Morgunblaðið - 17.06.1979, Qupperneq 19

Morgunblaðið - 17.06.1979, Qupperneq 19
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. JÚNÍ 1979 19 töldu voru skyldunámsgreinar og allar urðu að læra fatasaum og eina grein hannyrða. Þá var skól- inn gerður að tveggja vetra skóla. Elín Birem var langt á undan sinni samtíð. hún sá, að hyggilegt var að hafa frjálslegt val á kennslunni eftir því sem ástæður leyfðu, og þeirri stefnu hélt hún, meðan hún fór með skólastjórn. Henni fannst óvitur- legt að neyða stúlkurnar til 'að læra það, sem þeim var ógeðfellt og þær áttu örðugt með að nema. Býst ég við, að hún hafi verið fyrsti skólastjóri á landinu, sem tók upp valgreinar í skóla. Miklu lofsorði luku nemendur á skólann, og gamlar konur heyrði ég tala um Eyjaskóla og veruna þar sem eins konar ævintýri. Mikið hörmuðu þær sumar hverj- ar, sem urðu að fara úr skólanum sökum fjárskorts, á miðjum vetri eða eitthvað seinna vegna fátækt- ar. Hinn 8. maí 1884 var fyrst þreytt próf í Ytri-Eyjarskóla. Prófdómendur voru Elísabet Sig- urðardóttir á Syðri-Ey og sr. Eggert Ó. Briem á Höskuldsstöð- um. Vitnisburður þeirra að prófi loknu var þessi: Okkur, sem verið höfum próf- dómendur við vorpróf við kvenna- skólann á Ytri-Ey, er ljúft að lýsa því yfir, að við álítum framfarir í skólanum hafi verið mjög miklar og vert sé að minnast þess með sérstöku lofsorði. — Sr. Eggert var prófdómari við skólann, með- an hann var prestur á Höskulds- stöðum og voru ummæli hans jafnan á sömu lund. Á einum stað segir hann, þegar talið berst að Ytri-Eyjarskóla: Þótt margt sé enn í landinu í barndómi og ófullkomið af skólans hálfu, þá mun kennsla í kvennaskólum hér á landi hvergi fara betur úr hendi. Orðstír skólans barst um land allt. Annan veturinn voru stúlkur þar 25 og hinn þriðja 30. Allra fyrstu árin voru stúlkur aðallega úr Húnavatns- og Skaga- fjarðarsýslum, en brátt fóru stúlkur að sækja hann lengra að, og svo kom, að allt að þriðjungur námsmeyja kom úr Múlasýslum. Bendir það til þess, að fjárhagur hafi þar verið allgóður. Stúlkur, sem komu lengra að, réðu sig oft í kaupavinnu í sýslunni að sumrinu milli skólaára. Var Elín þeim hjálpleg við að útvega þeim góða staði. Þá má geta þess, að oft hjálpaði hún stúlkum fjárhags- lega, gekk í ábyrgð fyrir skóla- gjaldi eða jafnvel lánaði, svo að þær gætu lokið námi í skólanum. Ekki voru þó launin há, 300 krónur á ári, en 12 stunda vinna á dag. Tvívegis þurfti að bæta við skólahúsið á Ytri-Ey, því að stöð- ugt óx aðsóknin. Undantekningarlítið þóttu stúlkur frá Ytri-Ey vel að sér til munns og handa, og sóttust margir eftir að fá þær til barna- kennslu og saumaskapar, því að það þótti sannmæli um Elínu, að „öllum kom hún til nokkurs þroska". Á Eyjaskóla ríkti stök reglu- semi og þrifnaður. Sigurður Briem póstmeistari, bróðir Elínar, var mjög á ferðalögum vegna sinna embættisstarfa. Hann kom því víða við. í endurminningum sínum segir hann: Á ferðalögum mínum um landið komst ég að sanni um það, að á þeim bæjum, þar sem voru námsmeyjar frá kvennaskól- anum á Ytri-Ey, sem Elín systir mín stóð fyrir, gat ég verið viss um að fá hreinlega tilbúinn mat og hrein og lúsalaus rúm. Segir þetta sína sögu og hana ekki ómerka. Elín Briem sagði lausu starfi sínu við skólann vorið 1895. Hún giftist sama ár Sæmundi Eyjólfs- Blómarósa. Myndin er tekin á æfingu CATERPILLAR SALA Sl ÞJONUSTA syni búfræðikandidat og ráðunaut Búnaðarfélags Islands. Var henn- ar mjög saknað bæði í skóla og héraði. Bar öllum saman um, að skólastjórn hennar hefði verið frábær. Hún var hugsjónamaður af Guðs náð, skólinn átti hana eins og hún sagði eitt sinn, og uppsker- an varð líka eftir því. Skólinn óx jafnt og þétt í hennar höndum, og voru námsmeyjar eftir því sem ég bezt veit nær 40, þegar flest var. Elín var líka lánsöm með kennslukonur. hún réð þær oftast sjálf án íhlutunar skóla- nefndar. Guðrún Jónsdóttir Þórð- arsonar prests á Auðkúlu tók við stjórn af Elínu og þótti takast vel. Hélt hún skólanum í svipuðu horfi og Elín. Hún giftist síðar Eggerti Briem, bróður Elínar. Síðustu tvö árin stjórnaði skólanum Kristín systir Guðrúnar. Nú var liðið að aldamótum, og menn sáu fram á að miklar umbætur þurfti að gera á skóla- húsinu, ef skólinn ætti að full- nægja kröfum tímans. Miklar vangaveltur urðu um það, hvar hann ætti að standa til frambúð- ar. Skagfirðingar vildu fá hann til Sauðárkróks, en Húnvetningar vildu ekki missa hann úr héraði. Varð það úr, að nýtt skólahús var reist á Blönduósi. Skólinn fluttist í það hús haust- ið 1901. Þá var Elín orðin ekkja, og tók þá aftur við stjórn, en þá hefst önnur saga, sem ekki verður rakin hér. Alls stjórnaði hún kvenna- skóla Húnvetninga 18 ár. Árið 1896 stofnaði hún Kvenmenntun- arsjóð Ytri-Eyjarskóla. Hafa ófá- ar námsmeyjar notið styrks úr þeim sjóði. Hér hefur verið stiklað á stóru, en það þótti við eiga að rifja upp í dag, 17. júní, nokkra þætti úr sögu þessa merkilega skóla, því að í dag verður minnis- varði Ytri-Eyjarskóla afhjúpaður á skólastaðnum gamla við hátíð- lega athöfn.. Fyrst verður hlýtt á guðsþjónustu á Höskuldsstöðum, þar sem prófasturinn sr. Pétur Ingjaldsson prédikar. Síðan verð- ur haldið að Ey, þar sem minnis- varðinn verður afhjúpaður. Á eftir er öllum viðstöddum boðið til fagnaðar á Skagaströnd á vegum kvenfélagsins þar. Samband Aust- urhúnvetnskra kvenna átti hug- myndina að því að reisa þetta minnismerki. Það kaus nefnd þriggja kvenna til að sjá um allar framkvæmdir. Formaður nefndar- innar er Dómhildur Jónsdóttir prófastsfrú á Skagaströnd, en aðrar í nefndinni eru þær frú Þórhildur ísberg á Blönduósi og frú Anna Aspar á Skagaströnd. Minnisvarðinn er þrístrendur drangur, 4 m hár, gerður af Jónasi Jakobssyni. Eru eirplötur greypt- ar á hvern flöt. Á einni er mynd af gamla skólahúsinu á Ey, á annarri mynd af Elínu Briem og á þriðju er letrað viðlag úr kvæði, sr. Matthíasar Jochumssonar, er hann sendi Elínu 1902 og hefur síðan verið sungið við öll hátíðleg tækifæri í skólanum. Sigvaldi Kaldalóns tónskáld samdi lag við kvæðið. Þá má geta þess, að friðlýst hefur verið svæðið, þar sem gamli skólinn stóð og tröðin gamla heim að húsinu. Er það gleðiefni. Ég fagna því, að húnvetnskar konur skuli sýna gamla mennta- setrinu slíka ræktarsemi. Kvena- skóli Húnvetninga hefur staðizt harðindi og hvers konar óáran í landinu um 100 ár. Hann einn hélt velli kvennaskólanna norðlenzku og hefur átt merka sögu. En nú virðist saga hans á enda, nema kraftaverk gerist. Vona ég samt, að sannleikur felist í orðum þjóðskáldsins blessaða: J sálarþroska svanna býr aÍKur kynslóðanna, «K hvað er menninK manna, cl menntun vantar snót.“ Hulda K. Stefánsdóttir. þrjár systur Á sjó er reynsla Caterpillar sjóvéla mæld í milljónum klukkustunda. Með þessa reynslu að baki hefur Caterpillar sett á markaðinn hinar fullkomnu sjóvélar SYSTURNAR ÞRJÁR — 3406 — 3408 — 3412 Þessar þrjár vélar fullnægja ýtrustu kröfum hins vandláta útgeröarmanns og bátaeig- anda. Þær eru ótrúlega þýðgengar, fyrir- ferðarlitlar, kraftmiklar og eyðslugrannar. Þannig stuðlar Caterpillar að aukinni hag- ræðingu og minni tilkostnaði. Aflið ykkur upplýsinga um systurnar þrjár og þið munuð komast að raun um að þaer eru fjárfesting sem skilararði. CAT PLÚS — hin fullkomna viðhalds- og varahlutaþjónusta Heklu hf. eykur svo enn á öryggi og hagkvæmni útgerðarinnar. 3406 — 250 og 275 BHP 3408 — 300 og 665 BHP 3412 — 450 og 520 BHP HEKLA HF. Caterpillar, Cat, og EB etu skrósett vörumerki Laugavegi 170-172, - Sími 21240 verKaKonurnar o sem eru veigamestu persónur Alþýðuleikhúsinu. Alþýðuleikhúsið sýnir nýtt íslenzkt leikrit Alþýðuleikhúsið frumsýndi ný- lega nýtt leikrit eftir ólaf Hauk Símonarson, „Blómarósir“. Leik- stjóri er Þórhildur Þorleifsdóttir, búninga gerði Valgerður Bergs- dóttir en leikmyndir Þorbjörg Höskuldsdóttir. Tólf leikarar koma fram í verk- inu sem gerist í verksmiðju og á heimili fjögurra starfskvennanna. Leikritið gerist yfir eina helgi og lýsir mismunandi afstöðu mis- munandi fólks tii lífsins og tilver- unnar.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.