Morgunblaðið - 30.08.1981, Blaðsíða 14

62
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. ÁGÚST 1981
Minning:
Guðrún Sigvalda-
dóttir — Mosfelli
Fædd 6. septcmber 1905.
Dáin 1. ágúst 1981.
Kveðjustundin er runnin upp,
hér skal hún kvödd í hinzta sinni
eftir að hafa verið húsmóðir á
þessu heimili í rúmlega hálfa öld.
Á Mosfellshlaðinu eru saman-
komnir nánustu ættingjar og
nokkrir vinir. Presturinn flytur
kveðjuorð. Júlíus bóndi stendur
næst kistu konu sinnar með dætur
sínar tvær sitt til hvorrar handar.
Ekki er að sjá að átta og hálfur
áratugur hafi bugað þrótt og dug
þessa harðgera atorkumanns. Eft-
ir 57 ára sambúð skilja leiðir,
sambúð sem mér hefur ætíð fund-
izt á þann veg að þegar talað hefur
verið um eða við annað Mosfells-
hjónanna þá hafi verið átt við þau
bæði.
Það er kyrrlátur ágústdagur og
fagurt að litast um af hlaðinu,
vatnið spegilslétt, blátt og blik-
andi. Ásarnir og út-Langidalur
baðaðir í sól, en skýjaþykkni yfir
fjallinu. En sólin er máttug og
sterk og meðan á kveðjuathöfn
stendur ryður hún skýjaþykkninu
til hliðar, svo stór og fagur
sólskinsblettur myndast syðst og
efst í Breiðinni sem virkar eins og
kveðjukoss á döprum vanga. Yzt
við sjóndeildarhringinn í blámóðu
fjarskans hillir undir Stranda-
fjöllin, en í faðmi þeirra átti hún
sínar æskustöðvar, þessar ris-
miklu blágrýtishallir, burstháar
og veggjatraustar, sýndu skart
sitt og tign á þessum kyrrláta
degi, voru þau kannski hvoru
tveggja í senn að kveðja hana og
bjóða velkomna heim.
Frá Mosfelli er haldið vestur að
Þingeyrum þar sem bíður Guðrún-
ar hinzta hvíla samkvæmt hennar
eigin ósk, en að því liggja margar
ástæður, þótt sóknarkirkja henn-
ar sé að Auðkúlu. Þegar nær
dregur Þingeyrum er bílalestin
orðin Iöng sem fylgir henni hinzta
spölinn. Það er fjölmenni við
útförina eins og vænta mátti og
ekki fer á milli mála að hún hefur
áunniö sér vináttu og traust
þeirra sem þekktu hana bezt.
SKÖLAVÖRUR
atU tU skóíans!
BÓKAHÚSIÐ
Laugawgi 178, s.86780.
Útsala - Útsala
Notið tækifærið!
Stórkostlegar verölækkanir síöustu viku útsölunnar
M.a.:
Verö áður Verö nú
Barnadenimbuxur 119,00 89,95
Drengjaskyrtur 59,95 29,95
Dömublússur 89,95 9,95
Röridóttir dömubolir
100% bómull 99,95 59,95
Denimbuxur m/teygju í streng .. 179,00 59,95
Dömuhnébuxur 199,00 89,95
Herraæfingagallar 199,00 69,95
Stutterma herraskyrtur 99,95 149,00
Barnabaösápur 23,95 4,95
Barnabaösölt 23,95 4,95
Barnaveggmyndir 17,95 8,95
Stakir diskar 15,95 4,95
Hljómplötur 198,00 99,00
Skólatöskur 259,00 199,00
Barnareiðhjól 1.395 1.095
Kvenreiöhjól 1.495 995
Geriö góö kaup VersliÖ ódýrt
Póstsími
30980
HAGKAUF
Reykjavík,
Akureyri.
Að athöfn lokinni eru viðstödd-
um boðnar veitingar að Húnavöll-
um. Þar er vel til vandað í anda
þeirrar konu sem kvödd var í dag.
Það er fagurt að litast um af
Þingeyrarstað, fjallahringurinn
víðfeðmari og fegurri en víðast
hvar á landi hér. I dag er skyggni
gott en skýjað víðast hvar, þó eru
sólskinsblettir hér og þar, einn
slíkur umvefur Brekku í Þingi á
meðan við erum stödd í garðinum,
æskustöðvum eiginmannsins.
Það er skýjað yfir Svínadals-
fjalli en Reykjanibban dimmblá,
norðurendi fjallsins rís tignarlega
uppfrá undirlendi héraðsins.
Lítill fjallaskúr er suður af
Nibbunni beint yfir Mosfellsbæn-
um, á slíkum stundum getur
fjallaskúrinn minnt á saknaðartár
sem trega þann sem horfinn er.
Guðrún andaðist á Héraðshæl-
inu á Blönduósi eftir mikla van-
heilsu síðustu ára. Ég sá hana á
sjúkrahúsi hér í Reykjavík á
síðasta ári og datt mér þá sízt í
hug að viðskilnaðurinn gæti dreg-
izt jafn lengi og raun ber vitni, en
mikið viljaþrek og sterk lífslöngun
getur oft fært lífdagana feti fram-
ar.
Guðrún var fædd í Stóru-Ávík í
Árneshreppi, Strandasýslu, 6.
september 1905. Hún var elzt af
fjórum börnum þeirra hjóna, Sig-
valda Jónssonar og Sigurlínu
Jónsdóttur. Þegar hún var á
sjöunda ári dó faðir hennar frá
barnahópnum svo geta má nærri
að ekkjan hefur ekki átt margra
kosta völ. Tvö yngstu börnin, tvær
dætur, voru teknar í fóstur af
góðu fólki, sem veitti þeim gott
uppeldi. Sigurlína vann svo fyrir
hinum börnunum sínum á ýmsum
stöðum í heimabyggð sinni næstu
árin.
Níu ára að aldri flytur Guðrún
með móður sinni í Húnavatnsþing,
ásamt bróður sínum Sigurjóni og
það alla leið til Blönduóss. Eftir
það vinnur móðir þeirra fyrir
börnunum sínum á ýmsum
stöðum, þar til þau höfðu aldur og
þrek til að sjá fyrir sér sjálf, en
börnin voru bráðþroska, afburða-
dugleg og vinnusöm.
Átján ára að aldri giftist Guð-
rún Júlíusi Jónssyni frá Brekku í
Þingi og varð sambúð þeirra bæði
löng og farsæl, samofin gagn-
kvæmu trausti í garð hvors ann-
ars, þeirra ráð var vilji beggja.
Þau byrjuðu búskap á Litlu-
Giljá, fluttu þaðan að Hurðarbaki
en keyptu Mosfell í Svínadal 1930.
Jörðina keyptu þau af Birni Ey-
steinssyni, sem þaðan flutti vestur
að Grímstungu í Vatnsdal.
Tvær minningar eru mér hug-
stæðar frá fyrstu vordögum þess-
ara ungu hjóna á Mosfelli. Milli
Mosfells og Geithamra, æsku-
heimilis míns, er um klukkutíma
gangur. Þetta vor fór ég gangandi
með móður minni út að Mosfelli,
var á tíunda ári, lítill drengstauli.
Þetta var lengsta bæjarleiðin sem
ég þá hafði farið. Tvennt man ég
bezt úr ferðinni, öldunginn Björn,
veðraðan og rúnum ristan eftir
heiftarleg átök við náttúruöflin og
samtíð sína, þá orðinn auðugur
maður þó hvergi sæist skart í ytra
útliti. Hins vegar ungu húsmóður-
ina, hrausta og dugnaðarlega, sjá-
anlega með brennandi áhuga fyrir
búskapnum og framtíðinni, hér
skyldi ekki legið á liði sínu, lítið
kot gert að góðri bújörð. Átök við
erfiðleika skyldu verða að sigur-
göngu. Takmarkið hærra, hærra
og ætíð að vera hugsjón sinni trú.
Þegar Guðrún og Júlíus fluttu
að Mosfelli var jörðin talin kot-
býli. Túnið lítið, þýft og grýtt,
aðeins örfáar litlar beðasléttur, en
stórt mýrlendi sem lá vel til
ræktunar, var í huga ungu hjón-
anna fjöregg framtíðarinnar. Bæj-
arhús mjög léleg, fjárhús sæmileg,
engar hlöður. Strax var hafizt
handa að brjóta stórt land til
ræktunar, síðan komu aðrar fram-
kvæmdir stig af stigi.
Kreppuárin upp úr 1930 urðu
Mosfellshjónunum eins og mörg-
um öðrum þung í skauti og
mæðiveikin fylgdi í kjölfarið, þá
stráféll meginstofninn af Mos-
fellsfénu á skömmum tíma. En
erfiðleikarnir voru sigraðir og
ekki hlífðu hjónin sér í þeirri
baráttu.
í dag er Mosfell orðið að góðu
býli, 40 ha. töðuvöllur og bygg-
ingar í samræmi við það. Rúmlega
50 ára barátta Mosfellshjónanna
hefur orðið að sigurgöngu. Þar
stjórna nú búi Bryndís, dóttir
þeirra, og eiginmaður hennar,
Einar Höskuldsson, myndar- og
dugnaðarhjón. Önnur börn þeirra
eru Sólveig, gift Þórði Þórarins-
syni og búa þau á Ríp í Hegranesi,
Anton, giftur Jóhönnu Eggerts-
dóttur, þau búa á Þorkelshóli í
Víðidal.
Hver sem kemur að Mosfelli,
hlýtur að veita athygli fallegum
skrúðgarði sunnan við húsið. Þessi
garður er handaverk Guðrúnar.
Þéttvaxinn skógargróður er til
hliðar í garðinum, sem myndar
fallegan skógarlund, er skýlir
smávaxnari og veikbyggðari
gróðri. Garðurinn er heimilinu til
sóma og ekki fer á milli mála að
margar vinnustundir hefur þurft
til að gera hann að veruleika, án
efa hefur hvíldartímum oft verið
varið til að sinna garðinum, fegra
hann og prýða. Vordöggin og
svitadropar húsmóðurinnar hafa
vætt og vökvað blómahafið í
þessum fallega og friðsæla reit.
Ég sé í anda Guðrúnu ganga út í
garðinn sinn á sólbjörtum sumar-
degi og horfa á blómin brosa á
móti sér eins og barn með út-
breiddan faðminn. Feysknir stofn-
ar og fúnar greinar falla til jarðar
og berast í burtu á straumi
tímans, en bjarkirnar hennar
Guðrúnar sem hún gróðursetti í
garðinum sínum, svigna undan
átökum stormsins en rétta sig við
þegar veðri slotar. Þeim hefur
verið vaggað til vaxtar og þroska
af umhyggju og fórnarlund, gert
garðinn að sannkölluðum sálar-
gróðri.
Guðrún bjó yfir miklu geði og
það gat gustað frá henni, ef að
henni var vegið, en hún var
sáttfús að eðlisfari og vildi og
naut vináttu og trausts samferð-
arfólksins. Öll þessi ár hafa Mos-
fellshjónin verið góðir nágrannar
við Geithamraheimilið og allan
þennan tíma hefur Þorsteinn
bróðir minn verið nágranni þeirra.
Ég veit ekki til að þar hafi fallið
nokkur skuggi á, þó skipzt hafi
verið á skoðunum, heldur hitt að
vinátta og allt það góða ætíð ráðið
ríkjum. Guðrún var sérstaklega
bóngóð og vildi hvers manns
vanda leysa ef til hennar var
leitað, frá henni gekk enginn
bónleiður til búðar. Gestrisin var
hún með afbrigðum og allar veit-
ingar bornar fram með sérstökum
myndarbrag. Ef gest bar að garði
sem hafði nauman tíma voru snör
handtök hjá húsmóðurinni að
tefja þann ekki um of sem veit-
inganna átti að njóta, en oft er því
þannig varið, t.d. í réttum og
smalamennsku þegar tíminn er
naumur, að þá langar mann
kannski mest í hressingu og ekki
sízt ef maður er þyrstur og
þreyttur.
Ég held, að sjaldan hafi kólnað
á könnunni hjá Guðrúnu á Mos-
felli. Það kvenfélag, sem nú er
starfandi í Svínavatnshreppi, var
stofnað 1944. Guðrún var hvata-
maður að stofnun þess og fyrsti
formaður. Ég veit, að hún hefur
ekki legið á liði sínu þar sem
annars staðar að vinna að upp-
byggingu félagsins. Ég tel víst, að
um þennan þátt í ævi Guðrúnar
verði getið annars staðar og af
þeim sem betur þekkja til en ég.
Guðrún á Mosfelli er horfin af
sjónarsviðinu, en eftir lifir minn-
ing um konu sem hlúði að sér-
hverjum gróðri sem greri við
hennar eigin götu. Hennar líf var
stöðugt starf, starf sem er sjaldan
metið af samtíðinni sem skyldi, en
því meir af þeim sem njóta
verkanna þegar fram líða stundir.
Hún reisti sér veglegan varða í
æskudalnum mínum, sem ég bæði
virði og met, um leið vil ég þakka
vináttubönd sem ekki brustu, þó
leiðir skildu.
Við hjónin vottum ástvinum
hinnar látnu dýpstu samúð og
þökkum vinsemd og hlýju í okkar
garð.
Góðra og sannra vina er ávallt
gott að minnast.
Fari hún í friði.
Jakob Þorsteinsson