Morgunblaðið - 05.01.1980, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. JANÚAR 1980
18
fltofQpmtliIfKfeUÞ
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.500,00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 230
kr. eintakiö.
Innrásin í
Afghanistan
Innrás Sovétríkjanna í nágrannaríki sitt Afghanistan er
enn ein sönnun þess, að við framkvæmd á yfirráðastefnu
si'nni hugsa Kremlverjar aðeins um þrönga hernaðarlega
hagsmuni sína. I þeirra huga er sjálfstæði ríkja og forræði
þjóða á eigin málum einskis virði í samanburði við
öryggishagsmuni Sovétríkjanna. Fordæmingar ríkisstjórna
víða um veröld á innrás Rauða hersins láta sovésku
leiðtogarnir eins og vind um eyru þjóta og fara sínu hiklaust
fram, þegar þeim hentar.
Fram til þessa hafa Kremlverjar látið við það sitja frá
lokum síðari heimsstyrjaldarinnar að beita hervaldi sínu
aðeins í þeim löndum, sem samkvæmt Brezhnev-kenning-
unni búa við „takmarkað fullveldi“ þ.e. Varsjárbandalags-
löndunum, Ungverjalandi 1956 og Tékkóslóvakíu 1968. Með
innrásinni í Afghanistan er Rauða hernum í fyrsta skipti
beitt gegn þjóð, sem skipar sér í hóp þeirra ríkja, er telja sig
utan bandalaga við risaveldin. Kremlverjar hafa fram til
þessa beitt Kúbumönnum eða Víetnömum fyrir sig í
stríðsaðgerðum gegn þessum þjóðum svo sem í Afríku og
Suðaustur-Asíu. Nú dugar það ekki lengur heldur sækir
sovéska valdið fram grímulaust. Ástæðurnar fyrir innrás-
inni eru auðvitað tilbúnar fullyrðingar um að nágrannaríki
Afghanistan eins og Iran, Pakistan og Kína hafi verið með
áform um að leggja landið undir sig. Þegar herir
Varsjárbandalagsins sóttu inn í Tékkóslóvakíu síðsumars
1968 var hermönnunum í innrásarliðinu talin trú um, að þeir
kynnu að lenda í átökum við vestur-þýskan her, sem sótt
hefði inn í Tékkóslóvakíu. Þá eins og nú var tilgangur
hernaðaraðgerðanna einvörðungu sá að treysta sovésk
yfirráð.
Áróðursmaskínan í Moskvu veit, að hún getur ávallt vænst
þess að eiga málsvara í hinum furðulegustu gervum á
Vesturlöndum. Skýringar ritstjóra Tímans á innrásinni í
Afghanistan eru staðfesting á þessu. Hann segir meðal
annars í blaði sínu 3.'janúar: „Markmið þeirra (Sovétmanna)
með íhlutuninni er vafalítið það að koma á friði og reglu í
landinu og geta kvatt heri sína heim sem fyrst... Formlega
er íhlutun Rússa þannig háttað, að ekki er hægt að saka þá
um beina innrás.“ Hvenær hafa Kremlverjar kvatt heri sína
heim frá nokkru landi, sem þeir hafa lagt undir sig? Þegar
Hitler lagði alla Tékkóslóvakíu undir sig 1939, lögðu ýmsir
sig fram um að skýra það hernám með „formlegum" hætti
þannig, að ekki væri um innrás að ræða. Sagan er alltaf að
endurtaka sig og einræðisöflin geta jafnan reitt sig á það, að
í hópi lýðræðissinna finnast þeir, sem ekki trúa á illan hug
þeirra og ósvífni. í Þjóðviljanum segir 3. janúar, að ekki sé
alfarið unnt að kenna Sovétríkjunum um að tveimur
forsetum Afghanistan úr röðum kommúnista hafi verið
steypt af stóli síðan bylting var gerð í landinu í apríl 1978.
Þjóðviljinn segir einnig: „Hins vegar er vart hægt að nefna
þetta annað en hernaðarlega íhlutun Sovétríkjanna, vegna
þess að þau hafa mikilla hagsmuna að gæta af friðsamlegri
sambúð við Múhameðstrúarmenn, og Amin (forsetinn sem
var myrtur nú í lok desember) stóð þar í vegi...“ Það er sem
sé til að ná friði við Múhameðstrúarmenn, sem Rauða
hernum er beitt gegn þeim í Afghanistan, ef marka má
Þjóðviljann.
Virðingarleysi Kremlverja gagnvart fullveldi nágranna-
ríkja sinna hefur hvað eftir annað komið í ljós. Nú sækja
þeir þar að auki fram á svæði, sem um langan aldur hefur
verið púðurtunnan í alþjóðasamskiptum. Þeir ögra jafnt
Múhameðstrúarmönnum, Kínverjum sem Vesturlöndum. Þá
hlýtur hinn fjölmenni ríkjahópur, sem stendur utan
bandalaga við risaveldin, að telja innrásina í Afghanistan
hættulega viðvörun fyrir sig.
Á vettvangi Sameinuðu þjóðanna búa menn sig undir að
grípa til gagnráðstafana, en betur má ef duga skal. í skjóli
slökunarstefnunnar og með friðsamlega sambúð sem yfirlýst
markmið í samskiptum sínum við önnur ríki á alþjóðavett-
vangi, ekki síst Vesturlönd, hafa Sovétmenn beitt bolabrögð-
um í hverju landinu á fætur öðru. Innrásin í Afghanistan
hlýtur að valda því að Vesturlönd að minnsta kosti taki öll
samskipti sín við Sovétríkin til endurskoðunar. Þær
hugmyndir, sem fram hafa komið um gagnráðstafanir, eru
allar góðra gjalda verðar. Hins vegar skiptir mestu, hvernig
framkvæmdinni verður háttað.
Birgir ísl. Gunnarsson:
Skattheimtan í
sveitarfélögum
vinstri ílokkanna
Eftir því sem líður á þetta
kjörtímabil sveitarstjórna verð-
ur æ gleggri sá munur, sem er á
stefnu og störfum vinstri manna
annars vegar og sjálfstæð-
ismanna hins vegar. Störf
vinstri flokkanna í þeim sveitar-
stjórnum, þar sem þeir hafa
völdin, einkennast af mikilli
skattheimtu. Reynt er að hrifsa
til sín eins mikið fé og frekast er
kostur með sköttum af borgur-
unum og öll eyðsla er í hámarki.
Mikill munur
Þar sem sjálfstæðismenn hafa
völdin gætir hófsemi í skatt-
heimtu og aðhalds í rekstri og
framkvæmdum. Þetta kemur
glögglega fram nú, þegar hin
ýmsu sveitarfélög eru að vinna
að sínum fjárhagsáætlunum og
taka ákvörðun um skattheimtu á
þessu nýbyrjaða ári.
Ef við athugum sveitarfélögin
hér í nágrenninu, þá eru valda-
hlutföll flokkanna þannig, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
hreinan meirihluta á Seltjarn-
arnesi, í Mosfellssveit og í
Garðabæ. í Hafnarfirði myndar
Sjálfstæðisflokkurinn meiri-
hluta með óháðum. Vinstri
flokkarnir hafa meirihluta í
Reykjavík og Kópavogi. Rétt er
að kanna hvernig staðið verður
að skattlagningu í þessum sveit-
arfélögum á þessu ári.
Þar sem
sjálfstæðismenn
ráða
Á Seltjarnarnesi hafa sjálf-
stæðismenn haft meirihluta
lengi. Þar verður á þessu ári
veittur 20% afsláttur af fast-
eignagjaldsstiganum, þ.e. fast-
eignaskattur af íbúðarhúsnæði
verður 0,4% af fasteignamati í
stað 0,5%; sem er hin almenna
regla. Útsvör verða 10% af
tekjum manna, þ.e. ekki notuð
hin lögleyfða heimild að fullu,
sem er 11%.
í Mosfellssveit hafa sjálfstæð-
ismenn haft meirihluta um langt
skeið. Þar er útsvar 11%, en
veittur er 25% afsláttur af
fasteignaskatti íbúðarhúsnæðis,
þannig að innheimt verða
0,375% af fasteignamati íbúð-
arhúsnæðis.
í Garðabæ er veittur 20%
afsláttur af fasteignaskatti, þ.e.
innheimt er 0,4% af fasteigna-
mati íbúðarhúsnæðis. I Garðabæ
og Mosfellssveit er útsvarspró-
sentan 11%.
í Hafnarfirði, en þar er sam-
vinna sjálfstæðismanna og
óháðra, er veittur 10% afsláttur
af fasteignaskatti íbúðarhús-
næðis og innheimtuprósentan
því 0,45. Utsvör eru 11%.
I öllum ofangreindum sveit-
arfélögum er innheimt 1% fast-
eignaskattur af atvinnuhúsnæði,
nema í Garðabæ. Þar er inn-
heimtuprósentan 0,8%.
Þar sem vinstri
menn ráða
Víkjum nú að þeim sveitarfé-
lögum, þar sem vinstri menn
ráða ríkjum. í Reykjavík var
álagningarprósenta fasteigna-
gjalda hækkuð verulega. Sjálf-
stæðismenn höfðu um árabil
veitt tæplega 20% afslátt af
fasteignaskatti og var innheimt
0,421% af fasteignamati íbúðar-
húsnæðis og 0,842% af mati
atvinnuhúsnæðis. Þessar álagn-
ingarreglur voru stórlega hækk-
aðar á s.l. ári og enn er fyrirhug-
að að beita hinum hækkuðu
reglum á þessu ári. Samkvæmt
þeim er enginn afsláttur veittur
af fasteignaskatti íbúðarhús-
næðis, þ.e. álagningarprósentan
er 0,5%, en af atvinnuhúsnæði er
tekið 1,25%, en það er það hæsta
sem þekkist meðal sveitarfélag-
anna hér í nágrenninu. Með alla
aðra skatta er farið upp í topp.
I Kópavogi er einnig vinstri
meirihluti. Sá meirihluti hækk-
aði álagningarreglur á síðasta
ári og enn á að innheimta skv.
hinum hækkuðu reglum. Á íbúð-
arhúsnæði er lagður 0,55% fast-
eignaskattur og á atvinnuhús-
næði 1,15%. Útsvör eru í 11% og
aðstöðugjöld í leyfilegu hámarki.
Þessi glöggi
munur er
lærdómsríkur
Þetta yfirlit sýnir, að þær
línur sem mynduðust þegar á
síðasta ári eru að verða skýrari.
Alls staðar þar sem sjálfstæðis-
menn ráða er veittur verulegur
afsláttur af fasteignagjöldum,
en þar sem vinstri flokkarnir
hafa meirihluta, er öllum af-
slætti sleppt og skattarnir
greinilega hærri.
Sveitarfélög vinstri flokkanna
einkennast af mikilli skatt-
heimtu og peningaeyðslu. Sveit-
arfélögin þar sem sjálfstæðis-
menn ráða einkennast af hóf-
legri skattheimtu og aðhaldi í
rekstri og framkvæmdum. Þessi
glöggi munur er vissulega lær-
dómsríkur fyrir íbúa þessara
sveitarfélaga.
Ráðning fréttamanns við útvarpið:
Utvarpsstjóri fór ekki
að óskum útvarpsráðs
Athugasemd gerð við ákvörðun útvarpsstjóra á útvarpsráðsfundi
ANDRÉS Björnsson útvarpsstjóri
hefur ráðið Stefán Jón Hafstein í
stöðu fréttamanns við útvarpið en
Hildi Bjarnadóttur til afleysinga.
Útvarpsráð hafði hins vegar mælt
með því að Hildur yrði ráðin í
starfið en Stefán til afleysinga.
Andrés Björnsson útvarpsstjóri
sagði í samtali við Mbl. í gær, að
ástæðan fyrir því að hann hefði ekki
farið að óskum útvarpsráðs væri
fyrst og fremst sú, að útvarpið hefði
ekki getað séð af vönum frétta-
manni. Hermann Sveinbjörnsson
hefði hætt um áramótin og Stefán
hefði ætlað að hætta ef hann hlyti
ekki ráðningu. „Ef Stefán hefði
einnig hætt störfum hefðum við
staðið frammi fyrir því vandamáli
að geta ekki mannað fréttavaktirn-
ar. Þessu er á engan hátt beint gegn
Hildi, sem vafalaust mun reynast
góður starfskraftur en hana skortir
hins vegar alveg reynslu í frétta-
mennsku," sagði útvarpsstjóri.
Á fundi útvarpsráðs í gær gerði
Erna Ragnarsdóttir athugasemd við
þá ákvörðun útvarpsstjóra að ganga
þvert á samþykkt útvarpsráðs um
val fastráðins fréttamanns. E'rna
sagði í samtali við Morgunblaðið í
gær að lagalega séð væri útvarpsráð
ráðgefandi um ráðningu starfsfólks
dagskrár en hefði í framkvæmd
verið ráðandi aðili. Það kom fram á
fundi útvarpsráðs að sögn Ernu, að
útvarpsstjóri hefði ekki fyrr gengið í
berhögg við meirihlutasamþykkt út-
varpsráðs í máli sem þessu. „Hér er
því um tímamót að ræða,“ sagði
Erna „og öumdeilanlega búið að
skapa fordæmi, sem ég held að þurfi
gild rök til að styðja.
Því til hvers ætti að spyrja
útvarpsráð ef ekki þarf eftir því að
fara?“
Erna sagði að það hefði of oft
gerst hjá ríkisútvarpinu að fólk væri
lausráðið í ákveðinn tíma án þess að
starfið væri auglýst og síðan þegar
staðan losnaði og sótt væri um hana
þá sætu þessir aðilar fyrir á þeirri
forsendu að þeir hefðu starfsreynslu.
„Annars er nauðsynlegt að fá úr
því skorið, hver á að bera þarna
ábyrgðina. Það er kannski bezt að
þróunin verði sú að fréttastjóri eða
útvarpsstjóri taki ákvarðanir um
ráðningar fréttamanna og beri síðan
fulla ábyrgð á þeirri ákvörðun
sinni," sagði Erna að lokum.