Morgunblaðið - 02.06.1979, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. JÚNÍ1979
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinaaon.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guómundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og skrifstofur Aöalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22480.
Afgreiðsla Sími 83033
Áskriftargjald 3000.00 kr. á mánuöi innanlands.
í lausasölu 150 kr. eintakiö.
Það er komið rutl
á ríkisst jómina
Forystumenn stjórnmálaflokkanna mættust í sjónvarpsþætti
fyrir nokkrum dögum. Eftirtekt vakti, að stjórnarsinnar
gátu ekki lýst neinni stefnu nema þeirri að sitja áfram í
stólunum, enda varð þeim fátt um svör við einföldustu
spurningum Matthíasar Bjarnasonar. Einkum var það áberandi,
þegar Matthías vék að málefnum sjávarútvegsins og hvort
fiskverðsákvörðunar yrði að vænta innan tíðar, að þá var engu
líkara en að fulltrúar ríkisstjórnarinnar, þeir sem þarna voru,
hefðu ekki léð því máli þanka.
Og svo er yfirleitt um þau mál, sem einhverju skipta, að
ríkisstjórnin hefur ekki sinnt þeim eða veit ekki sitt rjúkandi
ráð, eins og komið sé rutl á hana. Svo er t.a.m. um afskipti
hennar af farmannadeilunni. Svo vikum skiptir eru einstakir
ráðherrar búnir að tala um að höggva á hnútinn með
lagasetningu, og það hefur einlægt legið í loftinu að það eigi að
gerast eftir helgi. Jafnlengi hafa aðrir ráðherrar lýst því yfir, að
engin slík lög verði sett.
Höfuðnauðsyn var talin, að nýtt vísitöluþak yrði reist fyrir
mánaðamótin. Þegar þau nálguðust, fóru hinir ráðherrarnir að
láta meira á sér bera sem ekki vildu neitt þak, og vitaskuld varð
það ofan á, því að til þess þurfti ekkert að gera.
Ráðherrunum þykir ýmist æskilegt, skiljanlegt eða óhjá-
kvæmilegt að launþegar á frjálsum vinnumarkaði fái 3%
grunnkaupshækkun eins og opinberir starfsmenn og eru sumir
þeirra meira að segja búnir að láta bóka þetta eftir sér í
prótókoll ríkisstjórnarinnar. Og þar stendur það svart á hvítu, en
enginn gerir neitt með það.
Um miðjan maí tókst loksins að afgreiða lánsfjáráætlun, sem
síðasta ríkisstjórn gerði fyrir áramót. En þó að hún sé svona
seint á ferðinni, virðist hún ekki ætla að duga lengi, því að
iðnaðarráðherra er þegar kominn með kröfur um að fara 2.5
milljarða fram úr áætluninni. Og vitaskuld hleypur hann með
það í fjölmiðla, áður en ríkisstjórnin hefur fjallað um málið.
Loks eru gífurlegar olíuverðshækkanir að dynja yfir, sem
gjörbreyta á svipstundu grundvelli mikilvægustu atvinnugreina
eins og sjávarútvegsins og hljóta að verka til samdráttar eða
hallarekstrar á öllum sviðum þjóðfélagsins. Fiskverðsákvörðun
hlýtur að dragast, meðan ríkisstjórnin hefur ekki gert upp við sig
til hvaða ráðstafana hún hyggst grípa, ef hún gerir þá nokkuð.
Astandið í íslenzkum þjóðmálum er sannarlega uggvænlegt.
Meðan einstakir ráðherrar tala um þjóðarsamstöðu, veit
maðurinn á götunni, að meðan þessi ríkisstjórn situr, geta engin
veðrabrigði orðið nema til hins verra, svo illa sem hún hefur
farið með sín góðu tækifæri síðustu níu mánuðina. Og
ríkisstjórn, sem þorrin er trausti alls almennings, gerir ekkert,
sem máli skiptir, þaðan af. Þess vegna hefur ríkisstjórnin runnið
sitt skeið á enda og er nú að búa sér þau örlög, sem talin hafa
verið verst þeirra, sem yfir nokkurn getur komið, að lifa sjálfan
sig.
Forsætisráðherra
brást bændum
Skyndilega eru málefni bænda komin í brennidepil. Það er
vegna þess, að Alþingi var slitið, áður en mál þeirra fengu
nokkurn enda eða afgreiðslu. Forsætisráðherra mátti ekki til
þess hugsa, að þingslitum yrði frestað um tvo eða þrjá daga
þeirra vegna.
Forsaga þessa máls er stutt, en skýr. Ríkisstjórnin hafði enga
stefnu í málefnum bænda, heldur kom þar til harðra átaka
þeirra vegna. Landbúnaðarráðherra hafði það í hendi sér að leita
samráðs og samstarfs við Sjálfstæðisflokkinn um lausn málsins,
en hann sinnti því ekki, enda hafði hann ekki upp á neitt að
bjóða, sem markaði stefnuna til frambúðar. Forsætisráðherra
hafði á hinn bóginn ákveðið að slíta þingi eigi síðar en
miðvikudaginn 23. maí. Hann fylgdist með því, að hvorki gekk né
rak í málefnum bænda, en þótti það ekki nægileg ástæða til þess
að fresta þingslitum. Vitaskuld ber Steingrímur Hermannsson
höfuðábyrgð á því, hvernig komið er fyrir landbúnaðinum. En
forsætisráðherra getur heldur ekki skotið sér undan sínum hluta
af ábyrgðinni.
Umsjónarmaöur Gísli Jónsson
3. Þáttur
„Þegar ég var barn, talaði
ég eins og barn, hugsaði eins
og barn og ályktaði eins og
barn“, segir postulinn Páll.
Oft verður mér hugsað til
þess hvernig ég skynjaði eða
skildi orð í ýmsu, sem ég
heyrði sungið, sagt og lesið,
áður en ég gerðist bóklærður.
Mörgum sinnum sungu menn
Vorvísu eftir Jón
Thoroddsen, og þar kom
brátt að ég heyrði:
Hæðirnar brosa ok hlíðarnar dala.
hóar þar Hmalinn og rekur á bói.
Ég held ég hafi snemma
áttað mig á líkingamálinu
hæðirnar brosa, en hvað
gerðu hlíðarnar? Hlíðarnar
döluðu. Hvernig gátu hlíðar
farið að því að dala? Ég var
enn að velta þessari þungu
spurningu fyrir mér, þegar
mér varð loksins ljóst af
lærdómi að orðið dalur er
dala í eignarfalli fleirtölu.
Eða þá annar sumarsöng-
ur, og nú var það
Steingrímur:
Nú er Humar.
Kleújixt ttumar.
Kaman er f daií.
IlroHÍr vertíld vfða.
veðurlaKHÍnH blfða (nunKÍð: veður laKHÍnn
o.H.frv.)
eykur yndinhaK.
Einhvern veginn vissi ég
af eðlisávísun hvað gumar
voru. Og ég gat skilið að
veröldin brosti víða, sbr.
brosandi hæðirnar hans Jóns
Thoroddsens. Löngu seinna
rann það reyndar upp fyrir
mér að veröldin væri víð,
þegar á allt væri litið. En
sjálfsagðast af öllu var þó, af
söng fólksins og tilfinninga-
semi, að blíða lagsins kom
vaðandi í söng fólksins. Ég
held ég hafi verið orðinn
tvítugur, þegar mér skildist
að blítt veðurlag Steingríms
gerði mönnum glaðara í geði.
En önnur veður áttu eftir
að valda mér ósmáum heila-
brotum. Mér er í barnsminni
að allt í einu er kornin upp
á borð bók með undarlegu
nafni: Veður öll válynd eftir
Guðmund G. Hagalín. Bókin
er víst jafngömul mér. En ég
var orðinn læs, þegar fund-
um mínum og þessarar jafn-
öldru minnar bar saman, og
ég horfði í forundran á þetta
bókarheiti. Hver var þessi
Válynd? Hún kom öll
vaðandi. Smátt og smátt
rofaði til í almyrkva
skilningsleysisins og hug-
sjónir barnsins tóku að búa
til myndir. Ég sá fyrir mér
ógurlega tröllkonu. Hún var
móðursystir Grýlu. Hún kom
vaðandi í öllu veldi sínu eins
og Grýla frænka hennar í
Jólin koma eftir Jóhannes úr
Kötlum. Og ég var svolítið
hræddur við þessa bók,
reyndar meira en svolítið. Ég
hef aldrei árætt að lesa
hana. Aftur á móti las ég
Völvusjfá í sjötta bekk í
menntaskólanum. Kemur þá
ekki Válynd kerling endur:
borin. En bíðum nú við. í
Völuspá er verið að lýsa
vondu tíðarfari. Öll veðrin
voru válynd, hættuleg i lund,
skaðvæn skömmunarverk-
inu. Þar fór móðursystir
Grýlu fyrir lítið.
Einn mÍK fýnir alltaf þó,
aftur að fara f KtínKur.
kvað Jónas. Er eitthvað hægt
að misskilja hér? Getur
íslenzkur sveitastrákur verið
svo fávís? Ég skynjaði lengi
fram eftir ævi að eins hlyti
að merkja hér á sama hátt,
eða þangað til Halldór
Blöndal benti mér á að þetta
væri hvorugkyn af eitt, en
ekki atviksorð: Mig langar þó
alltaf til eins, þess að fara í
göngurnar. Auðvitað, ekkert
sjálfsagðara, þrátt fyrir
allan fuglasönginn í fyrri
hlutanum. Og skyldi nú
kannski skipta máli hvort
komma væri sett á eftir þó?
Það er ekki ofsögum sagt
af því að orð geti verið
margræð. Hlymrekur
handan kvað:
í Botni var Borðvyrar-Stjanu
ok bjó vlA HÍn hænnni aö vana.
Þaö var oftantnær frí,
hana undradi á þvf
hverHU örfáa lanKaði í hana.
Aftur á móti mun það bera
órækt vitni um sókn svo-
kallaðs harðmælis, og það á
ólíklegustu stöðum, þegar
sjálfur landbúnaðarráðherra
talar um lampakjöt i
umræðuþætti í sjónvarpinu.
P.s% Ilcimilisfang þáttarinf
er Ásvegi 23, Akureyri.
Sími 96-23352.
Birgir ísL Gunnarsson:
Atvinnumál skólafólksins
verður að taka föstum tökum
Eitt af sérkennum íslenzks þjóð-
lífs er hið langa sumarfrí, sem
skólar taka og þátttaka skólafólks í
atvinnulífinu um sumartímann. Oft
heyrast þær raddir að lengja ætti
skólaárið og þar með skerða mögu-
leika skólafólks til atvinnu. Vonandi
kemst það ekki í framkvæmd, því að
fátt er þroskavænlegra fyrir ungt
fólk en að kynnast atvinnulífinu af
eigin raun og læra að þekkja það
fólk, sem hörðum höndum vinnur til
sjávar og sveita.
Því er ekki að neita, að eftir því
sem árin hafa liðið hefur orðið æ
erfiðara að útvega skólafólki at-
vinnu. Þó hefur það nokkurn veginn
tekizt til þessa.
Brýnt verkefni
fyrir borgina
Reykjavíkurborg hefur ávallt litið
á það sem brýnt verkefni að útvega
skólafólki atvinnu og hafa oft verið
ákveðnar aukafjárveitingar til sér-
stakra verkefna, sem mikinn mann-
afla þarf við og á þann hátt hefur
tekizt að leysa þetta vandamál.
Þannig hafa ýmis þörf ræktunar-
verkefni verið unnin, eins og t.d.
ræktun Hólmsheiðar, trjáplöntur á
Ártúnshöfðasvæðinu o.s.frv.
Illa horfir
með atvinnu nú
Á þessu ári horfir mjög illa með
sumaratvinnu fyrir skólafólk. Ber
þar einkum tvennt til. Óvenjulega
mikil deyfð er í byggingariðnaðinum
og lítið ráðið af skólafólki þangað.
Þá er mikill samdráttur í fram-
kvæmdum borgarinnar og því mun
minna ráðið af skólafólki til al-
mennrar vinnu hjá borginni. Undan-
farin ár hefur borgin ráðið u.þ.b. 800
manns til sumarstarfa, en sú tala fer
nú niður í 600. Því er heldur ekki að
neita að hið erfiða tíðarfar og
verkföllin hafa og haft áhrif í þessu
efni.
500 unglingar á
atvinnuleysisskrá
í gær voru á skrá hjá Ráðningar-
stofu Reykjavíkur tæplega 500 ung-
lingar, sem eru að leita eftir vinnu.
Er það um helmingi hærri tala en
var á sama tíma fyrir ári.
Enn hefur borgarráð ekki tekið
neinar ákvarðanir um aukafjárveit-
ingar eða sérstök verkefni til að
leysa þennan vanda. Um þetta hefur
verið rætt fram og aftur í atvinnu-
málanefnd borgarinnar, en lengra
hefur málið ekki komizt ennþá.
Seinagangurinn í þessu máli er hins
vegar í stíl við annað hjá vinstri
meirihlutanum.
Aðgerða er þörf
Ljóst er að við svo búið má ekki
Iengur standa. Borgarráð og borgar-
stjórn verður að taka þetta mál
föstum tökum strax og setja í gang
sérstök verkefni til að útvega fleiri
unglingum atvinnu. Skólum er nú
lokið og því hægt að fá nú st.rax
glöggt yfirlit yfir vandamálið og
umfang þess.
Meðan borgaryfirvöld velta vöng-
um, ganga hundruð unglinga um
atvinnulausir og allir vita, að það
leiðir ekki gott af sér. Þetta mikil-
væga mál þarfnast skjótrar lausnar.