Morgunblaðið - 19.06.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ1981
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthfas Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunní 19, sími 83033.
Áskriftargjald 80 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakið.
„Hvurslags fullyrðingar
eru nú þetta!“
Mikla athygli vekur, að Svavar Gestsson félagsmálaráðherra og
heilbrigðis- og tryggingaráðherra skuli velja þann kost að dveljast
í útlöndum þessa daga. Ráðherrann hefur stofnað til mikils ófriðar
meðal stuðningsmanna ríkisstjórnarinnar með því að skipa gullkistu-
vörð Alþýðubandalagsins, Inga R. Helgason, forstjóra Brunabótafélags
Islands. Eins og sjá má er að minnsta kosti þeim úr liði
sjálfstæðismanna, sem hingað til hafa verið til þess búnir að taka upp
hanskann fyrir ríkisstjórnina, nóg boðið. Þessi pólitíski úlfaþytur ætti í
sjálfu sér að nægja til þess að ráðherrann tæki stefnuna heim á
hólmann og svaraði gagnrýni þeirra manna, sem til dæmis í andstöðu
við flokksbræður sína hafa veitt honum brautargengi í háu ráðherra-
embætti.
v Þótt ráðherrann sjái ekki ástæðu til að lúta svo lágt að rökstyðja mál
sitt gagnvart umbjóðendum sínum, ætti önnur ástæða og öllu
afdrifaríkari fyrir þjóðina alla en langlífi ríkisstjórnarinnar að kalla
ráðherrann heim í skrifstofu sína. Svavar Gestsson fer með æðstu stjórn
heilbrigðismála í landinu. 22. maí sátu stjórnmálaleiðtogar í sjónvarps-
sal og svöruðu spurningum blaðamanna. Þá áttu sér stað þessi
orðaskipti um kjaradeilu Iækna milli Kára Jónassonar varafréttastjóra
útvarpsins og Svavars Gestssonar heilbrigðisráðherra: Kári: „Þið virðist
hafa litla tilburði til að leysa þessa alvarlegu deilu. — Hvað ætlið þið að
gera? Svavar: Hvurslags fullyrðingar eru nú þetta! Að við höfum litla
tilburði að leysa þessa alvarlegu deilu. Kári: Hvaða tilburði hafið þið?
Svavar: Hvurslags eiginlega fullyrðingar eru þetta. Að sjálfsögðu gerum
við okkur grein fyrir því, að hér er um að ræða einhverja alvarlegustu
kjaradeilu, sem upp hefur komið um langt árabil, sem getur komið niður
á sjúklingum, veiku fólki hér á sjúkrahúsunum ...“
Þeir, sem á ofangreindan sjónvarpsþátt horfðu og fylgdust með
belgingi Svavars Gestssonar heilbrigðisráðherra og hneykslan, væntu
þess að sjálfsögðu, að ráðherrann beitti sér fyrir skjótri lausn á þessari
„einhverri alvarlegustu kjaradeilu" síðustu ára og ráðherrann myndi
leggja sig allan fram í því skyni. Hefur heilbrigðisráðherra ef til vill
verið að ræða um neyðarástandið á sjúkrahúsunum á íslandi og
kjaradeilu lækna á ferð sinni um Sviss og Frakkland undanfarnar
vikur? Með framkomu sinni í þessu máli hefur Svavar Gestsson staðfest
réttmæti spurningarinnar, sem Kári Jónasson lagði fyrir hann fyrir
tæpum mánuði. Þótti ráðherrans og hneykslan stafaði af skömm vegna
eigin aðgerðaleysis og fálms Ragnars Arnalds fjármálaráðherra.
Heilbrigðisráðherra hefur bitið hausinn af skömminni með framferði
sínu í þessu máli síðan.
Abyrgð eins flokks
Davíð Oddsson formaður borgarstjórnarflokks sjálfstæðismanna í
Reykjavík lýsti áliti sínu á skoðanakönnun Vísis, þar sem
Sjálfstæðisflokknum var spáð glæsilegum meirihluta í borginni í næstu
sveitarstjórnakosningum, hér í blaðinu á þriðjudag og sagði meðal
annars: „Það kemur sem sé í Ijós að vinstri flokkarnir fá miklu minna
fylgi í borgarstjórnarmálum en í landsmálum meðal þess hóps sem
spurður er. Menn gera sem sagt enn verulegan mun á því, hvort þeir vilji
kjósa glundroðaflokkana til að hafa á hendi framkvæmdastjórn
höfuðborgarinnar eða hvort þeir kjósi þá til setu á Alþingi. Það sem
sjálfsagt veldur þessu, er sá raunhæfi möguleiki á meirihlutastjórn eins
flokks sem fyrir hendi er í borgarstjórn Reykjavíkur en ekki á Alþingi.
En þessi niðurstaða er án efa þýðingarmesti þátturinn í þessari könnun
Vísis. Mætti segja mér, að þessi staðreynd kynni að skipta sköpum
seinni hluta maí 1982.“
Hér hreyfir Davíð Oddsson máli, sem ekki er unnt að vísa á bug á
þeim forsendum, að úrtakið í skoðanakönnun Vísis sé ef til vill of lítið
eða ekki sett saman á réttan hátt. Starfshættir vinstrimeirihlutans í
borgarstjórn Reykjavíkur hafa ekki verið á þann veg, að borginni sé
betur stjórnað nú en áður eða meirihlutanum hafi vaxið þróttur við
átökin, þvert á móti vottar fyrir uppdráttarsýki, málefnafátækt og
hugmyndaskorti. Ásókn ráðamanna meirihlutans í há embætti í
borgarkerfinu segir sína sögu um mat þeirra sjálfra á framtíðinni.
Auðvitað væri æskilegast, að reglan um ábyrgð eins flokks
takmarkaðist ekki við stjórn sveitarfélaga heldur næði einnig til
landstjórnarinnar. Svo virðist sem Frakkar átti sig á því, hve miklu
skiptir að útiloka pólitísk hrossakaup á æðstu stöðum og fylki sér ekki
síst af þeim sökum um jafnaðarmannaflokk Francois Mitterrands. Starf
sjálfstæðismanna í minnihluta í borgarstjórn Reykjavíkur og matið á
stjórn þeirra á málefnum höfuðborgarinnar í hálfa öld fram til 1978
leiðir til þess, að Reykvíkingum finnst eðlilegt að hafna þríeyki
vinstrimeirihlutans.
Sigurjón Pétursson forseti borgarstjórnar leggur blómsveig að leiði
Jóns Sigurðssonar.
Fylgst með hátíðarhöldunum.
Ljósm. Mbl. Kristján.
(4
Blómsveigur hefur verið lagður að minnisv
Thoroddsen.
Þjóðhátíð
tókust mi
•
„ÞETTA tókst í alla staði mjög vel
og er öllum til sóma er að stúðu,"
sagði Þorsteinn Eggertsson formað-
ur Þjóðhátíðarnefndar i samtali við
Mbl. er hann var spurður að því
hvernig til hefði tekist með 17. júní
þctta árið.
Hátíðahöldin hófust með hefð-
bundnum hætti, samhljómi kirkju-
klukkna og um tíuleytið lagði forseti
borgarstjórnar, Sigurjón Pétursson,
blómsveig frá Reykvíkingum á leiði
Jóns Sigurðssonar í kirkjugarðinum
við Suðurgötu. Skömmu síðar hófust
hátíðahöldin á Austurvelli en þar hélt
formaður Þjóðhátíðarnefndar ávarp
og setti hátíðina. Vigdís Finnboga-
dóttir, forseti íslands, lagði blóm-
sveig frá íslensku þjóðinni að minnis-
varða Jóns Sigurðssonar. Forsætis-
ráðherra, Gunnar Thoroddsen, hélt
ávarp og athöfgninni lauk með ávarpi
Fjallkonunnar er Helga Stephensen
leikkona flutti.
Geysilegur mannfjöldi var saman-
kominn í miðbæ Reykjavíkur um /
daginn, en einnig voru hátíðahöld í
Árbæ og Breiðholtshverfi. Klukkan
_________Helgi Hálfdanarson:___
Einu sinni va
Fyrstu kynni mín af lækna-
stéttinni, svo ég muni til, voru
þau, að héraðslæknirinn á Sauð-
árkróki, Jónas Kristjánsson, óð
ofan í kok á mér með skeið.
Þessar aðfarir þóttu mér hinar
dólgslegustu, og lagði ég nokkra
fæð á fant þennan um stundar-
sakir. Síðar lærðist mér þó að
meta þann mann á annan veg.
Jónas Kristjánsson var ljúf-
menni, sem allir virtu og báru
traust til. Og hann var flekklaus
heiðursmaður, sem lét skyldur
sínar fyrir öllu ganga, lögboðnar
og siðferðilegar skyldur, sem
hann hafði ekki aðeins af frjáls-
um vilja tekizt á herðar, heldur
af áhuga að vinna samfélagi sínu
það gagn, sem hann hefði hæfi-
leika og þrek til.
Starf héraðslæknis á þeirri tíð
þætti víst ýmsurn nú á dögum
lítt fýsilegt, enda var það erfitt
og slítandi, jafnvel ekki síður en
starf sjómanns eða bónda, þó að
það gæfi að vísu á ýmsan hátt
meira í aðra hönd. Ahyggjur
voru að sjálfsögðu þrotlausar,
þar sem einstæðingsskapur og
mannleg mistök ógnuðu við
hvert fótmál. Og æði margt
þurfti Iæknirinn að annast á
eigin kostnað, sem nú þykir þörf
að bætt sé með ýmsum hætti.
Jónas Kristjánsson fékkst ekki
um slíkt. Auðvitað hafði hann
laun, sem flestum hefðu þótt
nægileg; og það var honum vel
ljóst, enda lét hann fara sem
fara vildi um aðrar greiðslur
sem hann gat gengið eftir.
Jónas var í sífelldum ferðalög-
um um hérað sitt. Hann hafði
hesta á fóðrum til skyndiferða á
öllum tímum árs; ekki gat hann
treyst því, að sjúklingar úti um
allar sveitir gætu kostað undir
hann reiðskjóta, því víða var
fátækt mikil á þeim tímum. Oft
bar svo við, að hann væri sóttur
til konu í barnsnauð einhvers
staðar í sveitinni. Þá var ekki
spurt, hvað klukkan væri, ekki
spurt um veður, ekki spurt um
færð fyrir menn og hesta, og sízt
af öllu var spurt um gjaldþol
verðandi foreldra. Þá kom fyrir,
að Jónas heyrðist tauta til konu
sinnar, meðan hann var að raða
í töskuna: „Hansína, ég þarf að
fá lak utan um tengurnar." Og
þá vissi Hansína Benediktsdóttir
hvað klukkan sló, og lét kannski
koddaver og sængurver fylgja
lakinu, „utan um tengurnar".
Hvað skyldi reikningur Jónasar
fyrir slíka reisu hafa verið hár?
Jónas læknir barðist ósleiti-
lega fyrir framförum heilbrigð-
ismála í héraði sínu, bættum
húsakosti og hreinlæti, hollustu
í mataræði og lifnaðarháttum,
og umfram allt eflingu sjúkra-
húss og heilsugæzlu. En hann
vissi hvað til þurfti, og ávítaði
sveitaryfirvöld harðlega fyrir
sparnað, sem kæmi verst við þá
sem fátækastir væru; og hann
krafðist þess opinberlega, að
útsvör á Sauðárkróki yrðu stór-
hækkuð á þeim sem helzt gætu
borið þau; en í þeim flokki
taldist hann sjálfur.