Morgunblaðið - 01.02.1981, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. FEBRÚAR 1981
17
Saklausir sak-
felldir með orðrómi
Athugasemd frá Hinu íslenzka kennarafélagi
Hið íslenska kennarafélag biður
Morgunblaðið góðfúslega að birta
svofellda athugasemd:
Sl. föstudag birtist á 2. síðu Mbl.
klausa með yfirskriftinni: Geta
talningamenn hagnýtt sér upp-
lýsingarnar? Tel það vafasamt,
og slíkt er ólögmætt — segir
Klemcnz Tryggvason hagstofu-
stjóri. I texta stóðu m.a. þessi orð:
„En Klemenz var spurður álits á
orðrómi er Morgunblaðinu hefur
borist, að félagsfræðikennari
framhaldsskólanema a.m.k. við
einn skóla í Reykjavík hafi sagt
nemum sínum, er að söfnun upp-
lýsinga í manntalinu vinna, að
þeir geti notað svör fólks til að
„gera sína eigin félagsfræðilegu
könnun“.
Þess er ekki getið í blaðinu
hvaða skóla sé um að ræða, né
heldur hvaða kennari eigi hér
hugsanlega hlut að máli. Ljóst er
þó, að hér er sveigt að félags-
mönnum Hins íslenska kennarafé-
lags og á þann hátt að ekki verður
látið ómótmælt. Dylgjað er um að
þeir hafi, einn eða fleiri, brugðist
þeim trúnaði sem þeim hefur verið
sýndur og brotið landslög. A.m.k.
einn er tilúefndur brotlegur,
nafnlaus, við ótilgreindan skóla.
Lýsing Mbl. á málsatvikum gæti
átt við nokkra framhaldsskóla-
kennara við nokkra skóla og því
sakfellir greinin einhvern hóp
saklausra með þeim orðrómi sem
birtur er. Orðrómurinn er þó ekki
rökstuddur og hvorki vitnað til
heimildar né tiiraun gerð til að
draga fram staðreyndir. Af þess-
um málflutningi Mbl. leiðir, að
vilji viðkomandi kennarar hreinsa
sig af þessum áburði, þá hvílir á
þeim sjálfum að sanna sakleysi
sitt.
HÍK ætlar ekki að þreyta menn
með því að rifja upp sögulegar
hliðstæður þeirrar aðferðar sem
Mbl. beitir við birtingu ofan-
nefndrar klausu, en leyfir sér fyrir
sitt leyti að lýsa orðróm þennan
marklausan þvætting, sé hann
ekki rökstuddur frekar. Máli
okkar viljum við ljúka með tilvitn-
un í ræðu eftir Sigurð Guð-
mundsson skólameistara, er talaði
eitt sinn á þennan veg til sinna
nemenda:
„Ég ætla nú að neyta færisins
og benda yður á annað atriði um
drengskap og vöndugleik í blaða-
mennsku ... Gerið yður það þá að
venju að leita alltaf til hinna
beztu heimildarmanna að stað-
reyndum og tíðindum, er þér ritið
um eða segið frá. Það var sagt um
hinn heimsfræga og stórmerka
ritstjóra hins ágæta blaðs Man-
chester Guardian, Scott, nýlátinn,
að það hefði jafnan verið viðkvæði
hans, að staðreyndir væru heilag-
ar. Slíkur hugsunarháttur þyrfti
að verða drottnandi hér. Færi þá
sumt fagurlegar og drengilegar
og, ef til vill, hyggilegar í samtíð-
arsögu þjóðar vorrar en raun er
á.“
Með þökk fyrir birtinguna.
Vinsamlegast
F.h. Hins íslenska
kennarafélags,
Jón Hnefill Aðalsteinsson,
formaður.
Aths. ritstj.:
Morgunblaðið stendur i einu
og öllu við þá frétt, sem athuga-
semd er gerð við og visar á bug
dylgjum stjórnar Ilins islenzka
kennarafélags um vinnubrögð
blaðsins. Frétt þessi er byggð á
heimildum víða að, sem blaðið
treystir.
Mál þetta sýnir í hnotskurn
þann vanda. sem við er að etja,
þegar fáir einstaklingar í fjöl-
mennum hópi kennara gera til-
raun til að misnota aðstöðu sína á
einn eða annan veg. Ileimildar-
menn að slíkum tilraunum eru
augljóslega yfirleitt nemendur
viðkomandi kennara eða foreldr-
ar nemenda. Af skiljanlegum
ástæðum eru nemendur og eða
foreldrar að jafnaði ekki tilbúnir
til að skýra frá málsástæðum
opinberlega og í eigin nafni
vegna þeirra afleiðinga. sem það
kann að hafa fyrir viðkomandi. í
Háskóla íslands hefur einn nem-
enda sýnt þann kjark að ganga
opinberlega fram fyrir skjöldu.
Viðbrögð háskólayfirvalda voru
ekki með þeim hætti að það lofi
góðu fyrir aðra, sem vildu fylgja
í kjölfarið.
Þeir fáu einstaklingar i hópi
kennara. sem hlut eiga að máli og
eru að sjálfsögðu marxistar, sem
lita öðrum augum á staðreyndir
og mannréttindi, en lýðræðis-
sinnar skáka i þessu skjóli og
treysta því að þeir geti óáreittir
stundað iðju sina vegna þess, að
með almennum fréttaflutningi af
slikum tilvikum sé verið að sak-
fella saklaust fólk, sem risi þá
upp til mótmæla.
Morgunblaðinu er Ijóst, að i
þessu manntalsmáli og raunar
öðrum málum, þar sem spurning
kemur upp um misnotkun að-
stöðu i kennarastarfi vinnur yfir-
gnæfandi meirihluti kennara
störf sín af fyllstu samvizkusemi.
Þessum hópi kennara er auðvitað
í mun að hreinsa stétt sina af
ásökunum og grunsemdum um
misnotkun aðstöðu. En það er
ekki hægt að una því að fáir
einstaklingar komist upp með
iðju sína i skjóli þess, að enginn
þori að segja frá því.
Um heim allan eru virt dagblöð
reiðubúin til að birta fréttir, sem
byggðar eru á heimildum. sem
þessi blöð telja öruggar. þótt
ekki sé hægt að tilgreina þa-r.
Vinnubrögð Morgunblaðsins í
þessu máli eru þvi i samræmi við
sterka hefð virtra og vandaðra
blaða um heim allan og þarf
blaðið ekki á að halda kennslu i
þeim efnum frá Hinu islrnzka
kennarafélagi eða formanni þess.
Frá gossvæðinu i Éthólaborgum við Gjástykki. Ljósm. Emíiia.
Gosvirknin að mestu óbreytt
GOSVIRKNI hélt áfram í Gjástykki í gærmorgun er Morgunblað-
ið ræddi við Pál Einarsson jarðeðlisfræðing, sem var á
skjálftavakt. Kvaðst hann þó aðeins hafa óljósar fregnir af
gosstöðvunum vegna slæms fjarskiptasambands við jarðvisinda-
menn sem þar voru.
Páll Einarsson sagði að
bjarmi hefði sézt frá gosstöðv-
unum í gærmorgun og órói á
jarðskjálftamælum benti til að
gosið stæði enn og landssig hélt
áfram í gærmorgun. Hópur jarð-
vísindamanna er við athuganir
við gosstöðvarnar, menn frá
Raunvísindastofnun, Norrænu
eldfjallastöðinni og Orkustofn-
un, hver hópur með sitt verkefni.
— Gosvirkni virðist ekki mikil
og það er ekki að sjá neina nýja
þróun ennþá, sagði Páll Einars-
son að lokum.
lofað öllum öllu. Vaxtahækkun
fyrir sparifjáreigendur, vaxta-
lækkun fyrir skuldara og skulda-
breytingum fyrir húsbyggjendur.
Nú er mánuður liðinn frá því að
þessi loforð voru gefin. Er eitt-
hvað af þessu komið til fram-
kvæmda? Því miður er nákvæm-
lega ekkert af þessum loforðum
ríkisstjórnarinnar komið til fram-
kvæmda. Seðlabankinn hefur að
vísu lagt fram greinargerð fyrir
ríkisstjórnina um það, hvernig
unnt sé að framkvæma loforð
hennar um verðtryggðu innláns-
reikningana, sem forsætisráð-
herra segir að þurfi að koma til
framkvæmda mjög bráðlega. En
þá bregður svo við, að ríkisstjórn-
in virðist eiga eitthvað erfitt með
að samþykkja tillögur Seðlabank-
ans. Af hverju? Ástæðan er sú, að
tillögur Seðlabankans sýna, að
loforðið um styttri binditíma
verðtryggðra innlána, sem gefið
var um áramót, hefur í för með sér
stórfellda hækkun vaxta — ekki
aðeins innlánsvaxta heldur út-
lánsvaxta líka. Ríkisstjórnin, sem
setti lög um að fresta framkvæmd
vaxtaþáttar Ólafslaga um eitt ár,
virðist nú allt í einu stefna að því
að framkvæma ákvæði Ólafslaga
um raunvexti í einum hvelli!
En hvað verður þá um loforðið
um vaxtalækkun 1. marz? Verður
það loforð kannski framkvæmt á
þann veg, að vaxtalækkunin nái
einungis til lána, sem ómögulegt
verður að fá? Þetta á auðvitað
eftir að koma í ljós, en kannski er
Gunnar Thoroddsen svo mikill
galdramaður, að hann geti í senn
stórhækkað innlánsvexti, sem er
auðvitað jákvætt en um leið lækk-
að útlánsvexti! Það verður afar
forvitnilegt að fylgjast með þeim
töfrabrögðum.
Nokkuð mun hafa verið um það
í bönkum og öðrum lánastofnun-
um, að húsbyggjendur hafa komið
og vísað til loforðs ríkisstjórnar-
innar um breytingu á lausaskuld-
um húsbyggjenda í föst lán, en
fengið þau svör, að bankarnir
hefðu enn engar upplýsingar um
það, hvar fólk gæti fengið þessi
lán. Þetta sýnir, að menn taka
loforð ráðherranna bókstaflega og
verða meira en lítið hissa, þegar í
ljós kemur, að þetta eru allt loforð
á pappírnum, sem enginn veit
hvernig á að standa við.
Nú mun vera unnið að þessu
sérstaka máli í félagsmálaráðu-
neyti Svavars Gestssonar. Það
hefur hins vegar ekki verið upp-
lýst með hvaða vaxtakjörum þessi
skuldbreytingalán verða veitt.
Getur það hugsazt, að ríkisstjórn-
in ætli að bjóða ungu fólki, sem er
að byggja, að breyta víxillánum
með 36% ársvöxtum eða vaxta-
aukalánum með 45% ársvöxtum í
100% verðtryggð lán með 2%
vöxtum, sem þýða í raun, að þetta
unga fólk borgar þá upp undir
70% í vexti á ári í stað 36% eða
45% ? Ef svo er, tná búast við, að
margur hiki við að taka kostaboð-
um ríkisstjórnarinnar eins og út-
gerðarmennirnir, sem áttu kost á
því að breyta olíuskuldum í föst
lán, en töldu sér hagkvæmara að
greiða 4,75% dráttarvexti af olíu-
skuldum en taka kostaboðum rik-
isstjórnarinnar um skuldbreyt-
ingalán með verðtryggingarkjör-
um!
Þetta er sem sagt allt í óvissu
enn, þótt 30 dagar séu liðnir frá
því loforðin voru gefin. Þess vegna
má búast við að stjarna ríkis-
stjórnarinnar verði fljót að falla í
skoðanakönnunum, ef í ljós kem-
ur, að hún getur ekki staðið við
nema lítið af því, sem hún hefur
lofað. En framkvæmir Dagblaðið
skoðanakönnun til þess að leiða
þetta í ljós? Ganga verður út frá
því sem vísu, því að ekki vill blaðið
láta standa sig að því að fram-
kvæma slíkar kannanir einungis,
þegar Iíklegt er að það komi
ríkisstjórn vel — eða hvað?
Lítið dæmi um þær blekkingar,
sem ríkisstjórnin hefur uppi í
málflutningi sínum, er spari-
fjármyndunin. Ráðherrar hafa
talað af mikilli ánægju um spari-
fjármyndunina á sl. ári, sem þeir
segja, að hafi verið rúmlega 60%
og því aðeins meiri en verðbólgan
og sé þetta til marks um gott
stjórnarfar. Við athugun kemur
hins vegar í ljós, að inn í þessum
tölum eru álagðir vextir eftir árið.
Raunveruleg aukning sparifjár á
sl. ári er ekki nema 25—30% á
sama tíma og verðbólgan er um
60% og gefur það auðvitað allt
aðra og verri mynd af stjórnar-
háttum núverandi ríkisstjórnar.
Hvar er verð-
stöðvunin?
Annar þáttur í efnahagsaðgerð-
um ríkisstjórnarinnar, sem vafa-
laust hefur orðið til að auka
vinsældir hennar mjög, er yfirlýs-
ing hennar um algera verðstöðvun
frá áramótum. Almenningur hef-
ur skilið þessa yfirlýsingu svo, að
ekkert ætti að hækka eftir 1.
janúar og að ríkisstjórnin mundi
sjá til þess.
Það kom hins vegar fljótlega í
ljós, að það var ekkert að marka
þessa verðstöðvun. Vöruverð hefur
haldið áfram að hækka, þrátt
fyrir verðstöðvun. Smátt og stórt
hefur hækkað. Jafnvet ávísana-
heftin í bönkunum hækkuðu um
33%. Nú hefur verðlagsráð sam-
þykkt að hækka vísitölubrauðin,
en fyrr i þessum mánuði lýsti
formaður Verðlagsráðs djarf-
mannlega yfir því, að öll fram-
leiðsla bakara, u.þ.b. 2000 upp-
skriftir (!) yrði tekin undir verð-
lagseftirlit, ef þeir hlýddu ekki.
Nú eru vísitölubrauðin að hækka
meira en bakarar höfðu óskað
eftir.
Þegar dæmið verður gert upp
eftir janúarmánuð, mun áreiðan-
lega koma í ljós, að verðstöðvunin
er eins og annað í þessum aðgerð-
um ríkisstjórnarinnar, blekking
ein. Raunar var Tíminn byrjaður
að tala um það snemma í janúar,
að það væri nú lítið vit í algerri
verðstöðvun. Tíminn fer af stað,
sem kunnugt er, og raunar fram-
sóknarráðherrarnir líka, þegar
hagsmunir SÍS-veldisins eru ann-
ars vegar og SIS og kaupfélögin
mega auðvitað ekki við óraun-
hæfri verðstöðvun.
Vonandi stuðlar ríkisstjórnin að
því að upplýsa almenning um
verðlagsmál með því að láta birta
allar þær verðhækkanir, sem
launþegar taka á sig bótalaust í
nóvember og desember og enn-
fremur allar þær verðhækkanir,
sem fram komu í janúarmánuði og
þá ekki aðeins þær verðhækkanir
sem heyra undir Verðlagsráð.
Það verður fróðlegt fyrir al-
menning að kynnast því, hvernig
verðstöðvun ríkisstjórnarinnar er
í raun og veru.
Yfirlýsing ríkisstjórnarinnar
um efnahagsmál var fyrst og
fremst sjónhverfing, sem var sett
fram á svo silkimjúkan hátt, að
ekki er við öðru að búast, en hún
hafi blekkt fólk í upphafi. En þeir
sem lofa miklu, en standa við lítið
af því, mega búast við hörðum
viðbrögðum, þegar svikin koma í
ljós. Núverandi ríkisstjórn á vafa-
laust eftir að kynnast því með
eftirminnilegum hætti áður en
upp verður staðið.