Tíminn - 20.06.1965, Blaðsíða 7

SUNNUDAGUR 20. júní 1965
TÍMINN
Nýtt blað
Nýtt blað, sem nefnist Ingólf-
ur, hóf göngu sína 17. þ.m. Tak-
mark blaðsins virðist fyrst
og fremst að vinna að þvi, „að
nú þegar verði tekin sú ákvörð-
un að takmarka Keflavíkursjón
varpið við herstöðina eina, jafn-
skjótt sem íslenzkt sjónvarp
verður sett á stofn.“ Margir
menn rita 1 blaðið. Ábyrgðar-
maður blaðsins er Ragnar Jóns-
scrn., cn með honum í ritnefnd
þeir Hannes Pétursson rithöf-
undur, Sigurður Líndal hæsta-
réttarritari, Sigurður A. Magn-
ússon blaðamaður og Þórhallur
Vilmundarson prófessor.
Margar athyglisverðar grein-
ar eru í þessu blaði og þykir
hér ekki úr vegi að vitna í
nokkrar þeirra. Áður en það er
gert, skal þess getið til skýring-
ar, að Framsóknarflokkurinn
beitti sér eindregið gegn stækk-
un sjónvarpsstöðvarinnar á
Keflavíkurflugvelli og flutti um
það tillögu á Alþingi á sínum
tíma. Jafnhliða lagði hann til
að þá þegar yrði hafizt handa
um undirbúning að stofnun ís-
lenzks sjónvarps. Ef að tillögum
flokksins hefði verið farið, hefði
verið fyrirbyggt • það slys, sem
margir tala nú réttilega um, og
jafnframt fengizt nægur tími til
að undirbúa vandað íslenzkt
sjónvarp.
Friður rofinn
Kristján Eldjám þjóðminja-
vörður segir svo um sjónvarps-
málið í Ingólfi:
„Það hefur sannazt í þessu
sjónvarpsmáli, sem Jón Helga-
son kvað: „Hægt er að festast,
bágt mun úr að víkja.“ Það er
sennilega ekki einfalt mál að
losa sig alveg við Keflavíkur-
sjónvarpið úr því sem komið er,
en einfalt er að svara þeirri
spurningu, sem hér er fyrir
lögð: Þegar mistök verða, á
að reyna að bæta úr þeim, þeg-
ar tækifæri er til. Það er mann-
legt að skjátlast, en heimsku-
legt að stæla sig upp í villu
síns vegar, segir gamalt spak-
mæli. Augljóst er nú orðið, svo
að fáum getur blandazt hugur
um, að stækkun Keflavíkur-
stöðvar voru mistök, og veit
ég ekki betur, en að mörgum
hugsandi sjónvarpseiganda þyki
orðið nóg um afleiðingar þeirra
mistaka. Fyrstu mistökin voru
hjá Bandaríkjamönnum sjálfum.
Þeir hefðu ekki átt að leggja
þessa freistingu fyrir íslend-
inga. Tilraunin hefur að vísu
leitt margt merkilegt í ljós. Með
undrun hefur maður séð sjón-
varpsskóginn þéttast, og furðu-
leg ummæli hefur maður heyrt,
eins og þegar það er kölluð „lít-
il forvitni," sem áður hefði ver-
ið kölluð almenn háttvísi, og
minnimáttarkennd það, sem
hingað til hefur nefnzt heil-
brigður metnaður. Ég ann varn-
arliðinu þess friðar, sem kom-
inn var á i sambúð þess við
íslendinga. Bandaríkjamenn
hafa komið hér vel fram, úr því
þeir þurfa að vera hér á annað
borð. Með sjónvarpsmálinu er
nú þessi friður rofinn, og hann
kemst ekki á aftur, fyrr en úr
er bætt á einhvem hátt, þó að
sjónvarpsstangafjöldinn kunni í
fljótu bragði að virðast benda
til annars.“

Skemmtiferðaskip á Reykjavíkurhöfn
Það er áreiðanlega ekki of-
sterkt til orða tekið hjá þjóð-
minjaverði, að með stækkun
Keflavíkursjónvarpsins hafi ver
ið rofinn friður sem kominn var
á í sambúð varnarliðsins og
landsmanna, og sá friður mun
ekki komast á fyrr en sjónvarp
hersins verður bundið við varn-
arstöðina eina.
Heilbrigður metn-
aður krefst þess
Þjóðminjavörður bendir svo
réttilega á, að hér sé ekki Banda
ríkjamenn eina að sakfella.
Hann segir:
„En látum þetta vera. Það er
ekki það, sem er til umræðu,
og ekki eiga gestir vorir að hafa
vit fyrir oss. Aðalmistökin em
sjálfra vor. Ráðamenn vorir
hugsuðu sig ekki nógu vel um
og sáu ekki nógu langt fram,
þegar þeir veittu hið fræga
leyfi. Þeir voru að vísu til, sem
strax vöruðu við því, sem fyrir-
hugað var, en játa verður, að
allur þorri manna gerði sér
enga grein fyrir, hvert stefndi:
að Keflavíkursjónvarpið yrði að
eins konar ríkissjónvarpi á fs-
landi á fáeinum árum. Þeim,
sem ábyrgðina bera, kann því að
vera vorkunn, þótt illa tækist
til í upphafi. Öðru máli gegnir
nú. Það er hverjum manni vork-
unnarlaust að sjá og skilja nú,
að Keflavíkursjónvarpið er orð-
ið stórkostlegt þjóðlegt vanda-
mál, hið langstærsta, sem skap-
azt hefur af dvöl varnarliðsins
hér á landi. Á meðan svo stend-
ur sem nú er, höldum vér ekki
höfði sem menningarþjóð. en
vonandi þarf ekki að deila um,
að það sé þó takmark vort á
öllum sviðum. Það verður þeg-
ar í stað að hefja undirbúning
að því að leiðrétta mistökin og
takmarka Keflavíkursjónvarpið
við varnarliðsstöðina eina og
nota til þess fyrsta tækifæri.
sem býðst. Ef það tækifæri skap
ast, þegar íslenzka sjónvarpið
tekur til starfa, þá er að neyta
þess. Heilbrigður íslenzkur þjóð
armetnaður krefst þess.“
Niðurlægjandi
ástand
Styrmir Gunnarsson lögfræð-
ingur gerir grein fyrir afstöðu
sinni á þennan hátt:
„Það særir stolt mitt sem ís-
lendings, að þúsundir fslend-
inga skuli hvert kvöld sitja
frammi fyrir sjónvarpsskermin
um og horfa á erlent sjónvarp
með erlendu og framandi efni.
Sjónvarpið er sterkasta áróð-
urstæki nútímans. Ef til vill
munu íslenzkir stjórnmálamenn
skilja betur, hversu gífurlegt
glappaskot hefur hér verið
frámið, ef og þegar til þess kem-
ur, að almenningur hér á landi
situr fremur við sjónvarpið sitt
og horfir á Lyndon Johnson
flytja ræðu til bandarísku þjóð-
arinnar en hlustar á íslenzka
ráðamenn flytja mál sitt um ís-
lenzk málefni í íslenzkt útvarp.
Það ástand, sem nú ríkir í
þessum efnum, er öllum til
skammar, þjóðinni 1 heild og
þeim, sem að því stóðu að skapa
það. .
Það er því réttmæt og sjálf-
sögð krafa, að Keflavíkursjón-
varpið verði takmarkað við
Keflavíkurflugvöll, þegar er ís-
lenzkt sjónvarp er tekið
til starfa. Það er eina leiðin til
þQss að komast út úr
því skammarlega og niðurlægj-
andi ástandi, sem nú ríkir í þess
um efnum, og um þá lausn ættu
allir að geta verið sammála,
einnig þeir sem fest hafa mikið
fé í kaupum á sjónvarpstækj-
um.“
„Að ýfa aldrei skap
verndaranna“
Hannes Pétursson skáld á
skelegga grein í Ingólfi, þar
sem hann ræðir einkum um af-
stöðu Mbl. og Vísis. Hann segir
í greinarlokin:
„Það hefur hrokkið upp úr
sumum ritstjórum stjórnarblað-
anna, að sjónvarpsfarganið sé
raunalegt slys. En þeir eru þá
jafnan syo þvöglumæltir, að
örðugt getur reynzt að átta sig
til hlítar á orðum þeirra. Þegar
þeir fjalla um svonefnd efna-
hagsmál, er ræða þeirra já. já
og nei nei, en þurfi þeir að
reifa menningarleg deilumál, er
sem tungan vöðlist öll uppi 1
þeim. Það getur tæpast átt sér
nema eina skýringu. Flokkar
þeirra eru stefnulausir í menn-
ingarmálum, um þau er aldrei
hugsað af einbeitni innan þeirra
og þvi vita ritstjórarnir ekkert
hvað þeir eiga að segja. Þeir
fá ekki aðra fyrirskipun en þá
að hvekkja sem allra fæst Át-
kvæði, reyna þess í stað að gefa
öllum undir fótinn. í sjónvarps-
málinu hefur þetta gengið illa,
því þar þvælist fyrir sú ákveðna
afstaða stjórnarflokkanna að ýfa
aldrei skap verndaranna, heldur
láta undan síga fyrir kurteisleg-
um ágangi þeirra. Mótmælum
gegn þessari aðferð er vísað
frá á þeim forsendum, að þau
séu sprottin af þjóðernisgor-
geir. Það sem hin „ábyrgu“
málgögn kalla heilbrigðan þjóð
armetnað 17. júní, heitir í dálk-
um þeirra þjóðarrembingur 19.
júní (þau koma ekki út 18.
júní).“
Flokksvélin mikla
Alþýðublaðið birti nýlega lýs-
ingu á lr.ndsfundi Sjálfstæðis-
flokksins, sem haldinn var á
síðastliðnu vori. Blaðið lýsir því
nákvæmlega hverv >g ailt hafi
verið undirbúið og ákveðið fyr-
irfram, og það tryggt, að hvergi
kæmi fram neinn sk^'-namun-
ur.
Það er skiljanlegt, að Mbl.
skuli stundum vera hneyksla*
yfir því, að Framsóknarmenn
eru ekki alltaf á einu máli: Inn-
an Framsóknarflokksins ríkir
fullt skoðanafrelsi og þessvegna
geta menn verið ósammála um
ýmis dægurniál, þótt samstaða
sé um meginstefnuna. Slíkt
þekkist ekki í Sjálfstæðisflokkn
um. Þar er haldið uppi slíkum
flokksaga, að menn eiga refsi-
vöndinn yfir höfði sér, ef þeir
eru eitthvað smá óþægir við
flokksforustuna.
Gott dæmi um þetta er al-
úmínmálið. Margir óbreyttir liðs
menn Sjálfstæðisflokksins, m.a.
ýmsir atvinnurekendur, eru
mjög andvígir hinni ógætilegu
stefnu. flokksforustunnar í því
njáR.' Aðrir vilja að stórum fast-
ára sé haldið á samningum við
hinn erlenda aðila. Það er hins
vegar kappkostað að halda allri
slíkri gagnrýni niðri. Það hefur
líka tekizt til þessa. Fátt sýnir
betur, hvernig hin mikla vél
Sjálfstæðisflokksins vinnur og
hversu háttað er skoðanafrelsi
innan vébanda hans.
Heildarsamningar
Ríkisstjórnin hefur látið eins
I og hún vildi stefna að því að
ná heildarsamningum um kaup
gjaldsmálin. Sé það rétt, þá gild
ir það um þetta eins og fleira
hjá ríkisstjórninni, að vinnuað-
ferðirnar eru öfugar við tilgang-
inn. Ef ríkisstjórnin hefði ætlað
að vinna að því að koma á heild-
arsamningum, hefði hún ekki
beitt sér fyrir því að fyrst yrðu
gerðir sérsamningar við verka-
lýðsfélög í þeim landshluta, sem
höllustum fæti stendur, heldur
yrðu samningar gerðir samtímis
þar og annars staðar. Með því
að semja þannig eftir landshlut-
um, voru heildarsamningar úti-
lokaðir. Von ríkisstjórnarinnar
hefur sennilega verið sú, að hún
gæti með þessum hætti skapað
fordæmi, sem hægt yrði að
þvinga önnur verkalýðsfélög til
að fallast á. Útkoman varð vit-
anlega allt önnur. Þetta ýtti að-
eins undir samkeppni og kergju
og skapaði þá samningaflækju,
sem ekki er gott að sjá fyrir
endann á.
Með þessu þarf það þó enn
ekki að vera útilokað, að hægt
sé að ná heildarsamningum. En
til þess þarf vissulega önnur
vinnubrögð af hálfu ríkisstjórn-
arinnar-en hún hefur ástundað
til þessa.
r.lundroðastefnan
Með þeim vinnubrögðum,
sem .hafa verið á þessum mál-
um, er stefnt að fullum glund-
roða. Sums staðar verða samn-
ingar, annars staðar taxtar, og
mjög víða verður hvorugt, held-
ur verða eftirspum og yfirboð
látin ráða. Þetta er hið ótrygg-
asta og versta ástand, er hugs-
azt getur.
Við öðru er hinsvegar ertitt
að búast, eins og stjórnarstefn
an er. Hún er hrein glundroða-
stefna. Aðaltakmarkið er, að
þeir, sem ráða yfir fjármagn-
inu, hafi sem frjálsastar hend-
ur. Þessir menn keppast við að
komá fjármunum sínum sem
bezt fyrir áður en ný skatta-
hækkun eða gengisfelling kem-
ur til sögunnar, en flestir ótt-
ast annað hvort að óbreyttri
stjómarstefnu. Af þessu leiðir
svo hreint skipulagsleysi og
kapphlaup í fjármálum, er
Framhald á 1Á sfðu.