Morgunblaðið - 29.08.1981, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. ÁGÚST 1981
itleóður
á morgun
GUÐSPJALL DAGSINS:
Lúkas. 18.: Farísei og
tollheimtumaúur.
DÓMKIRKJAN: Kl. 11 messa.
Sr. Þórir Stephensen. Kl. 18.00
tónleikar. Gústaf Jóhannesson
leikur á orgelið og Halldór Vil-
helmsson syngur einsöng. Að-
gangur er ókeypis og öllum
heimill.
ÁRB/EJARPRESTAKALL:
Guðsþjónusta í safnaðarheimili
Árbæjarsóknar kl. 11 árd. Sr.
Guðmundur Þorsteinsson.
ÁSPRESTAKALL: Messa að
Norðurbrún 1 kl. 11 árd. Sr. Árni
Bergur Sigurbjörnsson.
BÚSTAÐAKIRKJA: Messa kl.
11. Organleikari Guðni Þ. Guð-
mundsson. Sr. Ólafur Skúlason.
ELLIHEIMILIÐ GRUND:
Messa kl. 10. Prestur sr. Árelíus
Níelsson. Fél. fyrrv. sóknar-
presta.
GRENSÁSKIRKJA: Guðsþjón-
usta í umsjá Arnar B. Jónssonar
djákna. Organieikur Jón G. Þór-
arinsson. Almenn samkoma nk.
fimmtudagskvöld kl. 20.30. Sr.
Halldór S. Gröndal.
IIALLGRÍMSKIRKJA: Messa
kl. 11. Sr. Karl Sigurbjörnsson.
Þriðjudagur 1. sept. kl. 10.30.
Fyrirbænaguðsþjónusta. Beðið
fyrir sjúkum.
LANDSPlTALINN: Messa kl.
10. Sr. Karl Sigurbjörnsson.
IIÁTEIGSKIRKJA: Messa kl.
11. Organleikari Birgir Ás. Guð-
mundsson. Sr. Tómas Sveinsson.
KÓPAVOGSKIRKJA: Guðs-
þjónusta fellur niður nk. sunnu-
dag 30. ágúst vegna dvalar
kirkjukórs og organista á kóra-
móti í Skálholti. Sr. Árni Páls-
son.
LAUGARNESKIRKJA: Helgi-
stund að Hátúni lOb, níundu
hæð kl. 11 árd. í dag, laugardag.
Messa að Norðurbrún 1, kl. 11
árd. Sóknarprestur.
NESKIRKJA: Guðsþjónusta kl.
11 árd. Sr. Frank M. Halldórs-
son.
FRÍKIRKJAN í Reykjavík:
Messa kl. 2. Fyrsta messa eftir
sumarfrí. Organleikari Sigurður
Isólfsson. Prestur sr. Kristján
Róbertsson.
FÍLADELFÍUKIRKJAN: Al-
menn guðsþjónusta kl. 20. Ræðu-
maður Garðar Ragnarsson. Fórn
vegna kirkjunnar.
DÓMKIRKJA KRISTS kon-
ungs Landakoti: Lágmessa kl.
8.30 árd. Hámessa kl. 10.30 árd.
Lágmessa kl. 2 síðd. Alla rúm-
helga daga er lágmessa kl. 6
síðd., nema á laugardögum þá kl.
2.
FELLAHELLIR: Kaþólsk
messa kl. 11 árd.
KIRKJA ÓIIÁÐA safnaðarins:
Messa kl. 11 árd. Sr. Emil
Björnsson.
IIJÁLPRÆÐISHERINN: Bæn
kl. 20 og hjálpræðissamkoma kl.
20.30.
KIRKJA JESÚ Krists hinna
síðari daga heilögu (Mormónar)
Skólavörðustíg 46: Sakrament-
issamkoma kl. 14 og sunnudaga-
skóli kl. 15.
KAPELLA St. Jósefssystra
Garðahæ: Hámessa kl. 2 síðd.
FRÍKIRKJAN Hafnarfirði:
Guðsþjónusta kl. 14. Sr. Heimir
Steinsson rektor í Skálholti ann-
ars messugjörðina. Safnaðar-
stjórn.
KAPELLAN St. Jósefsspítala:
Messa kl. 10 árd.
KARMELKLAUSTUR: Messa
kl. 8.30 árd. Rúmhelga daga
messa kl. 8 árd.
KEFLAVÍKUR, NJARÐVÍK-
URPRESTAKÖLL: Morgun-
söngur í Keflavíkurkirkju kl. 10
árd. Sr. Ólafur Oddur Jónsson.
ÚTSKÁLAKIRKJA: Messa kl. 2
síðd. Sóknarprestur.
AKRANESKIRKJA: Messa kl.
10.30 árd. Sr. Björn Jónsson.
Þegar fjöllin
voru með vængi
}}Mér þykir mest
koma til þeirra ljðoa
Aspenströms í nýju
hókinni sem draga upp
mynd sænskrar nátt-
úru, eru athuganir á
því sem mörgum yfir-
sést, einhvers staðar
mitt á milli hughrifa
og vegsömunar, oft til-
beiðslukennd afstaða til
hins einfalda og
smáa. 66
Önnur þeirra bóka sem af hálfu
Svía var tilnefnd til bókmennta-
verðlauna Norðurlandaráðs í
fyrra var Tidigt en morgon sent
pá jorden (útg. Bonniers) eftir
Werner Aspenström. Enda þótt
Aspenström sé í hópi virtustu
skálda Norðurlanda fékk hann
ekki verðlaunin, heldur Snorri
Hjartarson fyrir Ilauströkkrið
yfir mér.
Benda má á skyldleika þessara
tveggja bókatitla, Snorri hefur
sagt í viðtali: „Nafn þessarar
bókar er tvírætt. Eg er orðinn
gamall maður og hauströkkrið
yfir mér eins og öllu mannkyni, í
öðrum skilningi." Án efa hefur
það vakað fyrir Aspenström með
sínum titli að minna á að áliðið
væri orðið á jörðinni.
Werner Aspenström er fæddur
1918. Tidigt en morgon sent pá
jorden er ellefta ljóðabók hans, en
hann er einnig kunnur fyrir leikrit
og ritgerðir. Það var einkum á
sjöunda áratug að hann sendi frá
sér bækur sem þóttu meðal há-
tinda í sænskri nútímaljóðlist: Om
dagen om natten (1961). Trappan
(1964) og Inre (1969). Að vísu var
hann löngu áður orðinn viður-
kennt skáld og dáð fyrir bækur
eins og Skriket och tystnaden
(1946) og Snölegend (1949).
Tidigt en morgon sent pá jorden
er dæmigerð fyrir ljóðstíl Asp-
enströms. I skáldskap hans skipt-
ast á ljóðræn kvæði og heimspeki-
ljóð oft brennandi umræða tilvist-
arlegs og félagslegs eðliso g jafn-
framt leiftrandi myndir úr hvers-
dagsleikanum. Þótt Aspenström
leitist við að spegla daglegt líf er
oftast hátíð í skáldskap hans,
hrifnæmi og dulúð setja svip sinn
á Ijóðin.
Heimspekiljóðin eru yfirleitt
löng, margorðari og frjálslegri að
byggingu en algengt er hjá Asp-
enström. Hann sækir efni tveggja
langra ljóða til verksins Hundrað
þúsund söngvar, sem kennt er við
tíbetska jógann og skáldið Milar-
epa. Eins og margir Vesturlanda-
búar er Aspenström bergnuminn
af austurlenskri visku og ekki síst
Werner Aspenström
kenningum um dyggð hófseminn-
ar. Þegar Milarepa hefur sigrað
auðnir, storma og snjóbylji og
lifað af þrátt fyrir hungur hindrar
eitt strá för hans og hann snýr
aftur til hellis síns og söngvanna
um forgengileikann.
Aspenström yrkir líka um Van
Gogh sem í hans augum er fulltrúi
hinna lifandi afla listanna. í
Málgagn ryþm-
iskrar tónlistar
TT tónlistar-
tímaritið. 1.
hefti 1. árg.
Ritstjórn:
Vernharður
Linnet (ritstj.
& ábm.), Aag-
ot Óskarsdótt-
ir. Aðalsteinn
Ásberg Sig-
urðsson. Rík-
harður Örn
Pálsson, Sig-
urður Jónas-
son.
Reynslan
hefur sýnt að
ritstjórnar-
greinar ný-
stofnaðra
tímarita eru
ekki alltaf Gunnar Ormslev
áreiðanlegar, yfirleitt bera draum-
órarnir framkvæmdina ofurliði.
Ritstjórn TT tónlistartímaritsins
lætur fáeinar hagnýtar upplýs-
ingar nægja. Frá því er skýrt að
Jazzvakning, SATT og Vísnavinir
hafi samið við Lystræningjann að
annast útkomu tónlistarblaðs, en
þessum félögum er lýst þannig að
þau sinni „ryþmískri tóniist". Rit-
stjórnargreinin er ekki beinlínis
trú ástkæra ylhýra málinu, en engu
að síður skal til hennar vitna: „Því
(tímaritinu, innskot) er ætlað að
vera vettvangur fyrir tónlistar-
menn sem tónlistarunnendur,
fjalla af fullri alvöru-um íslenska
tónlist sem erlenda, flytja gagn-
rýni, upplýsingar og faglegt efni
sem viðtöl og músíkanalýsur."
Eg sé ekki betur en staðið sé við
þessi loforð.
Forsíðumynd tímaritsins er
ljósmynd eftir Ágúst Elíasson af
Gunnari Ormslev, ágæt mynd frá
blómaskeiði Gunnars. Jón Múli
Árnason minnist Gunnars, þessa
að mörgu leyti vanmetna meistara
tenórsaxófónsins. Jón Múli gerir
það á persónulegan hátt eins og
hans er vandi og notar tækifærið
til að árétta pólitíska stöðu sína í
leiðinni.
Ég var svo heppinn að kynnast
Gunnari Ormslev og starfa með
honum. Áhugi á samvinnu jassleik-
ara og ljóðskálda leiddi okkur
Gunnar saman, en áhugasamastur
allra var Guðmundur Steingríms-
son. Aðrir komu við sögu: Carl
Möller, Árni Elfar, Jón Sigurðsson,
Árni Scheving og fleiri. Gunnari
var þetta svo mikið hjartans mál
að í hvert skipti sem við hittumst
eftir nokkuð vel heppnaðar dag-
skrár í Norræna húsinu og Sjón-
varpinu lagði hann ávallt áherslu á
að halda áfram, taka upp þráðinn.
Dálítið ljóð sem ég hafði ort til að
benda á nauðsyn umhverfisvernd-
ar, vara við mengun, öðlaðist nýtt
líf við undirleik Gunnars Ormslev
ritgerðasafninu Ögonvittnen
skrifaði hann um Van Gogh og
fleiri listamenn. Aspenström
minnir okkur á náin tengsl mynd-
listar og ljóðlistar. Hann les úr
myndum hugarástand, duldar
merkingar að baki fyrirmynda.
Eins og í mynd Van Gogh af
veitingahúsi um nótt verður okkur
ljóst að hér er ekkert venjulegt
veitingahús á ferð, heldur staður
þar sem menn tortímast, brjálast
eða fremja glæp.
Eins og í fleiri bókum Aspen-
ströms er það efinn sem situr í
fyrirrúmi í Tidigt en morgon sent
pá jorden. Hann veit að skáldin
gera ekki annað en ýmist hræða
börn eða hugga. Eitt þeirra segir
að ekkert sé að óttast, annað að
mikil hætta sé á ferðum. I ljóði
sem lýsir heitum sumardegi segist
skáldið hafa setið á föllnu tré og
reynt að rifja upp sænskt mál. En
það tókst ekki. Engu líkar var en
málið hefði sofnað.
Mér þykir mest koma til þeirra
ljóða Aspenströms í nýju bókinni
sem draga upp mynd sænskrar
náttúru, eru athuganir á því sem
mörgum yfirsést, einhvers staðar
mitt á milli hughrifa og vegsöm-
unar, oft tilbeiðslukennd afstaða
til hins einfalda og smáa.
í fjögurra lína ljóði, sem nefnist
Tileinkun, segir skáldið það sem
máli skiptir og veitir okkur innsýn
í það sem knýr hann til að yrkja:
l»ú leKKUr frá þór hníf ok «afíal
ok Kcrir hló á hinu ofnisloKa.
Linan týnda rr fundin:
_F.inu sinni voru íjollin mc*A vænKÍ**.
Bðkmenntlr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
sem blés úr saxófóninum sínum í
senn ljúfa og uggvekjandi tóna.
Ný jassvakning getur ekki valið
sér betri fyrirmynd en Gunnar
Ormslev, en nú þegar hann er
látinn hugsar maður til þess með
trega að kraftar Gunnars hefðu
getað nýst betur tónlistarstarfsemi
okkar í hag. En hver áttaði sig á
því? Menn voru önnum kafnir við
að draga markalínu milli æðri og
óæðri tónlistar. Gunnar Ormslev
og félagar hans í heimi jassins eru
tvímælalaust í hópi þeirra sem
iðka æðri list eigi einhver slík
flokkun að ráða.
Ég hef trú á því að tímarit eins
og TT tónlistartímaritið geti stuðl-
að að slíku mati, sameinað tónlist-
armenn. Mér líst til dæmis vel á
það andóf gegn lágmenningarhug-
takinu sem gerir vart við sig á
blöðum ritsins. Einnig það að
„grónir" tónlistarmenn taka „fálm“
hinna ungu alvarlega og gera þvi
góð skil í umsögnum.
Erlendar baekur
Jóhanna Kristjónsdóttir
Som de
vil
ha dig
eftir Mörthu
Christensen
Góði og skikkanlegi maðurinn á
hverjum vinnustað, þessi sem vill
gera öllum greiða, móðgar aldréi
neinn, reynir að gera öllum til geðs,
þennan einstakling þekkja allir og
um hann snýst bók Mörthu Christ-
ensen umfram annað. Það er kenn-
arinn Anders sem hér um ræðir,
hann kennir við sérskóla fyrir
vandræðastráka og hann á konuna
Ullu. Hann vill öllum gott gera,
konunni sinni, drengjunum, sam-
kennurum
sínum, það
eru sem sagt
engin tak-
mörk fyrir því
hvað hann
lætur troða á
sér, því að
þeir eru
sjálfsagt
færri sem
geta þegið
greiða án þess
að misnotkun
fylgi í kjölfarið. Önnur sögupersóna
er fyrirferðarmikil, þar sem er
vandræðadrengurinn Toni. Hann er
á sinn hátt hliðstæða Anders, því að
hann vill umfram allt vinna sér
hylli hópsins og verður þá að beita
ráðum, sem líklega eru honum ekki
að skapi.
Þetta fólk — Anders og Toni —
gerir svo uppreisn, hvor á sinn hátt.
En það getur ekki gengið. I múgsál-
arlegu velferðarþjóðfélaginu má
enginn brjóta af sér viðjar vanans
eða taka upp aðra háttu, það er
óþægilegt fyrir umhverfið og
náungann og þar sem Anders hefur
alltaf verið „skikkelig fyr“ eins og
hann er kallaður, verður framkoma
hans orsök mikillar ólgu.
Það er ekki fyrst og fremst
sögusviðið sem er forvitnilegt, held-
ur þau tök sem Martha Christensen
hefur á efninu og hvernig myndirn-
ar eru sem hún dregur upp af
persónum sínum. Ýmsir drengjanna
eru vel gerðir af hennar hendi og
sömuleiðis kennararnir og eiginkon-
an, Max skólastjóri er alveg sérlega
lifandi og skörp persóna. Það sem
sagan flytur okkur er áhrifamikið
og vel gert og þó ræður það
vitanlega úrslitum, hversu frábær
skil Martha Christensen gerir þessu
efni.
Jóhanna Kristjónsdóttir.
Som de vil
ha’ dig