Morgunblaðið - 03.01.1981, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. JANÚAR 1981
Hækkun F-vísitölu
þegar orðin 8 til
11% frá 1. nóvember
ÁÆTLUN um hækkun fram-
færsluvísitólu frá 1. nóvember til
áramóta er á bilinu 8 til 11%, sem
þýðir um 7 til 9% verðbótaha'kk-
un samkvæmt afnumdum ákvæð-
um ólafslaga. Það þýðir, að
verðbætur munu þegar hafa
hækkað um allt að 2% ofan á
þann grunn 100, sem settur var á
F-visitöluna samkvæmt bráða-
birgðalögunum. sem gefin voru
út á gamlársdag. Mun sú vísitölu-
hækkun þá koma til greiðslu
hinn 1. marz, ásamt hugsan-
legum hækkunum í janúarmán-
uði. Samkvæmt lögunum er há-
mark vísitöluskerðingarinnar
7%.
Með útgáfu bráðabirgðalaganna
eru felld úr • gildi skerðingar-
ákvæði Ólafslaga á verðbætur,
sem hafa verið á hverju verðbóta-
tímabili frá því er lögin voru sett í
apríl 1979, rétt innan við 2 pró-
sentustig. Þessi skerðing Ólafs-
laga er þó ekki afnumin með öllu,
þar sem hún er enn látin ná til
launa, sem í dagvinnu eru 725
þúsund gkrónur eða 7.250 nýkrón-
ur á mánuði. Þetta er þó ekki gert
hinn 1. marz, heldur 1. júní, 1.
september og 1. desember. Er þar
átt við öll vísitöluskerðingar-
ákvæðin, nema viðskiptakjaravísi-
töluna, þar sem hún er í annarri
grein en vitnað er í í bráðabirgða-
lögunum. Þau skerðingarákvæði,
sem lækka þessi laun eru frádrátt-
ur vegna launaliðs bóndans, svo-
kallaður olíufrádráttur og frá-
dráttur vegna hækkunar áfengis
og tóbaks. Þessi síðasti liður skal
þó dreginn út úr F-vísitölu við
útreikning verðbóta á laun undir
7.250 nýkrónum. Þar er hækkun á
áfengi og tóbaki gerð áhrifalaus
með öllu.
Þau skerðingarákvæði, sem
gilda munu á laun umfram 7.250
nýkrónur hafa á undanförnum
verðbótatímabilum skert verðbæt-
ur um innan við 1 prósentustig.
í bráðabirgðalögunum er í engu
geti? að skerðingarákvæði Ólafs-
laga séu afnumin, en kveðið er á
um nýja reikningsaðgerð fram til
1. nóvember 1981 á verðbótum og
skal þá miðast við hlutfallslega
hækkun framfærsluvísitölu.
Nýr vísitölugrunnur í mótun:
Verður 50% ódýr-
ara að lækka niður
greiðslur en áður
RÍKISSTJÓRNIN hefur sam-
kvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins lagt á það mikla áherzlu
allt frá því snemma í haust, að
vinna við undirhúning nýs
grundvallar framfærsluvísitölu,
verði flýtt svo sem auðið er. Er
nú unnið að því af kappi að ljúka
þessum nýja grunni. svo fljótt
sem auðið er, en gamli grunnur-
inn er orðinn æði gamall.
Við þá breytingu, sem verður á
vísitölugrunninum mun verða um
það bil 50% dýrara að greiða
niður vert vísitölustig, en það
þýðir aftur að það verður 50%
ódýrara að draga úr niðurgreiðsl-
um landbúnaðarvöru. Þá geta og
komið upp vörutegundir, sem vega
þyngra í grunninum, en þær hafa
gert og getur þá orðið hagkvæm-
ara að greiða þær niður, en þær
sem fyrir eru niðurgreiddar.
Ástæður fyrir því, að landbún-
aðarvörur hafa verið niðurgreidd-
ar öðrum vörum fremur eru, að
þær auka neyzlu á landbúnaðar-
vörum og hafa því m.a. komið í
veg fyrir birgðasöfnun landbúnað-
arvara.
Bensínverkfallið:
Setja afgreiðslubann á
opnu stöðvamar frá 12,jan.
ALLT situr við það sama i verkfalli
afgreiðslumanna á bensínstöðvum,
að því er Halldór Björnsson hjá
Verkamannafélaginu Dagsbrún
tjáði Morgunblaðinu i gær. Meiri
harka er nú að færast í deiluna. og
hafa deiluaðilar ekki ræðst við
síðan fyrir áramót. Guðlaugur
Þorvaldsson ríkissáttasemjari
sagði i gærkvöldi, að nýr fundur
hefði ekki verið boðaður með deilu-
aðilum, og yrði það sennilega ekki
gert fyrr en eftir helgi.
Halldór Björnsson sagði að nú
hefði verið samþykkt afgreiðslubann
á þær bensínstöðvar, sem selt hefðu
bensín að undanförnu, svo sem
stöðvar leigubíla í Reykjavík og
bensínafgreiðslustöðvar aðrar á höf-
uðborgarsvæðinu. Kvað hann verka-
menn vera undrandi og hneykslaða á
því að slík afgreiðsla hefði farið
fram, og yrði stefnt að því að hún
legðist alveg niður hinn 12. janúar ef
ekki hefði þá samist í deilunni.
Nokkuð er tekið að bera á bensín-
skorti á höfuðborgarsvæðinu, og
umferð minni en verið hefur. Langar
biðraðir hafa verið við þær fáu
stöðvar sem hafa afgreitt bensín, og
bið hefur þar verið talsvert á aðra
klukkustund.
Ljósm.: Kristinn Olafsson.
Biðröðin við bensintanka Bifreiðastöðvar Reykjavikur náði langt út
eftir Lækjargötu í gær, og biðin eftir hinum eftirsótta dropa á aðra
klukkustund.
Frá blaðamannafundinum. F.v. Ingvar Sigfússon, ritari gjaldmiðilsnefndar, Hjörtur Pjetursson,
endurskoðandi, Stefán G. Þórarinsson, aðalféhirðir Seðlabankans og Björn Tryggvason, aðstoðar-
seðlabankastjóri, sem skipa gjaldmiðilsnefnd, Dr. Jóhannes Norðdal, seðlabankastjóri og Guðmundur
Hjartarson seðlabankastjóri. Ljósm. Krístinn.
„Æskilegt að gjaldmiðilsbreyting
in gangi sem hraðast fyrir sig"
segir dr. Jóhannes Nordal seðlabankastjóri
MIKIÐ var um að vera í bönk-
um og sparisjóðum um allt land
í gær vegna gjaldmiðilsbreyt-
ingarinnar sem gekk i gildi um
áramótin. Heildarmagn gömlu
myntarinnar í umferð um ára-
mót, var um 23 milljarðar og
800 milljónir Gkr. að því er
kom fram á blaðamannafundi
sem Bankaráð Seðlabankans
efndi til, en það samsvarar um
238 milljónum Nýkr.
Að sögn Dr. Jóhannesar Norð-
dal, seðlabankastjóra, hafði
gjaldmiðilsbreytingin farið mjög
greitt af stað, enda lítill við-
skiptadagur, verzlanir flestar
lokaðar og bankar og sparisjóðir
gátu einbeitt sér að peninga-
skiptingunni eingöngu. Taldi
hann að ef vel gengi gæti jafnvel
helmingur gömlu myntarinnar
verið farinn úr umferð að kvöldi
þessa fyrsta dags, sem hlyti að
teljast mjög góður árangur.
Sagði hann að mjög æskilegt
væri að gjaidmiðilsbreytingin
gengi sem hraðast fyrir sig.
Reynsla þeirra þjóða, sem skipt
hefðu um gjaldmiðil, sýndi að
því hraðar sem umskiptin
gengju fyrir sig, þeim mun
minni hætta væri á skakkaföll-
um. Það hefði t.d. sýnt sig í
Frakklandi, þegar skipt var um
gjaldmiðil þar, að hætta á mis-
ferli væri nokkur þegar tvenns-
konar gjaldmiðlar væru í gangi
saman í langan tíma. Taldi hann
allar horfur á að hér myndi
breytingin ganga fljótt og vel, —
nýju peningarnir væru mjög
ólíkir hinum gömlu og gjaldmið-
ilsbreytingin ákaflega einföld í
eðli sínu.
Morgunblaðið hafði samband
við nokkra banka og sparisjóði
og spurðist fyrir um hvernig
gengið hefði að afgreiða nýju
peningana. Hjá Aðalbanka
Landsbankans fengust þær upp-
lýsingar að þar hefði gengið
vonum framar. Þar hefði ekki
verið veruleg örtröð en þó stöð-
ugur straumur fólks í bankann
allan daginn. Bætt hefði verið
við aukagjaldkerum til að flýta
fyrir afgreiðslunni og allt hefði
gengið áfallalaust. „Veltan hefur
orðið töluvert meiri en við áttum
von á,“ sagði Hannes Þorsteins-
son, yfirgjaldkeri, „í öllum úti-
búum Landsbankans hér í
Reykjavík hafa farið út um 200
milljónir Nýkr, sem þýðir að inn
hafa komið tveir milljarðar
Gkr.“
„Það hefur komið hér geysi
margt fólk og verið hér langar
biðraðir síðan í morgun," sagði
Þór Gunnarsson hjá Sparisjóði
Hafnarfjarðar. „Það vekur líka
furðu hve háar upphæðir fólk
kemur með til skipta, þetta frá
200—600 Gkr er algengt. Eg held
að fræðslan hefði mátt vera
meiri um nýju peningana, —
fólk áttar sig að vísu vel á
seðlunum en þegar kemur að
smámyntinni ruglast margur.
Einnig höfum við lent í nokkrum
vandræðum með ávísanir —
sumum hættir til að vera með
einu núlli of mikið en þetta
hefur þó lagast eftir því sem
liðið hefur á daginn. Hér hefur
verið mikið um börn í allan dag
og eru þau ótrúlega vel að sér
um gjaldmiðilsbreytinguna —
þau virðast mun betur uppfrædd
en hinir fullorðnu. — Annars
hefur allt gengið mjög vel í dag
þrátt fyrir annríkið. Starfsfólkið
hefur staðið sig með prýði og
fólk sýnt mikla þolinmæði þó
margir hafi þurft að bíða lengi
eftir afgreiðslu. Heildarveltan er
rúmlega 300 milljónir Gkr eða
um þrjár milljónir Nýkr,“ sagði
Þór að lokum.
„Það hefur verið mjög mikið
að gera hér í allan dag,“ sagði
Einar Jensson hjá Sparisjóði
Reykjavíkur. „Strax í morgun
mynduðust hér langar biðraðir
en fólkið hefur verið ákaflega
þolinmótt og skilningsríkt, sem
hefur gert sitt til að allt hefur
gengið vel. Menn eru ekki alveg
búnir að átta sig á gjaldmiðils-
breytingunni og fór því hluti
starfsfólks okkar framfyrir til
að leiðbeina fólki við að útfylla
eyðublöð sem það síðan fór með
til gjaldkera. Fólk var ákaflega
þakklátt fyrir þessa aðstoð og
þetta flýtti mikið fyrir. Veltan
er orðin miklu meiri en ég átti
von á en ég treysti mér ekki til
að nefna neina ákveðna upphæð.
— Það er ákaflega gott að svona
margir koma til að skipta núna,
— það dregur úr álaginu á
mánudaginn þegar allar deildir
verða opnar. Þá verður nóg
annað ,að starfa ef að líkum
lætur.“
„Það hefur verið yfirþyrmandi
álag í dag, hreinlega allt farið á
annan endann," sagði Kristján
Jóhannesson hjá Ötvegsbanka
Islands á Akureyri. „Það hafa
miklu fleiri komið í bankann til
að skipta en við bjuggumst við.
Allt starfsfólk bankans hefur
unnið baki brotnu í dag en þó
höfum við hvergi nærri haft
undan. Þó hefur allt gengið hér
vandræðalaust. Fólkið hefur
sýnt okkur ákaflega mikinn
skilning, farið í biðraðir og beðið
rólegt eftir afgreiðslu. Veltan
hefur verið geysi mikil. Það sem
kemur þó mest á óvart er hversu
mikið af seðlum virðist vera hér
í umferð. Einstaklingar hafa
komið hér með á aðra milljón
Gkr til að skipta og fyrirtæki
með mun hærri upphæðir. Eg
treysti mér ekki til að segja til
um hversu veltan er mikil en
hún er verulega miklu meiri en
við bjuggumst við,“ sagði Krist-
ján að lokum.
1 Nýkr. nú samsvarar að verðgildi 1 Gkr. árið 1940 ef miðað
er við gengi dollara.
1 Nýkr. nú samsvarar 1 Gkr. 1950 ef miðað er við vísitölu
vöru og þjónustu.
(ByjfKt á upplýsinKum sem komu fram á blaAamannafundi Bankaráðs
Seðlabankans í K«r.)
Tómas Árnason viðskiptaráðherra:
Linari lánskjör fyrir þá
sem búnir eru að byggja
þýða minna til nýrra hluta
„ÞAÐ ER ekki búið að vinna
þetta svo langt, að ég geti I raun
svarað nákvæmar en það sem
stendur í efnahagsáætluninni,“
svaraði Tómas Arnason, við-
skiptaráðherra, er Mbl. spurði
hann í gær, hvernig háttað verð-
ur þeirri skuldabreytingu vegna
íbúðabygginga. sem boðuð er i
efnahagsáætlun ríkisstjórnarinn-
ar.
„En það segir sig sjálft, að menn
samþykkja ekki svona hluti bara
út í loftið. Mönnum er auðvitað
ljóst, að svona nokkuð kostar sitt,“
sagði Tómas. „Ég tel til dæmis, að
með því að lina á lánskjörum
þeirra, sem búnir eru að byggja,
þá verði minna til útlána í nýjar
framkvæmdir."
Mbl. spurði þá, hvort meiningin
væri ekki sú, að umframfjár-
magns yrði aflað til þessara að-
gerða, en Tómas sagðist þá ekki
getað svarað þeirri spurningu
öðru vísi en hann hefði svarað
þeirri fyrri.