Morgunblaðið - 27.11.1980, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. NÓVEMBER 1980
Á FERÐ í ISTANBUL:
Það er ákaflega ólíkt að koma til Tyrklands nú eða um svipað leyti fyrir ári. Þá
ríkti nánast ÓRnaröld í öllum stærstu borKum og bæjum, menn voru skotnir til bana,
án þess að til þess lægju sjáanlegar sakir, aðrar en þær að viðkomandi voru taldir
annað tveggja öfgasinnar til hægri eða vinstri. Lögreglan hafði sjaldnast hendur í
hári tilræðismannanna. Ný ríkisstjórn Demirels hafði tekið við og fátt benti til að
henni tækist betur í baráttunni við hryðjuverkamennina ellegar að byggja upp
efnahags- og atvinnulíf landsins, sem var í molum.
Skammt frá höfninni er dúfnatorgið. Þar situr blint fólk við lítil borð og selur
vegfarendum fuglamat fyrir lítið.
Myndir af Kenan Evren eru til sölu hvarvetna og mikið
keyptar.
JMI 'W>“--- ”
9%.
Framtíðin í stjórn-
málum virðist björt
en íótbolta-
málin eru
óvissari eft-
ir tapið gegn
íslendingum
Nú er allt með friði og spekt og
þess verður sáralítið vart við
fyrstu sýn, að her hafi tekið völdin
í landinu, því að hermenn eru ekki
fyrirferðarmiklir á götum úti, eins
og þeir munu hafa verið fyrstu
vikurnar eftir valdatökuna. Þeir
stóðu að vísu vörð við sendiráð og
opinberar byggingar, en ekki
meira en gengur og gerist hvar
sem er í útlöndunum. Og þeir voru
fjölmennir á fótboltaleik, sem ég
fór að horfa á í Istanbul, þar sem
áttust við lið frá Istanbul og
Frá knattspyrnuleiknum. Hermennirnir stóðu fyrir aftan mörkin.
annað frá einhverjum bæ í Anat-
oliu; þar voru þeir flestir, en
virtust ekki stressaðir.
Þegar rætt er við fólk í Istanbul
um ástandið í landinu verður
svarið jafnan á sömu lund: loksins
... loksins. Og Kenan Evren hers-
höfðingi virðist hafa unnið hug og
hjörtu Tyrkja. Vinkona mín Gúld-
en Guneri sagði mér í óspurðum
fréttum að auk þess að vera svo
afburða góður stjórnandi, væri
hann skemmtilegur, hefði brand-
ara á hraðbergi án þess að hann
væri svo sem að slá þessu upp í
kæruleysi. Þvert á móti, hann
tæki þessu fjarska alvarlega og
ekki vanþörf á. Annar tyrkneskur
kunningi minn orðaði það svo, að
margir vonuðust til að sjá í Evren
eins konar arftaka Atatúrks, enda
er mér minnisstætt frá í fyrra,
hve ofarlega það var í fólki, að það
sem Tyrkland þyrfti á að halda
væri að fá annan Atatúrk, góðvilj-
aðan en harðskeyttan einræðis-
herra.
Tyrkir virtust fúsir að segja
mér skoðun sína á því hvernig
Evren hefur tekið á málunum.
Þeir fullyrtu að 90 prósent þjóðar-
innar stæðu að baki honum og sú
áætlun sem hann og efnahagssér-
fræðingur ríkisstjórnarinnar,
Turgut Ozal, hefðu lagt fram í
efnahags- og atvinnumálum,
myndi brátt fara að sýna árangur.
Af öllu mátti marka, hve mannlíf-
ið var óþvingað og gekk fyrir sig
Turgut Ozal án efa mestur
áhrifamanna í Tyrklandi nú
Þeir Demirel, fyrrverandi for-
sætisráðherra, og Ecevit, leið-
togi stjórnarandstöðunnar,
láta lítið fara fyrir sér, en þeir
hafa fyrir þó nokkru verið
leystir úr stofufangelsi sem
þeim var haldið í fyrstu tíu
dagana. Tilkynnt hefur verið,
að þeir verði ekki Ieiddir fyrir
rétt. Flestir fyrrverandi póli-
tíkusar og nánustu samstarfs-
menn ríkisstjórnarinnar hafa
heldur ekki hátt um sig, en
fæstir þeirra munu, frekar en
Demirel og Ecevit, verða lög-
sóttir.
Einn er þó sá maður, sem hafði
mjög nána samvinnu við stjórn
Suleymans Demirels, og hefur
ekki horfið inn í skuggann,
nema síður sé. Það er Turgut
Ozal, efnahagssérfræðingur
síðustu ríkisstjórnar, og sá
maður, sem nú er horft einna
mestum vonaraugum til. Það
er varla ofmælt að segja, að
hann haldi öllum þráðum
tyrknesks efnahagslífs í sínum
höndum.
Þegar hershöfðingjarnir gerðu
byltingu sína, og ákváðu síðan
að koma á laggirnar hið snar-
asta borgaralegri stjórn, var
Ozal til kvaddur og hann beð-
inn að taka að sér að marka þá
efnahagsstefnu, sem gæti leitt
landið úr þeim ógöngum sem
það er í. Margir hafa dáðst að
hæfni hans til að „halda sér á
floti" eins og einhverjir hafa
orðað það, þegar allir yfirmenn
hans voru settir af með mikl-
um ákúrum. En sjálfum mun
Ozal ekki þykja þetta annað en
sjálfsagt, þar sem hann lítur
ekki á sig sem stjórnmála-
mann, heldur sérfræðing um
efnahagsmál.
Ozal hefur lagt á það ríka
áherslu þessar síðustu vikur,
að allir Tyrkir verði að leggjast
á eitt til að hægt sé að gera
langtímaáætlanir um breyt-
ingar á efnahagskerfi landsins.
Hann áiítur, að þjóðin sé
reiðubúin að axla þær byrðar,
sem það kynni að útheimta, því
að Tyrkland hafi í reynd verið
á síðasta snúningi, þegar hers-
höfðingjarnir gripu til sinna
ráða, og hann er fráleitt einn
um þá skoðun. Ozal segir, að
takist Tyrkjum ekki að rétta
við efnahag sinn, sé sjálfstæði
landsins alvarlega ógnað og
hann er á því að gerbreyta
verði uppbyggingu efnahags-
kerfisins. Ozal segir einnig, að
valdataka hersins nú sé með
öðrum hætti en 1960 og 1971,
vegna þess, að nú var hún
meiri hluta landsmanna nán-
ast kærkomin. Fólk var orðið
svo langþreytt á ráðleysi,