Morgunblaðið - 26.07.1979, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. JÚLÍ1979
21
/
„Utflutningur iðnaðarvara hefur
nær 38-faldast síðan árið 1969”
Ur ársskýrslu Utflutningsmiðstöðvar iðnaðarins 1978:
Utflutningsmiðstöðin hefur nú starfað í rúman áratug
Utflutningur í heild hefur 19-f aldast á sama tímabili
Útflutningsmiðstöð iðnaðarins
hefur nú starfað í rúman áratug.
Starfsemin hófst um áramót
1968/69 á vegum Útflutnings-
skrifstofu Félags íslenzkra iðn
rekenda. Vorið 1971 voru síðan
samþykkt lög á Alþingi um
Útflutningsmiðstöð iðnaðarins,
sem tok til starfa um mitt ár
1971.
Á þessu timatili hafa orðið
miklar framfarir f iðnaðarvöru-
ufflutningi. Sé fyrst litið á þróun
útflutningsins sjálfs, þá hefur
útflutningur landsmanna í heild
aukist ur um 9,5 milljörðum
krona 1969 í rúmlega 176 mill-
jarða króna 1978, en útflutning-
ur iðnaðarvara hefur á sama
tímabili aukist úr 973 milljónum
króna í tæplega 35 milljarða
króna. Útflutningurinn f heild
hefur því tæplega 19-faldast á
þeim tíma. en útflutningur iðnað-
arvara tæplega 38-faldast. Hér
munar mestu um útflutning áls,
sem nam afið 1968 519 milljónum
króna, en var kominn í 23,6
milljarða 1978. Jafngildir það
um 13,5% af heildarútflutningi
landsmanna og er meira en þriðj-
ungur af verðmæti útflutnings
hraðfrystra sjávarafurða það ár,
svo nærtækt dæmi sé nefnt.
Iðnaðarvöruútflutningurinn
utan áls hefur hins vegar 25-fald-
ast á tímabilinu. Hann nam 454
milljónum króna 1969, en var
kominn uppp í 11,2 milljarða
1978, en það jafngildir um 1/6
hluta stærsta útflutningsiðnaðs
landsmanna, hraðfrystiiðnaðar-
ins, eða tæplega helmingi af
álútflutningnum.
Hlutfallslegt gildi iðnaðarvöru-
útflutningsins í heildarvöruút-
flutningnum hefur líka breyst.
Það var í upphafi tímabilsins
10,3%, en nam í lok tímabilsins
19,8% af heildarútflutningi. Hæst
nam hlutfallið árið 1976, 24%.
Stafar þessi hlutfallslega lækkun
fyrst og fremst af því, að útflutn-
ingur sjavarafurða hefur notið
mjög hagstæðrar verðlagsþróunar
auk þess sem magn hefur aukist.
Hlutfallslegt gildi iðnaðarvöru-
útflutningsins utan áls hefur og
farið hækkandi. Það nam 4,8% af
heildarútflutningi 1969, en 6,3%
1978. Hæst var þetta hlutfall 7,3%
af heildarútflutningi 1977. Ullar-
útflutningurinn til Sovétríkjanna
dróst hins vegar saman um 193
tonn árið 1978. Þrátt fyrir að um
verulega aukningu á útflutningi
iuðnaðarvara á aðra markaði væri
að ræða nægði það ekki til þess að
vera hér fyllilega upp á mofi.
Aðeins 1%
af heildar-
útflutningnum
sé litið á útflutninginn í heild
sinni 1961—1970 á föstu verðlagi
kemur í ljós að útflutningurinn
tvöfaldaðist á tímabilinu 1961—
1966, síðan komu áfallaárin 1967,
1968 og 1969 þegar útflutningur-
inn dróst verulega saman, en 1970
nam hann sama verðmæti og 1966.
Sé litið á iðnaðarvöruútflutning-
inn 1961—1968 er hann óveruleg-
ur, oftast um og innan við 1%
heildarútflutningsins. Síðan
hækkar hlutfallið um leið og
dregur úr útflutningi sjávarvöru
og verður um það bil 2% 1967,
næstum 3% 1968.
Voru síldarárin
ekki eins glæst
og haldið var?
Því hefur oft verið haldið fram,
að hin glæsilegu síldarár hafi
verið hin stórkostlegustu í út-
flutningssögunni. Svo virðist þó
ekki vera. Þetta kemur berlega í
ljós þegar gripið er til þess ráðs að
snúa öllum útflutningi í dollara og
er þá kronum breytt í dollara
miðað við meðalgengi hvers árs.
Þá sést að heildarútflutningur
landsmanna hefur rúmlega 6-fald-
ast í dollurum á tímabilinu
1969—1978 eða hækkað úr 108
milljónum dollara árið 1969 í 648
milljónir dollara árið 1978, en
hafði rétt tvöfaldast á árunum
1961—1970. Þar af hefur útflutn-
ingur sjávarafurða farið úr 87
milljónum dollara 1969 í 495
milljónir dollara árið 1978 eða
5,7-faldast í dollurum.
Útflutningur iðnaðarvara hefur
aukist úr 11 milljónum dollara
1969 itl28 milljónir dollara 1979. Á
það matþó benda að útflutningur
iðnaðarvara í dollurum 1978, þ.e.
128 milljónir dollara, er 19 mill-
jónum dollara hærri en heildar-
útflutningur landsmanna í þess-
um sama gjaldmiðli árið 1969.
OECD-löndin
taka við um 70%
útflutningsins
Þegar litið er atmarkaði fyrir
útfluttar iðnaðarvörur kemur í
ljós, eins og við var að búast, að
OECD-löndin taka við um 70% af
útflutningnum, en um 30% fara til
annarra landa. Langmesta þýð-
ingu hafa í þessu sambandi Efna-
hagsbandalagslöndin, sem toku
við 43% af iðnaðarvöruútflutn-
ingnum 1978, en hafa oft tekið við
meiru.
í sömu andrá verður að nefna
EFTA-löndin, en þangað fóru um
20% af iðnaðarvöruútflutningn-
um. I báðum þessum bandalögum
njótum við nú allra tollfriðinda og
hefur það sitt að segja. Af iðnað-
arvöruútflutningnum 1978 fóru
um 11% til Austur-Evroþu, en um
5% til Norður-Ameríku. — Þessi
hlutföll lita að sjálfsögðu öðruvísi
út ef álið er ekki talið með. para
þat38% af útflutningnum til
EBE-landa, 14% til EFTA-landa,
27% til Sovétríkjanna, 16% til
Norður-Ameríku og 4% til ann-
arra landa. gn þr^ fyrjr breyttar
prósentur vekur athygli hve mikið
fór til EBE- og EFTA-landa, þar
sem við njótum tollfríðinda gagn-
stætt þvi sem er í Norður-Ámer-
íku þar sem lagðir eru háir tollar
á innflutning ullarvara.
Hagstæð
gengisþróun 1978
Við útflutning sjávarafurða hef-
ur gengið afgerandi áhrif á af-
komuna. Sama pldir um útflutn-
ingsiðnaðinn. Utflutningsiðnaður
hefur aftur á móti engin áhrif á
skraningu gengis gagnstætt við
sjávarútveginn. Samanborið við
árið 1977 hefur þróun gengisins
verið iðnaðinum hagstæð árið
1978. Þannig hækkaði verð á
dollara um 50% það ár, en hafði
einungis hækkað um 12% árið
áður. Af þessu má sjá að fátt hafi.
haft eins afgerandi áhrif á afkomu
ársins 1978 og gengisbreytingar
islenzku krónunnar.
Útflutnings-
miðstöð
iðnaðarins 10 ára
Útflutningsmiðstöð iðnaðarins
hefur nú starfað í rtuman áratug.
Á margan hátt er nú unnið
öðruvísi en í upphafi, enda hefur
stofnunin orðið að laga starfsem-
ina að ytri aðstæðum, sem sífellt
breytast. Þetta kemur berlega í
ljós þegar blaðað er í ársskýrsl-
um frá upphafi til þessa dags.
Með vaxandi útflutningi iðnað-
arvara hafa verkefni Útflutn-
ingsmiðstöðvarinnar oprðið fjöl-
breyttari og jafnframt hefur
starfsemin beinst í ákveðnari far-
veg. í upphafi auðkenndist starf-
semi hennar af tilraunum með
ýmiss konar markaðsaðgerðir, svo
sem þátttöku í vörusýningum,
kynningum, gerð og frágangi út-
flutningspappíra og miðlun við-
skiptafyrirspurna. Einnig var lögð
áherzia á að byggja upp samvinnu
við erlendar stofnanir og fyrir-
tæki. Ennfremur einkenndist
byrjunartímabilið af ráðgjöf Sam-
einuðu þjóðanna sem stóð frá
1971—1974, en aðalskýrsla sér-
fræðinga þeirra kom út í júní
1973.
Nú síðustu árin hefur starfsemi
Útflutningsmiðstöðvarinnar
beinst í ákveðnari farveg og liggja
til þess margar orsakir. I fyrsta
lagi má nefna að það, sem var
aðalverkefni hennar fyrstu árin,
má nú flokka undir dagleg störf.
T.d. er undirbúningur og þátttaka
í vörusýningum auðveldari en áð-
ur, þrátt fyrir að þeim hafi fjölgað
til muna. Ástæðan er einfaldlega
sú, að nú er fyrir hendi þekking og
reynsla, sem auðveldar alla vinnu.
Einnig ber að nefna að útflytjend-
ur sj álfir og umboðsmenn þeirra
taka nú mun ríkari þátt í undir-
búningi vörusýninga. Markaðs- og
tæknileg vandamál, eins og gerð
útflutningsskjala, sem eitt sinn
var álitið vandamál í útflutningi,
eru nú leyst með námskeiðum og
fyrirlestrum, en þar að auki virð-
ist þess konar þekking færast til á
milli fyrirtækja nutorðið.
í grófumn dráttum má ef til vill
skipta 10 ára starfsemi Útflutn-
ingsmiðstöðvarinnar í tvö tímabil.
Fyrra tímabilið auðkenndist af
grundvallaruppbyggingu ásamt
vinnu við úrlausn á einfaldari
tæknilegum viðfangsefnum í út-
flutningsverslun. Tæknileg við-
fangsefni eru hér nefnd þau sem
snúa að verklegri framkvæmd
útflutnings, svo sem flutningar,
útflutningsskjöl, innheimtur, um-
boðsmannasamningar, og fleira
mætti telja.
Seinna tímabilið hefst svo fyrir
örfáum árum og stendur enn.
Þetta tímabil er frábrugðið hinu
fyrra að því leyti, að nú er
aðalahersla lögð á uppbyggingu
útflutningsiðnaðar og þróun
markaðskerfa fyrir mismunandi
vöruflokka. Fyrra tímabilið er
ekki úr sögunni meðan nyír smá-
útflytjendur bætast í hópinn, en
aðstoðin er öðruvísi og hún miðast
við reynslu sem oftast er fyrir
hendi. Þannig hefur starfsemin
smátt og smátt þróast yfir í það að
verða skipulagning á uppbyggingu
sjálfrar framleiðslunnar. Sam-
hliða er unnið að leiðum til
útflutnings.
Hér er gerð grein fyrir þróun iðnaðarvöruútflutnings á 10 ára timabili og einnig skiptingunni á rtiilli
atvinnugreina. Þar kemur m.a. fram, að hlutur iðnaðarvöru utan áls hefur minnkað úr 7,3% 1977 í 6,3%
árið 1978.
Sama tafla og að ofan nema hvað öllum upphæðunum er snúið í dollara.