Morgunblaðið - 26.06.1981, Síða 28

Morgunblaðið - 26.06.1981, Síða 28
28 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ1981 EKKI DVTTl AAéft í HUQ /tPPORSA 25 KR FyPlR- AP FÁ AÐ GlAPA 'A þiGÍ" ást er... ... að líta Ijúft til hennar. TM Reo U.S. P»l. Ott —»11 rights rwerved e 1981 Los Anjeles Tlmes Syndlcate Þú vildir vita hvað ég væri að bjástra við á rannsóknarstof- unni — ekki rétt? HÖGNI HREKKVÍSI „ btTTA FyeuR FUóLANA Fft'A PLONTUNUM . ’ „NÚ MÓÐtABlRÐU TbNLlSTARKE-NMARANN MINN." Um vísindi og fljúgandi furðuhluti Guðmundur MaKnússon skrifar og ættu nú báðir aðilar að vera búnir að koma skoðunum sínum á framfæri: „Bréf Ólafs St. Pálssonar í Vel- vakanda 23. júní sl. „Fordómar hafa hamlað þekkingaröflun og framför- um“, sem er svar við grein minni í Mbl. 12. júní „Fljúgandi furðuhlutir: trúin og veruleikinn", gefur tilefni til andsvara með því þar er að finna rangfærslur, missagnir og hugsana- villur sem leiðrétta ber. Að stöðva fram- farir vísinda Ég minnist þess að hafa látið þau orð falla við kunningja mína að ef einhver úr söfnuði þeim er trúa vill á fljúgandi furðuhluti (FFH) svar- aði grein minni, yrði ég áreiðanlega sakaður um að standa í vegi fyrir framförum vísindanna og sennilega líkt við rannsóknarréttardómara miðalda. Sá spádómur gekk eftir eins og bréf Ólafs er til vitnis um. Lesendur mega þó ekki halda að ég sé gæddur yfirnáttúrulegum for- sagnarhæfileikum: vissa mín stafaði af því einu að ég hef kynnst því að slíkur áburður er rauður þráður í málsvörn gervivísinda, hvaða nafni sem þau nefnast. Lesið rit Erich von Dánikens, Immanúel Velikovskys, Joseph Rhines, J. Allen Hyneks, svo nokkrir formælendur gervivísinda séu nefndir. og sannfærist. Ásökun Ólafs er tilhæfulaus með öllu. Sú hugmynd hans, að þeir sem afhjúpað hafa sögur um FFH sem blekkingar og missýnir, hindri vís- indalegar framfarir, byggir á van- þekkingu á sögu vísindanna og starfsemi vísindamanna samtím- ans. En þótt ég hafi sérstakan áhuga á rökræðum um eðli vísinda held ég að ástæðulaust sé að efna til umræðu um það efni í Velvakanda. Nóg er að benda Ólafi á fjögur mikilsverð atriði: Ilvar værum við stödd án efasemdanna? 1. Ef efasemdarmenn hefðu ekki kvatt sér hljóðs og borið brigður á þúsundir vitnisburða um heimsókn- ir vitspiunavera frá öðrum hnöttum í fljúgandi furðuhlutum væru mis- skynjanir og blekkingar partur af almennum sannindum, og kannski komnar á námsskrá í skólum. Menn í FFH-söfnuðum hafa ekki átt þátt í að afhjúpa sögur um fljúgandi furðuhluti. Þeir hafa aftur á móti gleypt við fjarstæðukenndustu lyg- um og auglýst í bókum og fjölmiðl- um. 2. Enginn hefur reynt að leggja stein í götu þeirra sem rannsaka vilja FFH. Slíkar rannsóknir hafa menn fengið að stunda óáreittir í nær aldarfjórðung, og til marks um umfang þeirra má geta þess að í Bandaríkjunum einum munu vera reknar um 200 sjálfstæðar rann- sóknarstöðvar sem eingöngu beina athyglinni að FFH. Við erum enn engu nær — engar marktækar og trúverðugar sannanir hafa verið lagðar fram. Vísindarithöfundurinn Philip J. Klass, einn af ritstjórum tímarits- ins Aviation Week & Space Tcch- nolugy, sem margir Islendingar kannast við, hefur boðið hverjum þeim sem fært getur óyggjandi sannanir fyrir heimsókn vitsmuna- vera frá öðrum hnöttum til jarðar- innar tíu þúsund Bandaríkjadali í verðlaun. Þetta boð hefur staðið frá árinu 1966 og margsinnis verið ítrekað í víðlesnum blöðum. Enn hefur enginn gefið sig fram og hreppt verðlaunin. Hvað veldur? Ég eftirlæt lesendum að ráða þá gátu. Með or móti Darwin og Galileo 3. Það er rétt að róttæk nýmæli í vísindum, s.s. þróunarkenning Darwins og sólmiðjukenning Gali- leos, mættu skilningsleysi og mót- stöðu á sínum tíma. (Dæmi Ólafs af Kópernikusi er á hinn bóginn óheppilegt með því andmæli gegn hugmyndum hans voru sannarlega ekki byggð á hleypidómum einum eða fastheldni. Gegn þeim mátti færa rök sem voru um margt skynsamleg miðað við þekkingu þeirra tíma, sbr. Herbert Butter- field: The Origins of Modern Sci- ence, London 1948, bls. 59). En það er umhugsunarvert fyrir Ólaf að Darwin og Galileo mættu haturs- fullum árásum skilningslauss al- mennings, en ekki bara andstöðu ríkjandi vísindastofnana. Gervivís- indin (FFH-fræði, stjörnuspeki, dulsálarfræði o.s.frv.) sækja hins vegar styrk sinn í vanþekkingu og hleypidóma almennings. Eg held að það hljóti að vera skynsamleg viðmiðunarregla að ef- ast um byltingarkenningar i vísind- um sem lærdómsmenn vilja ekki fallast á, en almenningur styður af ákefð og miklum tilfinningahita. Vísindasaga Vesturlanda gefur það a.m.k. til kynna. Visindabyltingar án mótspyrnu 4. Á þessari öld hafa orðið róttæk- ar breytingar á þekkingu vísinda- manna og afstöðu þeirra til ran- nsóknarefna sinna. I því viðfangi má benda á næsta reyfaralegar framfarir í eðlisfræði og líffræði á undanförnum áratugum. Af hverju voru þær ekki stöðvaðar? Hvar voru „fordómarnir" þá? Þessar framfarir urðu án íhlutunar fjölmiðla, sjón- hverfingarmenn gervivísinda komu þar hvergi nærri og almenningur hafði varla hugmynd um hvað var að gerast. Staðreyndin er sú að vísindi, sem rísa undir nafni, þrífast best án múgæsingar, öndvert við gervivísindin. Að sanna og afsanna Ef undan er skilin ásökun Ólafs um fordóma gegn nýmælum í vís- indum, sem ég hef vísað á bug, er það höfuðatriði í bréfi hans í Velvakanda að „ekki nokkur vís- indaleg sönnun né afsönnun" fyrir tilvist FFH sé fyrir hendi, svo orðrétt sé vitnað í bréf hans. Ég er hjartanlega sammála Ólafi um þetta atriði. Þess vegna skrifaði ég greinina í Mbl. hér á dögunum. Aftur á móti mátti lesa það út úr viðtali við Ólaf í Mbl. á hvítasunnu- dag, að hann teldi að sögur um FFH hefðu við rök að styðjast. Hann hefur því skipt um skoðun og ástæða er til að óska honum til hamingju með það. í hugtakið afsönnun leggjum við Ólafur bersýnilega ólíkan skilning og í umfjöllun um það verður honum á hugsanavilla. Sönnunar- byrðin hvílir ekki á þeim sem neita að trúa sögum um FFH, heldur á hinum sem segja þær og breiða þær út. Það er auðvitað hægt að halda fram kenningum af öllu tagi: t.a.m. England ekki sama og Bretland Bókaormur skrifar: Ég var að lesa mér til mikillar ánægju bókina frá Almenna bóka- félaginu „Heimsstyrjöldin 1939— ’45“. Það er fróðleg bók. Ég hafði lagt til hliðar ritdóm Jóhanns Hjálmarssonar í Morgunblaðinu 11. júní, þar sem ég vil heldur lesa ritdóma eftir að ég hefi sjálfur lesið viðkomandi bók eða leikdóma eftir að hafa séð viðkomandi leik- sýningu. Að öðrum kosti vilja slæðast fordómar i hugskotið, áður en maður hefur tækifæri til að móta eigin skoðun. í þessum ritdómi sá ég dálítið skrýtið. Þar segir um ágæta þýð-

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.