Morgunblaðið - 01.07.1981, Side 22

54
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. JÚLÍ 1981
Reykjavík 1960 - 1980 - 2000
an Borgarspítala árið 1979 (sjá
mynd 3a).
Sambýlisform
Eins og áður hefur komið fram
var íbúðafjöldi í Reykjavík 30.700 í
árslok 1979. Fjölskylduheimili í
Reykjavík voru þá 19.950 (81,1%
hjón, 5,6% sambýli og einstæðir
foreldrar 13,3%) og koma því
10.750 íbúðir í hlut einhleypinga
eða annarra, um 35% allra íbúða.
Eftirfarandi dæmi skýrir þá
þróun sem átt hefur sér stað. Arið
1940 var 74% allra heimila í
Reykjavík fjölskylduheimili en
1979 aðeins um 64%. Árið 1940 var
meðalstærð fjölskyiduheimila 4,2
íbúi á móti 2,8 íbúum árið 1979.
Hlutur ógifts fólks og áður gifts
fólks af heildaríbúafjölda hefur
stöðugt verið að vaxa, hjón og
sambýlisfólk eiga æ færri börn og
ungt fólk fer fyrr að heiman til að
búa út af fyrir sig. Allt þetta
hefur orðið til þess, að íbúðaþörf
hefur orðið mun 'meiri en ráð var
gert fyrir, því allir vilja búa í eigin
íbúð. Ekki nema hluti þeirra
herbergja er voru leigð út frá
íbúðum í Reykjavík um 1960 munu
vera leigð út í dag, sérstaklega tel
ég þetta eiga við ris- og kjallara-
herbergi í fjölbýlishúsum. Betri
vitneskju um íbúa- og húsnæðis-
mál borgarinnar ættu að fást
þegar niðurstöður aðalmanntais-
ins 1981 liggja fyrir.
I hnotskurn, mannfjölgun í
Reykjavík hefur verið mun hægari
en ráð var gert fyrir, og þrátt fyrir
að álíka margar íbúðir hafi verið
byggðar og áætlað var, hefur
íbúðaþörfin verið vanmetin vegna
minnkandi sambýliseininga.
Fækkun íbúa í eldri hverfum
borgarinnar var gróflega vanmet-
in í AR ’65.
Reykjavík um næstu
aldamót
íbúamál
Það er sameiginlegt einkenni
fyrir þær mannfjöldaspár, er
gerðar hafa verið fyrir Reykjavík
og höfuðborgarsvæðið síðasta ára-
tuginn, að nýrri spár hafa ætíð
sýnt minni mannfjölgun en fyrri
spár í samræmi við þá þróun sem
lýst var hér að framan.
Sú mannfjöldaspá fyrir Reykja-
vík, sem miðað var við í AR ’77,
áætlaði ibúafjölda í Reykjavík um
aldamót um 102 þúsund, eða um
300 manna árlega fjölgun, sem er
álíka fjölgun og nýjustu mann-
fjöldaspár frá 1980 boða fyrir allt
höfuðborgarsvæðið. Samkvæmt
oeim spám mun íbúum höfuðborg-
irsvæðisins fjölga um 10—15 þús-
índ til aldamóta (tafla 1).
í AR ’81 er miðað við að
búafjöldi í Reykjavík um aldamót
/erði milli 82—92 þúsund, eða að
búar borgarinnar verði álíka
nargir og í dag, eða 5—6 þúsund
'leiri um næstu aldamót (sjá
nynd 1). Samkvæmt þeim fram-
eikningum á mannfjölda í borg-
nni gæti meðalfjölgun ibúa á ári
.llt tímabilið orðið um 200 manns.
Annað helsta einkennið á
nannfjöldaþróun borgarinnar,
tan stöðugleika í íbúafjölda, er
ækkandi meðalaldur borgarbúa
sjá aldurspýramída). Samkvæmt
nannfjöidaspám AR ’81 fer hlut-
all allra aldurshópa neðan við 35
ára aldursmarkið lækkandi miðað
við ástand í dag, fjöldi fólks
35—49 ára verður svipaður, en
miðaldra og eldra fólki fjölgar
hlutfallslega mest.
Húsnæðismál
í skýrslu, sem unnin var fyrir
samtök sveitarfélaga á höfuðborg-
arsvæðinu árið 1977, var áætlað að
byggja þyrfti að meðaltali 1100—
1200 íbúðir árlega á höfuðborgar-
svæðinu tímabilið 1975—1985. Á
tímabilinu 1975 til 1979 voru
fullgerðar að meðaltali á hverju
ári 1150 íbúðir á höfuðborgar-
svæðinu, eða svipaður fjöldi og
talið var æskilegt samkvæmt
spánni. í AR ’77 var miðað við, að
í Reykjavík yrðu byggðar að
meðaltali 840 íbúðir á ári á
timabilinu 1975 til 1995, í sam-
ræmi við hlutfall Reykjavíkur af
íbúafjölda höfuðborgarsvæðisins.
Á tímabilinu 1975 til 1979 voru
fullgerðar árlega að meðaltali 640
íbúðir eða 200 færri en stefnt var
að í AR ’77.
Árið 1980 var unnin ný spá um
íbúðaþörf á höfuðborgarsvæðinu
hjá Framkvæmdastofnun rikisins
og samkvæmt henni var ómettuð
íbúðaþörf á höfuðborgarsvæðinu
árið 1978 um 1100 íbúðir. Þetta er
staðfesting á þeim timabundna
húsnæðisskorti sem er í dag á
höfuðborgarsvæðinu, en samt er
árieg íbúðaþörf á höfuðborgar-
svæðinu tímabilið 1979 til 1988
samkvæmt þessari spá aðeins um
700 íbúðir og fer spáin stiglækk-
andi.
í AR ’81 er miðað við það að þurfa
að byggja milli 500 og 600 íbúðir
árlega í Reykjavík til 1983, um 350
íbúðir árlega frá 1984 til 1988 og
um eða innan við 200 íbúðir á ári
seinasta áratug aldarinnar. Þessi
stiglækkandi íbúðaþörf skilst bet-
ur er við lítum á það, að ungt fólk
í borginni, sem verður 20—24 ára
árið 1993, verður líklega 15—20%
færra en sami aldurshópur í
Reykjavík í dag miðað við nýjustu
framreikninga á mannfjölda.
Samkvæmt nýjustu mannfjölda-
og húsnæðisspám verður hlutfall-
ið íbúar á íbúð líklega komið niður
í 2,3 til 2,4 í Reykjavík um
aldamót, úr 2,7 á íbúð í dag.
Forráðamenn borgarinnar eru
sífellt að gera sér betur grein fyrir
því, að nóg framboð er af fjölbýlis-
húsum í Reykjavík og því þurfi
aðallega aö byggja sérbýlishús
(einbýlishús og raðhús) í borginni
á komandi árum. í AR ’77 er
miðað við að 40% nýrra íbúða
verði í sérbýli, í AR ’81 er þetta
hlutfall hækkað upp í 60% og í
forsögn fyrir deiliskipulag á Ár-
túnshoiti og Suður-Selási er miðað
við að 70% ibúða verði í sérbýli.
Dreifing íbúa
í AR ’65 var mælt með, að
byggðaþróun í Reykjavík yrði suð-
ur á bóginn eftir 1983, en í AR ’77
var þessari stefnu snúið við til
norðurs. Samkvæmt AR ’77 var
áætlað, að að minnsta kosti þrjú 5
þúsund manna ibúðarhverfi
byggðust upp norðan Grafarvogs á
tímabilinu 1980 til 1995. í umferð-
arspá eru gefnir tveir valkostir
fyrir dreifingu íbúa borgarinnar
árið 1995 og miðast báðar spárnar
við að 102 þúsund manns búi í
borginni það ár. Fyrri spáin
(1995:1) miðast við hraða upp-
byKginRar norðan Grafarvogs, að
þar verði um 15 þúsund íbúar
1995, en samkvæmt seinni tillög-
unni (1995:2) yrði aðeins eitt 5
þúsund manna hverfi byggt norð-
an Grafarvogs árið 1995. Ekki var
gerð grein fyrir hvernig skyldi
staðið að miklum íbúðarbygging-
um (840 íbúðir á ári) annars
staðar í borginni samkvæmt
seinni tillögunni (1995:2). Alla
vega eru ekki sýndir aðrir valkost-
ir um byggðaþróun á landnotkun-
aruppdrætti AR ’77 en norðan
Grafarvogs. Landrýmisþörfin
fyrir íbúðarbyggðina (15 þúsund
ibúa) norðan Grafarvogs var van-
metin í AR ’77, nema að byggð
yrðu þar þéttbyggð blokkahverfi.
í ÁR ’81 eru ný íbúðarhverfi
tengd núverandi byggð í Árbæjar-
og Breiðhoitshverfum (sjá mynd
3b). Er miðað við það, að þessi
nýju íbúðarhverfi geti hýst um 10
til 15 þúsund manns um aldamót,
en íbúðaþörfin gæti orðið minni.
Auk þess hlýtur einhver hluti
íbúðarþarfarinnar að verða leyst-
ur með endurbótum á eldri íbúð-
um og endurnýjun eldri hverfa.
I dag búa um 30% borgarbúa
austan Elliðavogs. Ef íbúar
Reykjavíkur verða 87.000 um alda-
mót og í fyrirhuguðum íbúðar-
hverfum búa um 15 þúsund
TAFXA 1.
Mannfjðldi oq fjöldi íbúða í Reykjavík.
1960 1979 1983 (spá AR'65) 1995 (spá AR'77) 1998 (spá AR'81)
Mannfjöldi 72.407 83.365 110.000 102.000 87.000
Fjöldi íbúða 17.000 30.724 32.500 46.000 37.000
íbúar/íbúó 4,2 2,7 3,4 2,2 2,3
Árleg aukning ibúa 530 ~ 1,700 ~ 600 ~ 200
Árleg aukning íbúöa ~ 700 ~ 825 ~ 840 ~ 320
’ 1 1 1 ' ' '
manns, verður þessi hlutfallstala
komin upp í 40% og rúm 50% ef
íbúar nýbyggingasvæða verða um
25 þúsund manns, eins og áætlað
er í AR ’77. Ef miðað er við að
fjöldi íbúa á íbúð stöðvist við 2 í
öllum hverfum vestan Elliðavogs,
getur íbúum í þessum hverfum
enn fækkað um 12.500 manns
næstu áratugina miðað við sama
íbúðafjölda. Hefur þá íbúum vest-
an Elliðavogs fækkað um 31 þús-
und manns síðan 1965 þegar
íbúafjöldinn á svæðinu var í
hámarki (sjá mynd 4).
Þyngdarpunktur (miðpunktur)
íbúadreifingar í Reykjavík gæti
verið kominn austarlega í Smá-
íbúðahverfi um aldamót ef upp-
bygging á Austursvæðum verður
fremur hröð, og þá ætti þunga-
miðja íbúadreifingar á
höfuðborgarsvæðinu að verða ein-
hvers staðar miðsvæðis í austur-
hluta Kópavogs. Ef útþynning í
eldri hverfum verður ekki jafn ör
og ef fleiri nýjar íbúðir koma til
vestar í borginni, verður tilfærsla
þyngdarpunktsins að sjálfsögðu
minni.
Sambýlishættir
Flestir félagsvísindamenn telja,
að draga muni verulega úr hlut-
fallslegri aukningu á einhleyping-
um og áður giftu fólki á næstu
árum miðað við hina öru þróun í
þessa átt síðustu áratugi. Þróunin
mun samt enn verða í átt til minni
sambýliseininga, því litlar líkur
eru taldar á því, að fæðingatíðni