Morgunblaðið - 01.02.1981, Qupperneq 16

Morgunblaðið - 01.02.1981, Qupperneq 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. FEBRÚAR 1981 Pltrgui Útgefandi ttMafeife hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson. Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson. Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskriftargjald 70 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö. Ronald Reagan Banda- ríkjaforseti og Alex- ander Haig utanríkisráð- herra í stjórn hans hafa gefið athyglisverðar yfir- lýsingar um afstöðu sína til Sovétríkjanna á blaða- mannafundum í vikunni. Forsetinn lagði á það áherslu, að meginmarkmið Sovétmanna í alþjóðamál- um væri að vinna að heims- byltingu kommúnismans og þeir hikuðu ekki við að beita svikum og prettum til að ná markmiði sínu, teldu þeir það þjóna hagsmunum sínum. Utanríkisí’áðherr- ann sagði, að nýja stjórnin ætlaði að einbeita sér að baráttunni gegn hryðju- verkamönnum víða um heim, sem nytu nú víðtæk- ari stuðnings Sovétmanna en nokkru sinni fyrr. Á það hefur verið bent, að þessi orð gefi til kynna, að nýja stjórnin í Bandaríkjunum ætli að leggja jafn mikla áherslu á baráttu gegn undirróðurstarfsemi Sovét- manna og hryðjuverkum og ríkisstjórn Jimmy Carters lagði á baráttuna fyrir mannréttindum. Greinilegt er, að átökin milli Sovét- ríkjanna og Bandaríkjanna eru að taka á sig nýja mynd. Eins og við var að búast bregðast áróðursmeistarar Krelmverja hinir verstu við, þegar hinu sanna eðli þeirra er haldið á loft. í því sambandi er vert að minn- ast þess, að allar yfirlýs- ingar sovéskra ráðamanna um slökun í samskiptum austurs og vesturs hafa verið bundnar því skilyrði, að auðvitað yrði ekki slak- að á í hugmyndafræðilegu baráttunni um heimsyfir- ráð. Hins vegar hefur þess- um mönnum verið ljóst um nokkurt skeið, að sigur vinnst ekki í þeirri baráttu með því að hampa kenni- setningum kommúnismans eða þjóðfélagsskipan. Fá- tækt, kúgun og óhamingja setja svip sinn á kommún- istaríki um heim allan. Um tíma var Kúba sýningar- gluggi Kremlverja gagn- vart þriðja heiminum. Glansinn er nú farinn af þjóðfélaginu þar, sem lifir á rúblum frá Moskvu. Enda eru Kúbumenn ekki lengur boðberar friðar í þriðja heiminum heldur berjast þeir þar gráir fyrir járnum og reyna að skapa vand- ræði í sem flestum löndum. Fyrir vestræn lýðræðis- ríki er ekki síður mikilvægt að huga að undirróðri inn- an landamæra sinna en ríki þriðja heimsins. Á Vestur- löndum geta Kremlverjar ekki beitt Kúbumönnum eða Víetnömum fyrir stríðsvagn sinn, þar er bar- áttan háð með öðrum hætti. Forseti Ítalíu, sósíal- istinn Pertini, hefur gefið til kynna, að hinar ill- ræmdu Rauðu herdeildir þar í landi séu í tengslum við kommúnista í Austur- Evrópu. Þannig velja Kremlverjar mismunandi leið að markmiðinu eftir því, hver á í hlut. Islendingar þurfa ekki annað en skoða eigin sögu til að sjá, hvernig starfs- hættir kommúnista breyt- ast í tímans rás, án þess þó að þeir hverfi frá því mark- miði sínu, að hneppa þjóð- félagið í fjötra sósíalism- ans. Þráðurinn hefur ekki slitnað, þótt nafni Komm- únistaflokks íslands hafi fyrst verið breytt í Samein- ingarflokk alþýðu — sósíal- istaflokkinn og síðan Al- þýðubandalagið. Enn eru brautryðjendur kommún- istaflokksins hylltir sem hinir sönnu flokksfeður Al- þýðubandalagsins. Segja má, að tími hafi verið til þess kominn, að ráðamenn á Vesturlöndum lýstu starfsháttum Kremlverja með þeim orð- um sem hæfa. Auðvitað mun sú afstaða leiða til hnútukasts og meiri hörku í samskiptum stórveldanna og af áróðursmeisturum Kremlverja innan lýð- frjálsra ríkja Vestur- Evrópu verður nú lagt ofurkapp á andróður gegn hinni nýju stjórn í Banda- ríkjunum. Þeir menn, sem þannig vinna, eru annað hvort beinlínis skoðana- bræður Kremlverja eða að- hyllast það, sem kallað hefur verið hlutleysi til vinstri. Þeir láta aldrei undir höfuð leggjast að gera þá menn tortryggi- lega, sem vilja spyrna við fótum, þegar kommúnistar eru annars vegar. Dæmin eru einnig mörg um þá menn, sem leggja sig jafn- an fram um að opna leið fyrir kommúnista út úr þeim ógöngum, sem þeir hafa komist í fyrir ofurtrú sína á óskeikulleika hús- bændanna í Kreml. I háværum kór verður nú tekið til við að hrópa slag- orðin um að kalda stríðið sé að hefjast að nýju. Undir- róðursherferð Sovétmanna á Vesturlöndum verður háð undir því flaggi nú um sinn. Síðan verður aftur tekið til við þann áróður, sem Kremlverjum er kær- astur, að hervarnir Vestur- landa eigi að vera sem minnstar. Við íslendingar höfum hlustað á hann í rúm þrjátíu ár. Kremlverjar í réttu ljósi Skoðana- kannanir Þegar kom að kjördegi í forseta- kosningunum í Bandaríkjunum í nóvember sl. var það samdóma álit fjölmiðla þar, að kosningin yrði mjög tvísýn, raunar svo mjög, að ómögulegt væri að segja fyrir hvor tveggja helztu frambjóðenda yrði kjörinn. Þetta álit blaða og sjónvarpsstöðva byggðist á skoð- anakönnunum, sem fjölmargir að- ilar gerðu um stöðu frambjóðend- anna tveggja, en þær bentu ein- dregið til þess, að mjótt væri á munum milli þeirra Carters og Reagans. Yfirburðasigur Reagans kom því mjög á óvart. Hann vann einn mesta sigur, sem nokkur forseta- frambjóðandi hefur unnið. Skoðanakannanir gáfu hins vegar litla sem enga vísbendingu um þessa niðurstöðu og eftir kosn- ingarnar fóru fram miklar um- ræður í Bandaríkjunum um hvað hefði valdið, að þær gáfu tæpast til kynna hvað í aðsigi væri. Að vísu var því haldið fram í þessum umræðum, að þeir aðilar, sem hefðu framkvæmt kannanir fyrir frambjóðendur sérstaklega, hefðu komizt nær úrslitunum en þau fyrirtæki, sem kynntu niðurstöður sínar opinberlega. Talsmenn þeirra héldu því fram, að svo mikil breyting hefði orðið á afstöðu kjósenda allra síðustu dagana, að skoðanakannanir hefðu ekki náð því að sýna þá breytingu, þær hefðu hins vegar gefið rétta mynd af afstöðu kjósenda á þeim tíma, sem þær voru gerðar. Hér verður engin afstaða tekin til þeirra skýringa. Niðurstaðan varð sú, að skoðanakannanir, sem þó eru orðnar háþróaðar í Banda- ríkjunum, gáfu alranga mynd af væntanlegum niðurstöðum kosn- inganna. Þetta er raunar ekki í fyrsta sinn, sem spádómar um úrslit forsetakosninga í Banda- ríkjunum standast ekki. Frægar eru forsetakosningarnar í Banda- ríkjunum 1948, þegar því var almennt spáð, að Harry Truman mundi tapa kosningunum og Thomas Dewey verða kjörinn for- seti. Nánast eini maðurinn, sem ekki trúði þessum spádómum var Truman sjálfur. Hann vann sigur í þeim kosningum eins og menn muna og er nú talinn í hópi merkustu forseta í sögu Banda- ríkjanna. Þessi dæmi eru rifjuð hér upp vegna þess, að skoðanakannanir hafa nokkuð rutt sér til rúms hin síðari ár hér á landi, og gildi þeirra er mjög rætt manna á meðal. Hér eru það Vísir og Dagblaðið, sem hafa beitt sér fyrir skoðanakönnunum, m.a. um fylgi flokka og ríkisstjórna og forseta- frambjóðenda, svo að dæmi séu nefnd. Skoðanakannanir þessara tveggja blaða hafa vakið athygli, umtal og deilur, og ætla verður að skoðanakannanir verði fastur lið- ur í þjóðlífi okkar eins og þær hafa orðið í flestum löndum öðr- um. í þeim efnum er gagnlegt að hafa í huga reynsluna erlendis, sem sýnir, að skoðanakannanir eru ekki einhlítar og hvað eftir annað hefur það gerzt, að flokkar og foringjar unnu eftirminnilega sigra á skoðanakönnunum! Hver er reynsl- an hér? Ekki fer á miili mála, að kannanir þær, sem síðdegisblöðin hafa beitt sér fyrir, eru ófull- komnar og raunar ekki við öðru að búast. í flestum tilvikum hafa blöðin framkvæmt þessar kannan- ir sjálf og hefur það dregið úr gildi þeirra og því trausti, sem fólk ber til slíkra kannana. Skrif Dag- blaðsins hafa t.d. mótast af svo mik- illi heift og allt að því óskiljanlegu hatri í garð forystusveitar Sjálf- stæðisflokksins og formanns flokksins, Geirs Hallgrímssonar sérstaklega, að þegar af þeirri ástæðu hneigjast margir til að taka lítið mark á könnunum blaðs- ins á fylgi flokkanna, stöðu ein- stakra flokksforingja o.s.frv. Nýj- asta dæmið um óvild blaðsins í garð Sjálfstæðisflokksins eru til- raunir þess til þess að ýta undir klofning í röðum sjálfstæð- ismanna í næstu borgarstjórnar- kosningum. En þrátt fyrir takmarkað traust, sem margir bera til skoð- anakannana þessara tveggja blaða, bendir fengin reynsla til þess, að þær gefi nokkra vísbend- ingu um hvert stefnir. Að því leyti geta þær orðið til gagns fyrir stjórnmálaflokkana og fróðleiks fyrir almenning. Þótt menn vilji auðvitað helzt fá góða niðurstöðu úr skoðanakönnunum, getur neikvæð niðurstaða hins vegar orðið mönnum hvatning til þess að gera betur. Þess vegna er ekki ástæða til að líta með neikvæðu hugarfari á skoðanakannanir Þvert á móti geta þær vafalaust orðið mikilvægt hjálpartæki í stjórnmálabaráttunni. En þar sem ætla má að þær verði fastur liður í þjóðfélagsumræðum hér fram- vegis, er mikilvægt að tekin verði upp nákvæmari og vandaðri vinnubrögð en til þessa og skal ekki dregið í efa, að það er líka vilji þeirra, sem fyrir þeim hafa staðið hingað til. Æskilegast er, að sjálfstæðir aðilar hafi þessar kannanir með höndum og selji síðan fjölmiðlum birtingarrétt eins og tíðkast erlendis, þar sem Gallup-stofnunin er þekktust. Það eykur traust almennings á slíkum könnunum. Staða ríkis- stjórnarinnar Skoðanakannanir, sem gerðar hafa verið nú í janúarmánuði, gefa vísbendingu um, að staða ríkisstjórnarinnar sé tiltölulega góð og að hún njóti mikils fylgis meðal kjósenda. Þótt ekki sé ástæða til að taka þær prósentu- tölur bókstaflega, sem nefndar hafa verið í þessu sambandi, gefa þessar kannanir sjálfsagt hug- mynd um, hvernig straumarnir hafa legið fram eftir janúarmán- uði. Þær endurspegla væntanlega að einhverju leyti viðhorf fólks fyrst í stað til efnahagsaðgerða ríkisstjórnarinnar, eins og þær voru kynntar um áramótin. í þeirri kynningu var hins vegar mikil blekking fólgin eins og smátt og smátt er að koma í ljós. Nokkur dæmi má nefna um þetta. Gunnar Thoroddsen, forsætisráð- herra, skýrði frá því, að ríkis- stjórnin hefði ákveðið að stytta binditíma verðtryggðra innláns- reikninga úr 2 árum í 6 mánuði. Jafnframt skýrði forsætisráð- herra frá því, að vextir yrðu lækkaðir 1. márz nk. Yfirlýsing ráðherrans um styttingu bindi- tíma verðtryggðra reikninga er sparifjáreigendum að sjálfsögðu fagnaðarefni, sem sjá nú fram á möguleika á því að verðtryggja sparifé sitt 100%. Yfirlýsing ráð- herrans um vaxtalækkun 1. marz var skuldurum, þ.m.t. húsbyggjend- um, líka ánægjuefni. Þeir sáu fram á minnkandi vaxtakostnað og meiri möguleika á að greiða niður bygg- ingarskuldir. Til viðbótar lýsti forsætisráðherra yfir því, að lausaskuldum húsbyggjenda yrði breytt í föst lán. Segja má því, að í peningamálum hafi ríkisstjórnin

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.