aö leika á básúnu.
„En hendur mínar voru ekki
nógu langar til að ég gæti spilaö
á þaö hljóöfæri," segir Dizzy.
Svo þess í staö sneri hann sér
aö tromþetinum. Kunningi hans
átti trompet og hinn ungi
Gillespíe fékk þaö aö láni og tók
aö æfa sig á hljóðfærið af kaþþi.
Þótt svo Dizzy kynni aöeins að
leika í einni tóntegund þegar
hann var 15 ára gamall, var hann
talinn bezti trompetleikarinn í
Cheraw, heimabæ sínum. Þaö
var þá aö unglingur aö nafni
Freddie Mathews kom til Cher-
aw, en Freddie var píanóleikari
og hafði heyrt margar sögur af
þessum unga trompetleikara og
langaði til að leika meö honum.
„Svo ég tók trompetinn mér í
hönd og hélt af staö aö „jamma“
meö honum,“ segir Dizzy. „Hann
byrjaöi á aö spila lag, sem heitir
Nagasaki og er í C-dúr. Ég
sagðist ekki kunna þaö, en ég
skyldi reyna aö leika þaö meö
honum og svo byrjuðum viö.
Ekki einasta nóta, sem ég blés,
passaöi inn í lagiö og ég var
mjög miður mín, því aö ég átti aö
heita trompetleikari. En ég sagö-
ist aöeins þurfa að læra lagið,
þótt sannleikurinn væri sá að
fram aö þeim tíma haföi ég ekki
haft hugmynd um aö til væri
önnur tóntegund en B-moll.“
í leit að
frægð og frama
Þegar Dizzy var 17 ára fluttist
fjölskylda hans til Fíladelphíu og
þá keypti hann sér sinn fyrsta
trompet. „Þetta var í fyrsta
skipti, sem ég átti raunverulega
mitt eigiö hljóöfæri." Þegar þetta
ár tók hann að leika í hinum
ýmsu hljómsveitum, meðal ann-
ars í hljómsveit Franks Fairfax. Á
þessum tíma var trompetléikar-
inn Roy Eldringe í miklu uppá-
haldi hjá Dizzy og reyndi hann
mikið til aö leika eins og hann.
Eldridge var þá í hljómsveit
Teddy Hills og hlustaöi Dizzy
iöulega á hljómsveitina leika í
útvarpi og hreifst hann mjög af
henni.
Einn góöan veðurdag ákvað
Dizzy síöan aö leggja land undir
fót og halda til Nýju Jórvíkur og
ganga í hljómsveit Hills, sem
hann og gerði. Eftir veru þar
lagði hann leið sína í hljómsveit
Cag Galloways, sem var
„big-band“ hljómsveit og meö
henni lék hann næstu tvö árin. í
september 1941 var hljómsveit
Galloways að leika í Connecticut
og aö hljómleikunum loknum
gekk Galloway að Dizzy og sak-
aöi hann um aö hafa reynt að
trufla sig viö leik sinn. Skipti nú
engum togum að upp hófust
slagsmál þeirra í millum og
lyktaði þeim þannig aö Dizzy
veitti hljómsveitarstjóra sínum
hnífsstungu. „Þaö þurfti 10 spor
til að sauma skuröinn saman og
eins og nærri má geta var Dizzy
rekinn, eöa réttara sagt hann
hætti.
Á eftir fylgdi vera í hljómsveit
Ellu Fitzgerald, auk þess sem
Dizzy fór aö dunda viö aö útsetja
lög eftir valinkunna jazztónlistar-
menn. Á árunum 1942 og 1943
var hann í hljómsveit Eral
Hinnes, þar sem einnig voru
menn á borö viö Charlie Parker
og Benny Greein. Hinn fyrrnefndi
einhver alfremsti altó-saxa-
fónleikari jazzins og sá síöar-
nefndi vel þekktur básúnuleikari.
Á þessum tíma tóku þeir Parker
og Gillespie aö móta nýjan stíl í
jazz, stíl, sem síöar hlaut nafniö
„be-bop“. Þaö hefur verið sagt
um Dizzy aö hann hafi aldrei
þreytzt á aö leika jazz ásamt
öðrum tónlistarmönnum og
hvernig sem viöraöi tókst honum
ætíö aö lokka aöra jazzista yfir á
FIMM
STÍFIR:
Eric,
Jupp, Lovich
Sweet og Lewie
Lene Lovich (lengst til vinstri), Wreckless Eric, Jona Lewie, Rachel Sweet
og Mickey Jupp.
• Um fátt var meira skrifað í
enskum tónlistarblöðum í upphafi
vetrar, en hljómleikaferðalag
nokkurra tónlistarmanna útgáfu-
félagsins Stiff. Listamenn þeir er
hér um raeðir eru Lena Lovich, Jona
Lewie, Wreckless Eric, Mickey Jupp
og Rachel Sweet. Hljómleikaferða-
lagið var nokkuð einkennilegt, því að
listamennirnir ferðuðust með járn-
brautarlestum milli staða og var í
fylgd með þeim frítt föruneyti gesta
og aðdáenda.
Hljómleikaferðalagið hófst í
Bristol hinn 10. október og lauk ekki
fyrr en 19. nóvember í London.
Samhliða feðalaginu lét Stiff frá sér
fara „litaðar" hljómplötur með
fimmmenningunum og þar sem ekki
er langt síðan þær plötur sáust í
gluggum verzlana hérlendis er ekki
úr vegi að kynna viðkomandi lista-
menn lítillega.
Rachel Sweet er yngst fimm-
menninganna, en hún fæddist fyrir
rúmum 16 árum og býr nú í Akron
Ohio-fylki í Bandaríkjunum. Þótt
ungfrú Sweet sé ekki gömul hefur
hún verið í „tónlistarbransanum" í
11 ár, en hún var aðeins fimm ára er
hún kom í fyrsta skiptið fram á sviði.
Þremur árum síðar var ungfrúin
farin að leika í auglýsingum og frá
níu ára aldri hefur Sweet verið
atvinnusöngkona. Þegar á II. ári var
hún byrjuð að fara í hljómleika-
ferðalög, en þá var hún ekki stjarnan
heldur Mickey Rooney. Hlutverk
Sweet var að „hita upp“ fyrir
Rooney. Sín fyrstu lög hljóðritaði
Rachel Sweet þá er hún var 12 vetra
gömul og eitt þeirra komst meira að
segja í 94. sæti bandaríska sveita-
lagavinsældalistans. Það lag nefnd-
ist „We live in two different worlds".
Það var þó ekki fyrr en í hitteð-
fyrra að Sweet fór að gera eitthvað
af viti, ef svo má að orði komast. Þá
uppgötvaði hún sér til mikillar
undrunar að einn bezti vinur hennar,-
Liam Sternberg var ekki aðeins vel
liðtækur lagasmiður, heldur einnig
góður útsetjari og þau tvö tóku að
vinna saman. Afrakstur þeirrar
samvinnu kom berlega í ljós er út
kom í Akron samsafnsplata Stiff en
lög ungfrúnnar; „Truckstop Queen"
og „Tourist Boys“ þóttu með þeim
beztu á henni.
Rétt fyrir jól kom síðan út fyrsta
„sólóplata" Rachel Sweet „Fool
around“, en plata þessi er öll hin
merkilegasta, ekki sízt fyrir þær
sakir að hún er hvít að lit. (Já, alveg
eins og platan hans Jakobs). Um
rödd ungfrú Sweet hefur verið sagt
að hún sé eins konar blanda af Dolly
Parton og Janis Joplin. Það er ekki
leiðum að líkjast.
Mickey Jupp eyddi sínum uppvaxt-
arárum í Southend í Englandi en þar
voru á þeim tíma ekki ómerkari
menn en Gary Brooker og Robin
Trower fremstir í flokki tónlistar-
manna staðarins. Jupp var í hljóm-
sveitinni Orioles meðan hinir tveir
voru í Paramounts, sem síðar varð
Procol Harum. Sem lagasmiður og
söngvari hefur Jupp haft mikil áhrif
á Kursaal Fleyrs, Eddie & the Hot
Rods og Dr. Feelgood. í fjögur ár var
Jupp forsprakki hljómsveitarinnar
Legend og gaf hljómsveitn þá út
þrjár hljómplötur sem ganga nú á
mjög háu verði safnara í milli.
I fyrra gerði hann samning við
Stiff sem sendi þegar í stað á
markaðinn plötuna „The Mickey
Jupp Legend", þar sem á er að finna
gömul Legend-lög. Næsta plata bar
nafnið „Juppanese" og kom út fyrir
skömmu. Þar nýtur Jupp aðstoðar
valinkunnra tónlistarmanna, svo