Morgunblaðið - 08.02.1981, Blaðsíða 28

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. FEBRÚAR 1981
28
* -

•j
Alexander
Haig, utan-
ríkisráðherra
Bandaríkj-
anna, í ein-
um af við-
hafnarsölum
utanríkis-
ráðuneytis-
ins í Wash-
ington.
Bandaríkjastjórn
sýnir hörku - hvað
um bandamennina?
Áður en Ronald Reagan mynd-
aði ráðuneyti sitt og réð menn til
ráðgjafastarfa í Hvíta husinu.
var á það bent á þessum vett-
vangi, að innan Bandaríkjanna
væru átok milli sérfræðinga f
utanrikismálum og þau voru
auðkennd með þvi að skipta
mönnum i hópa, eftir því hvort
þeir störfuðu á austurströnd
Bandarikjanna eða vestur-
ströndinni. Þessi landfræðilega
skipting er ekki einhlít, en
þegar til þess er iitið, að frá
Kaliforníu, ríki Reagans á vest-
urströndinni, koma þeir, sem
teija, að aðeins með einarðlegri
stefnu gagnvart Sovétrikjunum
náist friðsamlegur árangur á
alþjóðavettvangi, mátti á
grundvelli slikrar skiptingar
leiða líkur að því, hvaða skoðan-
ir myndu setja svip sinn á hina
nýju stjórn.
Svo virðist sem Ronald Reagan
hafi ákveðið að hafa engan Kiss-
inger eða Brzezinski í þjónustu
sinni. í því felst, að ekki verður
um samkeppni að ræða milli
öryggismálaráðgjafa forsetans og
utanríkisráðherrans. Kapphlaup-
ið milli austurs og vesturs í liði
Reagans lyktaði með því, að hann
skipaði Alexander Haig sem
utanríkisráðherra. Hershöfð-
ingja, sem hefur víðtæka reynslu
jafnt innan Bandaríkjanna sem
utan. í ræðu, sem Haig flutfi yfir
starfsmönnum utanríkisráðu-
neytisins í Washington, þegar
hann hóf þar störf, vitnaði hann í
Reagan og sagði forsetann þeirr-
ar skoðunar, að utanríkisráðherr-
ann væri málsvari Bandaríkj-
anna í utanríkismálum. Haig
skýrði þetta nánar með því að
segja, að í sínum höndum yrði
mótun utanríkisstefnunnar, túlk-
un hennar og framkvæmd gagn-
vart Bandarikjaþingi, bandarísku
þjóðinni og heiminum öllum.
Richard Allen, sem var helsti
ráðgjafi Reagans í utanríkismál-
um fyrir kosningarnar og við
stjórnarmyndunina, er ekki leng-
ur í sviðsljósinu. Hann starfar í
Hvíta húsinu að öryggismálum. í
þýska blaðinu Frankfurter All-
gemeine Zeitung sagði nýlega, að
hann væri meira að segja hættur
að svara símtölum frá nánum
vinum sínum, forðaðist fjölmiðla
eins og heitan eldinn og sannaði
þar með, að hann liti allt öðru
vísi á stöðu sína en Kissinger og
Brzezinski.
★
Alexander Haig hefur þannig
mun rýmri hendur en fyrirrenn-
arar hans. Hann liggur ekki á
skoðunum sínum og setur þær
fram af festu þess, sem hefur
þekkingu á viðfangsefninu. Á
fyrsta blaðamannafundi sínum
komst hann þannig að orði, að
helsta mannréttindamál samtím-
ans væri að binda endi á ógnina,
sem stafar af hryðjuverka-
mönnum víða um lönd. I viðtali,
sem blaðamennirnir Arnaud de
Borchgrave og Michael Ledeen
höfðu við Haig og birtist nýlega í
franska tímaritinu l’Express,
sagði utanríkisráðherrann meðal
annars: „Ég segi fyrir mig, að
mér finnst, að frjálsar þjóðir
ættu um þessar mundir að ein-
beita sér að því að útrýma
alþjóðlegri hryðjuverkastarfsemi
og þeirri ólögmætu íhlutunar-
semi, sem henni fylgir, og hinum
svokölluðu þjóðfrelsisstríðum,
sem háð eru af Sovétríkjunum
eða útsendurum þeirra."
Það er tímabært, að fjallað sé
af ábyrgum vestrænum stjórn-
málamönnum um athafnir
hryðjuverkamanna í réttu ljósi.
Vitað er, að Sovétmenn, Austur-
Þjóðverjar, Norður-Kóreumenn,
Víetnamar og Kúbumenn hafa
lagt sig fram um að þjálfa eigin
menn og af öðru þjóðerni til
hryðjuverka. Sérstakar æfinga-
búðir hafa verið starfræktar í
þessu skyni í þessum löndum og
auk þess einnig í Tékkóslóvakíu.
Hugtakið „þjóðfrelsisstríð" hefur
alveg sérstaka merkingu í hug-
myndafræði kommúnista og í
þeirra augum er allt leyfilegt í
því stríði. En hjá kommúnistum
merkir „þjóðfrelsi", að viðkom-
andi þjóð sé í slíkum tengslum
við Sovétríkin, að Brezhnev-
kenningin svonefnda takmarki
sjálfsforræði hennar, það er hún
hafi ekki leyfi til að gera neitt
annað en það, sem er Kremlverj-
um þóknanlegt. Brezhnev-kenn-
ingunni var fyrst beitt, þegar
herir kommúnista réðust inn í
Tékkóslóvakíu 1968. (Opinbert
heiti Þjóðviljans er: Þjóðviljinn
málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis.)
Um það verður spúrt, hvort hin
nýja stjórn í Bandaríkjunum fari
ekki of geyst af stað gegn Sovét-
ríkjunum. I Vestur-Evrópu eiga
margir eftir að halda því á loft,
jafnt vinstrisinnar og þeir, sem
eru hlutlausir til vinstri. Aðrir
eiga einnig eftir að velta því fyrir
sér, hvort þessi harka sé tímabær
núna. Hvort ekki sé skynsam-
legra að fara hægar í sakirnar og
huga fyrst að endurnýjun vígbún-
aðar, áður en Sovétmönnum er
storkað með þessum hætti. Um
fyrri hópinn er ástæðulaust að
fara mörgum orðum að sinni. Við
hinn síðari verður áreiðanlega
sagt: Sjáið til, því er haldið fram,
að Vestur-Evrópubúar og ekki
síst Vestur-Þjóðverjar séu að
verða of hallir undir Sovétmenn
vegna viðskiptahagsmuna og sov-
éskra hernaðaryfirburða. Er
nokkur leið betri til að vekja
almenning til umhugsunar um
hina hættulegu þróun, en segja
sannleikann þótt hann sé dapur-
legur? Við fáum ekki almenning,
skattborgarana, til að leggja
nægilegt fé af mörkum til eigin
varna nema honum sé ljóst, hvað
mikið er í húfi.
I stjórnartíð Jimmy Carters
kvörtuðu bandamenn hans rétti-
lega undan því, að ógjörningur
væri að standa fast með honum,
af því að enginn vissi, hvað hann
ætlaði að gera næst. Alexander
Haig segir, að menn muni ekki
þurfa að efast um utanríkisstefnu
Bandaríkjanna undir forystu
Reagans og stjórn sinni. Hann
segist ætla að beita sér fyrir
endurskipulagningu innan Átl-
antshafsbandalagsins, þannig að
þar geti aðildarríkin með raun-
hæfum hætti samræmt stefnu
sína. Þess vegna sé nauðsynlegt
meðal annars að sannreyna sama
skilning ráðamanna þjóðanna á
hugtökum, tryggja eðlilega upp-
lýsingaöflun og miðlun, þannig að
unnt sé að móta sameiginlega
stefnu. Hin nýja stjórn mun því
gera meiri kröfur í samstarfi við
aðra og æskja eftir skjótri og
skýrri afstöðu þeirra. Hvernig
horfir þetta við okkur íslending-
um? Ér íslenska ríkisstjórnin
reiðubúin til virks samstarfs eða
vill hún einangrast í þekkingar-
leysi? Hvor stefnan, sem verður
ofan á hjá ráðamönnum íslensk-
um, verða þeir að gera grein fyrir
henni opinberlega. Hér eru ör-
yggishagsmunir þjóðarinnar í
veði og þeir ráða mestu um
stjórnarfarslegt sjálfstæði.
★
Ekki einkennast viðbrögð Sov-
étstjórnarinnar við ummælum
Alexander Haigs af miklu hug-
myndaflugi, enda er áróðursvél
Kremlverja því miður ekki alvön
því, að ráðist sé beint framan að
henni með þessum hætti. í yfir-
lýsingu, sem TASS sendi frá sér
2. febrúar sagði:
„Allar fullyrðingar og tilgátur
um aðild Sovétríkjanna að
hryðjuverkastarfsemi er gróf
móðgun, og hiýtur að vekja reiði
og réttmæt mótmæli sovésku
þjóðarinnar.
Sovétríkin eru og hafa alltaf
verið algerlega á móti ofbeldi í
hvaða mynd sem er, þar með talið
ofbeldi í alþjóðasamskiptum.
Ofbeldi er algerlega framandi
skoðunum og heimsmynd sovésku
þjóðarinnar og stefnu Sovétríkj-
anna.
Sovétríkin hafa alltaf verið
andvíg hverskonar ofbeldisað-
gerðum, sem oft hafa leitt til
dauða fólks, hverskonar ofbeldis-
aðgerðum og íhlutun í diplómat-
ískum samskiptum þjóða og
ríkja, sem brjóta í bága við
viðtekna hætti í alþjóðasamskipt-
um og fundum og trufla sam-
göngur milli landa."
Sagði einhver Ungverjaland,
Tékkóslóvakía eða Afganistan?
Björn Bjarnason
Þetta gerðist 9. febrúar
1544 — Tilraun Sir Thomas Wyatt
til að taka London hnekkt.
1567 — Henry Darley, eiginmaður
Maríu Skotadrottningar, myrtur.
1718 — Franskir landnemar koma
til Louisiana.
1788 — Josef II af Austurríki
segir Tyrkjum stríð á hendur —
Warren Hastings leiddur fyrir
rétt fyrir meinta glæpi á Indlandi.
1801 — Lunéville-friður Austur-
ríkismanna og Frakka. Flýtir fyrir
upplausn Hins heilaga rómverska
ríkis.
1849 — Stofnun lýðveldis lýst yfir
í Róm undir forystu Mazzini.
1891 — Menelik keisari afneitar
tilkalli ítala til verndar Eþíópíu.
1934 — Balkanbandalagið stofn-
að.
1941 — Erwin Rommel sendur
með herlið til Norður-Afríku frá
Ítalíu.
1943 — Orrustunni á Guadalcanal
lýkur með sigri Bandaríkjamanna.
1950 — Joseph McCarthy segir
bandaríska utanríkisráðuneytið
morandi af kommúnístum.
1962 — Jamaica fær sjálfstæði.
1967 — Um eitt hundrað farast í
jarðskjálfta í Kolombiu.
1971 — Minnst 64 farast í jarð
skjáifta í Los Angeles.
1977 — Sovétríkin og Spánn taka
upp stjórnmálasamband.
1978 — Ellefu Rússum vísað úr
landi í Kanada fyrir njósnir.
Afmæli. L.S. Jameson, suður-
afrískur stjórnmálaleiðtogi
(1853—1917) — Anthony Hope,
brezkur rithöfundur (1863—1933)
— Sir Edward Carson, brezkætt-
aður stjórnmálaleiðtogi (1854—
1935).
Andlát. 1881 Fyodor Dostoyevsky,
rússneskur rithöfundur.
Innlent. 1670 d. Friðrik III —
1827Kambsránið — 1832d. Bald-
vin Einarssoon — 1889f. Tryggvi
Þórhallsson forsætisráðherra —
1910d. Páll Melsteð - 1939Vél-
báturinn „Þengill" talinn af —
1941Þýzk loftárás á ölfusárbrú —
1967 Ríkið semur um kaup á
Viðeyjarstofu — 1972Geymir Lýs-
is og Mjöls í Hafnarfirði rifnar.
Orð dagsins. Vín er drykkur
guðanna, mjólk drykkur ung-
barna, te drykkur kvenna og vatn
drykkur dýra merkurinnar —
John Stuart Blackie, skozkur rit-
höfundur (1809-1895).
Bridgedeild
Skagfirðinga
Sveit Jóns Stefánssonar sigr-
aði í fimm kvölda hraðsveita-
keppninni sem lauk sl. þriðju-
dag. Hlaut sveitin 3075 stig.
Ásamt Jóni eru í sveitinni:
Þorsteinn Laufdal, Magnús
Oddsson og Magnús Halldórs-
son.
Röð næstu sveita:
Vilhjálmur Einarsson 3027
Guðrún Hinriksdóttir 2859
Erlendur Björgvinsson 2708
Hjálmar Pálsson 2694
Sigrún Pétursdóttir 2658
Meðalárangur 2700.
Næsta keppni verður sveita-
keppni og verða spilaðir tveir
leikir á kvöldi. Spilað er á
þriðjudögum í Drangey og hefst
keppni kl. 19.30.
Hreyfill - BSR -
Bæjarleiðir
Nú er aðeins þremur umferð-
um ólokið í aðalsveitakeppni
bílstjóranna og hefir sveit Daní-
els Halldórssonar örugga for-
ystu og getur fátt eitt komið í
Brldge
Umsjón* ARNÓR
RAGNARSSON
veg fyrir sigur sveitarinnar sem
hefir fengið 184 stig.
Röð næstu sveita:
Guðlaugur Nielsen 139
Þórður Elíasson 131
Kári Sigurjónsson 123
Birgir Sigurðsson 113
Rósant Hjörleifsson 113
Ellefta umferðin verður spiluð
á mánudag í Hreyfilshúsinu og
hefst keppnin kl. 20.
Bridgedeild
Breiðfirðinga
Fjórtán umferðum af nítján er
lokið í aðalsveitakeppninni og er
keppni í algleymingi.
Staða efstu sveita:
Kristján Ólafsson 211
Jón Stefánsson 206
Hans Nielsen 187
Ingibjörg Halldórsdóttir 175
Hreinn Hjartarson 173
Gísli Víglundsson 172
Óskar Þráinsson 171
Elís R. Helgason 158
Davíð Davíðsson 154
Magnús Björnsson 139
Næstu tvær umferðir verða
spilaðar á fimmtudaginn kemur
í Hreyfilshúsinu og hefst keppni
kl. 19.30.
Bridgefélag
Suðurnesja
Meistaramót Suðurnesja í
tvímenningi hófst sl. þriðjudag
og var þátttaka frekar dræm,
eða 18 pör.
Spilað er með Barometerfyr-
irkomulagi og er staða efstu
para þessi eftir fyrsta kvöldið:
Sigurður Þorsteinsson —
Einar Ingimundarson 40
Alfreð G. Alfreðsson —
Jóhannes Sigurðsson 30
Gísli Torfason —
Magnús Torfason 26
Meðalárangur 0.
Næsta umferð verður spiluð á
þriðjudaginn.