Morgunblaðið - 16.09.1979, Blaðsíða 2

34
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. SEPTEMBER 1979
þeir hafa fengið, setur skrýtinn
svip á staðinn, þegar maður nálg-
ast hann í sólskini. En þegar
monsúnveðrin koma i október,
mun allt hripleka. Heilu fjölskyld-
urnar hrúgast þarna saman.
Maður smeygir sér eftir götuslóð-
um milli hreysanna, eins og á
fjárgötum, allt frá loftleysinu og
óþefnum niðri við stöndina upp í
svolítinn andvara í fjallshlíðun-
um. Þeir, sem þar búa, borga því
fyrir það með því að draga vatn og
aílt annað upp brattann og koma
úrgangi niður.
Þarna hefur víetnamska flótta-
fólkið komið sér fyrir eins og bezt
verður á kosið við erfiðar aðstæð-
ur síðan flóttamannastraumurinn
til eyjárinnar hófst fyrir alvöru
fyrir einu ári. Samfélag þeirra
virðist geta verið ýmsum örðum
til fyrirmyndar. Flóttafólkið hefur
skipulagt sig sjálft. Þeir hafa
skipt sér í hópa, sem leysa af
hendi öll verk í sjálfboðavinnu,
jafnt fólk af kínverskum ættum,
sem mun vera um 40%, og Víet-
namar auk um 600 Kambódíu-
manna. Allir karlmenn hafa verk
að vinna. Og fyrri hluta dagsins
eru allir önnum kafnir og hafa
ærinn starfa. Hópar eru á fleygi-
. ferð með plastpokana sína, lykt-
andi af sorpinu, á stöngum á milli
sín niður að ströndinni, þar sem
reynt er að koma þeim út á sjó í
prömmum. Aðrir bíða í 2—3
klukkutíma eftir drykkjar-
vatnsskammtinum sínum, 25 lítra
piastbrúsa á fjölskyldu til þriggja
daga. Daglega eru flutt 400 tonn
af vatni á bát út í eyna. Þar var
nýlega komið upp vatnstanki.
Aðrir eru að sækja matarskammt-
inn sinn. Til þriggja daga fær hver
fjölskylda 32 únsur af hrísgrjón-
um, eina dós af sardínum, eina dós
af baunum, einn kexpakka, litla
dós af nautakjöti, svolítinn sykur,
salt, límónaðiduft og þrjá poka af
tei. Þeir sögðu þetta nægja, kvört-
uðu ekki.
Flóttamennirnir sjá sjálfir um
löggæzlu og skipta sér upp í
varðsveitir, sem fara um allan
sólarhringinn. Þjófnaður er nær
óþekkt fyrirbæri, enda skildi ég
dótið mitt eftir, þar sem allir
ganga um og svaf fyrir opnu í
sjúkraskýlinu. 15 ráðgjafar sjá um
stjórn í búðunum, 14 svæðisstjór-
ar, og þeir velja yfir sig leiðtoga
eða búðarstjóra og tvo aðstoðar-
búðarstjóra.
Læknar og heimagerður
spítali
Spítala hafa flóttamennirnir
reist sjálfir, tveggja hæða bygg-
ingu úr fjöium. Hún er vel opin,
svo að blæs í gegn, vel hönnuð,
enda verkfræðingar og arkitektar
í hópnum. Þeir hafa jafnvel fengið
rimlagler í suma gluggana, og eru
mjög stoltir af spítalanum sínum.
Nú er verið að byggja við hann.
— Þá getum við kannski ein-
angrað geðsjúklinga og berkla-
sjúklinga, — sagði yfirlæknirinn á
spítalanum, dr. Ciao, sem hafði
verið frægur taugalæknir i heima-
landi sínu. Hann sagði, að allir
læknar, sem verið höfðu í hernum,
svo og aðrir læknar, er mikils voru
metnir fyrir fall Saigon hefðu
verið teknir og settir í fangelsi eða
svokallaðar „endurhæfingabúðir."
Þar þræluðu þeir myrkranna á
milli og höfðu lítið að borða.
Sjálfur léttist hann um 40 kg.
Loks var læknum og verkfræðing-
um sleppt, ekki af mannúðar-
ástæðum, heldur af því að þeirra
þurfti við. — Aðrir rotna þarna
enn, — sagði hann. Sjálfur átti
hann um það að velja að vinna
fyrir nýju valdhafana eða fara
r,»eð fjölskylduna í „nýju upp-
tyggingarsvæðin„ svokölluðu og
rækta jörðina með haka Eftir 5
rri' ■ uði tókst honum aó ná í 10
mi -a bát og flýja með konuna og
5 .rn. Eftir að hafa verið einu
sinni hrakinn frá því að taka land
í Thailandi, lentu þau í Malasíu.
Á eyjunni Pulau Bidong eru
fieiri iæknar en á nokkrum stað
öðrurn í Suðaustur-Asíu. Fyrir
þresnur mánuðum voru þar 100
. iinskir læknar. Nú eru þeir
5 • údsins. Þar í hópi er fyrsti og
1 j igasti hjartaskurðlæknir í Viet-
r.am (enginn slíkur er í Malasíu)
og sérfræðingar í húðsjúkdómum
Tvær voru að fæða á spítalanum nóttina sem blaðamaður Mbl. fékk að liggja þar inni. Annað barnið fæddist fyrir tímann og var svo lítið að það
gat ekki lifað án þess að komast i hitakassa. bað dó þarna um morguninn.
Börnin vantar ekki — og fjölgar
um 60 á mánuði. 55% flóttafólks-
ins eru börn.
— Hún kemst ekki upp og
drukknar hjálparlaust. Maður
gerir sig ekki að fífli með því að
gera veður út af einni rottu eða
pöddu við slíkar aðstæður innan
um allt þetta hugrakka fólk.
60 börn íæðast á mánuði
í fæðingarstofunni fyrir neðan
okkur fæddust tvö börn þessa
nótt. Ég gat heyrt fyrsta grátinn
gegnum þunnt gólfið. Annað barn-
ið var svo agnarlítið, að það dó um
morguninn — gat ekki lifað án
hitakassa. Þarna fæðast 60 börn á
mánuði. — 430 börn, sem hafa
komið undir í Víetnam, hafa séð
dagsins ljós á þessari eyju, sagði
læknirinn við mig. Þau hafa þó
Bátskriflin mara í hálfu kafi —
og bera þögulan vott um kjark
hins hundelta „bátafóiks“.
og kvensjúkdómum, þekktur geð-
læknir o.s.frv.
í fyrstu höfðu þessir læknar
ungin tæki og engin meðul til að
hjálpa flóttafólkinu, en eftir að
franska spítalaskipið var sent til
hjálpar í maí s.l., voru öll tæki
þess skilin eftir á eynni. Nú
kváðust læknarnir hafa röntgen-
tæki, rannsóknaraðstöðu og geta
framkvæmt minniháttar upp-
skurði.
Þótt flóttafólkið sé stolt af
aðstöðunni, sem það hefur komið
sér upp sjálft, þætti hún ekki
beysin víða. Þar eru 6o rúm, siegin
saman úr viði og sjúklingarnir
liggja á fjalabotnum á bylgju-
pappa.
Rúmið, sem ég svaf í, var með
strigabotni, reimuðum með
nælonsnæri í grindina. En það var
sæmilegur andvari og ég svaf.
Þessa nótt voru staddar á eynni
tvær aðrar konur frá Norðurlönd-
um, önnur dönsk frá UN að skrá
fatlaða, en hin sænsk, og var að
skrá fylgdarlaus börn fyrir al-
þjóðastofnunina „Bjargíð barn-
inu." Við fengum þvottapoka, fötu
og vatn til að ausa yfir hendur
okkar. Um morguninn, þegar ég
fór á fætur, var rotta að drukkna í
fötunni. — Nú jæja, hugsaði ég.
ekki ríkisborgararétt í Malasíu
eiga hvergi visst föðurland.
En um 55% af flóttamönnunum
á eynni munu vera börn. Ég kom á
barnadeildina þar sem mæðurnar
lágu með börnin sín, flest vegna
vannæringarsjúkdóma. Mest er þó
um heimangöngusjúklinga, sem
standa í löngum röðum allan
morguninn til þess að ná tali af
læknunum. Þeir segjast fá lyf
núorðið. En til allrar hamingju
hefur enginn faraldur komið upp á
eynni enn sem komið jar í október
og allt fer á flot. Á eynni eru um
100 berklasjúklingar, þar af um 20
með smittilfelli. Enn er ekki hægt
að einangra þá og þeir verða að
dveljast með fjölskyldum sínum,
en meðul eru næg. Geðsjúkir eru
mesti vandinn. Þeir eru um 30
talsins og fer fjölgandi, því ekkert
land tekur við slíku fólki.
1500 foreldralaus börn
Annar stór vandi eru „fylgdar-
lausu börnin" svokölluðu. Það eru
unglingar, flestir á aldrinum
14—18 ára, sem foreldrarnir hafa
sent eina af stað. Höfðu þeir ekki
haft efni á að sjá stálpuðum
börnum farborða og trúað því, að
bezt væri fyrir þá að flýja land.
Oft eru þessi börn send með vinum
eða öðrum, sem síðan hafa verið
teknir til þriðja landsins og því
orðið ein eftir. Eða komu ein síns
liðs. Þau eiga foreldra einhvers
staðar, þannig að ekki er hægt að
ættleiða þau og fáir vilja taka
ábyrgð á unglingi til margra ára.
Foreldrarnir sáu oft engin önnur
úrræði. Stundum hefur móðirin
orðið eftir í Víetnam vegna þess
að faðirinn er í fangelsi eða
vinnubúðum og hún vill bíða
átekta. Ég hitti tvítuga stúlku,
sem hafði komið með 14 ára
gamlan bróður sinn. Móðirin hafði
getað náð saman fé með sauma-
skap til að senda eldri bróður
þeirra á undan, og hún vissi
ekkert, hvað af honum hafði orðið.
Nú beið móðirin ein eftir fréttum
af afdrifum föðurins.
Nokkur lönd hafa reynt að taka
við slikum börnum. Sviss og Belg-
ía komu upp sérstöku námskeiði
fyrir nokkra drengi um 60 talsins
er búa við þessar aðstæður. Kate
Tiborn frá alþjóðasamtökunum
„Bjargið barninu", sem var að
reyna að skrá umkomulaus börn á
eynni, sagði, að þau myndu vera
um 1500 talsins nú. Þeim fjölgar
stöðugt, þar sem fáir vilja taka við
þeim. Fjórir drengir stóðu á
ströndinni og veifuðu til okkar,
þegar við fórum. Þeir hafa varla
verið eldri en 14 ára. Allir höfðu
þeir komið með vinafólki eða
ættingjum, sem höfðu fengið dval-
arleyfi annars staðar og farið
þangað.
Bæklaða fólkið á líka mjög
erfitt. Danska stúlkan, sem var að
reyna að skrá það, átti í miklum
erfiðleikum vegna þess að fjöl-
skyldurnar reyna að fela það, og
telja að vitneskjan um það geti
valdið því, að þær komist síður til
annarra landa. Þó hafa fjölskyld-
urnar ekki skilið bæklaða ætt-
ingja sína eftir heima. Ég sá
fjölskyldu, þar sem afinn var
lamaður og amman gat varla
gengið. Og þegar 250 manns, sem
höfðu fengið dvalarleyfi í Banda-
ríkjunum, lögðu af stað, sá ég að