Morgunblaðið - 19.09.1981, Blaðsíða 29

•X"
Olafur Þ.
son fyrrv.
Fa'ddur 26. áKÚst 1903.
Dáinn 3. ágúst 1982.
Kveðja írá
Ættfræðifélaginu
Árla morguns hinn 3. ágúst
tókst ég ferð á handur til útlanda.
Eg frétti það ekki fyrr en hálfum
mánuði síðar, er ég kom aftur til
landsins, að Ólafur Þ. Kristjáns-
son, hefði látizt þann sama dag.
Ég átti þess ekki kost að vera
viðstaddur útför hans og minnast
hans á útfarardaginn. Sú er afsök-
un mín fyrir þessari síðbúnu
kveðju.
Andlát Ólafs kom engan veginn
á óvart, þó að hann bæri ellina
óvenjulega vel fram á síðasta
æviár sitt. Þeim sem til hans
þekktu mátti vel ljóst verða á
útmánuðum þessa árs, að honum
var stórlega brugðið. Fyrst í stað
vonaði ég, að hann gæti náð sér
aftur, ef hann tæki sér algera
hvíld frá erli og önnum, en brátt
varð ljóst, að það var aðeins
tálvon. Enginn má sköpum renna.
Ólafur Þ. Kristjánsson var
óvenjulega vel gerður maður,
skarpgáfaður, þrekmikill með af-
brigðum og svo mikill eljumaður,
að honum féll aldrei verk úr hendi.
Kappsemi hans var tempruð heið-
ríkum vitsmunum og góðu gam-
anskyni.Þó að skólastjórn og
kennsia ásamt samningu kennslu-
bóka væri aðalstarf hans meðan
aldur leyfði, var verksvið hans
miklu víðara. I tómstundum sín-
um fékkst hann til dæmis nokkuð
við þýðingu skáldverka úr erlend-
um málum. Ólafur var mikill
hugsjónamaður, og fjölmörg
starfa hans voru nátengd hugsjón-
um hans. Á hann hlóðust störf í
þágu bindindisstarfseminnar,
jafnaðarstefnunnar, samvinnu-
hreyfingarinnar og esperantista-
hreyfingarinnar, sem hann taldi
allar horfa til mannbóta og þjóð-
þrifa. Hann gekk glaður og reifur
að hverju starfi og var í öllum
daglegum samskiptum laus við
þann prédikunar- og umvöndun-
artón, sem oft verður vart hjá
miklum hugsjónamönnum. Enn
eru þó ótalin störf hans að
byggðasögu og ættfræði, sem bera
átthagaást hans fagurt vitni, því
að hann helgaði þar meginhluta
starfs síns sögu vestfirzkra
byggða og ætta. Hann gat þó
brugðið sér út fyrir þau landa-
merki, eins og Kennaratal á ís-
landi og VI bindi íslenzkra
æviskráa bera Ijósan vott um.
Síðustu árin vann hann einnig að
nýrri og aukinni útgáfu kennara-
tals, sem honum auðnaðist því
miður ekki að ljúka.
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. SEPTEMBER 1981
29
Jóhann Júlíusson
Sauðárkróki - Minning
Kristjáns-
skólastjóri
Þegar Ættfræðifélagið var end-
urreist árið 1972, lét félagið það
verða sitt fyrsta verk undir for-
ystu Indriða Indriðasonar rithöf-
undar að ljúka útgáfu Manntals á
íslandi 1816. Það verk var leitt til
farsælla lykta hátíðarárið mikla
1974. Á útmánuðum 1975 baðst
Indriði undan endurkosningu, og
var Ólafur Þ. Kristjánsson þá
einróma kosinn formaður í hans
stað.
Ekki leið á löngu áður en farið
var að huga að nýju útgáfuverki á
vegum Ættfræðifélagsins. Varð
þá fyrir valinu útgáfa manntals-
ins 1801, næsta heildarmanntal
eftir manntalið 1703, sem Hag-
stofa Islands gaf út á árunum
1924—1947. Er ekki að orðlengja
það, að manntalið 1801 kom út á
vegum félagsins í þremur myndar-
legum bindum, sínu á hverju
árinu, 1978, 1979 og 1980. Lögðust
þar mörg öfl á eitt. Þjóðhátíðar-
sjóður og ríkissjóður veittu þakk-
arverðan styrk til verksins. Einnig
var mikilvæg vinna, sem tryggði
vandaðan frágang útgáfunnar,
lögð fram af Þjóðskjalasafni ís-
lands, svo að frumritinu verður nú
um alla framtíð hlíft við frekara
sliti. Síðast en ekki sízt hefur
útgáfan hlotið góðar undirtektir
með þjóðinni miðað við heimilda-
ritaútgáfur almennt.
Á síðastliðnu vori baðst Ólafur
undan endurkjöri sem formaður
Ættfræðifélagsins. Síðasta verk
stjórnarinnar undir forsæti hans
var að leggja það til, að félagið
réðist í að gefa út aðalmanntalið
1845, og hefur það nú verið
ákveðið. Þetta manntal er hið
fyrsta óskerta manntal íslenzkt,
þar sem getið er um fæðingarsókn
fólks, og gefur það atriði því
sérstakt gildi fram yfir eldri
aðalmanntöl.
Það er ekki lítið í fang færzt af
eignalausu félagi að gefa út fyrir
ferðarmikil heimildarit eins og
manntölin 1816 og 1801. Stjórnin
hefur enga tryggingu fram að
leggja nema heiður sinn. Ólafur Þ.
Kristjánsson átti ekki minnstan
þátt í því, að félagið naut þess
trausts hjá prentverkinu, að unnt
reyndist að gefa út manntalið 1801
í heilum bindum og á jafnskömm-
um tíma og raun varð á. Sem
varaformaður félagsins og for-
stöðumaður Þjóðskjalasafnsins,
sem lagði fram sinn skerf, hafði ég
mikið saman við Ólaf að sælda
meðan á útgáfu verksins stóð. Þó
að við fyndum nokkuð til ábyrgðar
okkar, gaf Ólafur sér oft tíma til
að gera að gamni sínu. Til dæmis
skýrði gjaldkerinn honum ein-
hverju sinni frá því, að ég hefði
selt nokkur eintök af manntalinu
1801. Ólafur brosti þá blítt, en
sagði um leið: „Fleiri gerast nú
kaupmenn en ég hugði.“ Þrátt
fyrir þetta takmarkaða traust
Ólafs á hæfileikum mínum var
með okkur hin ánægjulegasta
samvinna. Kynni mín af honum
voru líka gömul og góð. Lengst af
þeim tíma sem ég var formaður
svokallaðrar landsprófsnefndar,
sem mörgum stóð stuggur af, var
Ólafur skólastjóri Flensborgar-
skólans í Hafnarfirði, og fór þá
jafnan hið bezta á með okkur. Það
er þó til marks um vinsældir
nefndarinnar, að einu sinni var ég
kynntur fyrir skólaráðsmanni sem
formaður landsprófsnefndar, og
maðurinn átti engin orð önnur en
„Guð hjálpi mér.“
Olafur lét ekki við það sitja að
starfa af sínum mikla ötulleik
innan stjórnar Ættfræðifélagsins
og á fundum þess, þar sem hann
flutti stundum fræðsluerindi,
heldur gerðist hann einnig á
stjórnarárum sínum kennari í
ættvísi við Námsflokka Reykja-
víkur og víðar. Ein síðustu sam-
skipti okkar Ólafs voru þau, að ég
sýndi nemendum hans í ættfræði
Þjóðskjalasafnið og rakti fyrir
þeim sögu safnsins og gildi þess
fyrir sagnfræðina og stjórnsýslu í
landinu. Það var auðfundið, að
Ólafur hafði með kennslu sinni
vakið áhuga þessa fólks á sögu-
legum menningararfi þjóðarinnar.
Þannig var Ólafur gerður, vekj-
andi og hvetjandi í hverju því
starfi, sem hann tókst á hendur.
Slíks manns er gott að minnast.
í nafni Ættfræðifélagsins
þakka ég margháttuð störf Ólafs,
unnin af fórnfýsi og elju, í þágu
félagsins og íslenzkrar mann-
fræði.
Eftirlifandi eiginkonu Ólafs, frú
Ragnhildi Gísladóttur, börnum
þeirra, öðrum niðjum og venzla-
fólki öllu votta ég einlæga samúð
félagsmanna og mína.
Bjarni Vilhjálmsson
Mig langar að minnast móður-
bróður míns, Jóhanns Júlíussonar,
sem lést að heimili sínu á Sauð-
árkróki þann 13. september sl.
Hann var fæddur á Ákureyri 22.
desember 1932, yngstur 3ja barna
hjónanna Brynhildar Jóhanns-
dóttur og Júlíusar Péturssonar,
sem nú eru bæði látin. Hann hlaut
mikla umhyggju hjá foreldrum
sínum og fékk gott veganesti út í
lífið. Hann fór ungur á sjóinn og
stundaði það starf til æviioka,
fyrst á togurum frá Akureyri
síðan frá Reykjavík, en síðastliðin
10 ár hefur hann verið búsettur á
Sauðárkróki og stundað sjóinn
þaðan. Hann var kvæntur Valdísi
Hagalínsdóttur og áttu þau einn
son, Guðmund Júlíus, sem varð sjö
ára daginn sem pabbi hans dó.
Áður átti Jóhann dótturina Mál-
fríði, sem búsett er á Skagaströnd
og einnig gekk hann syni Valdísar,
Viðari, í föðurstað. Jóhann var
sérstaklega barngóður og hændust
við systurnar mjög að honum. Ég
man alltaf hvað við hlökkuðum til,
þegar von var á honum úr sigling-
um, hann kom aldrei tómhentur
heim og enn eigum við falleg
leikföng sem hann færði okkur og
börnin okkar fá nú aðeins að leika
sér að við sérstök tækifæri. En
lífið fer oft öðruvísi en við ætlum
og Jóhann varð að lúta því. Hann
átti sínar erfiðu stundir og háði
harða baráttu, en horfði nú fram
til bjartari tíma, þega kallið kom
svo skyndilega. Hann var hér í
Reykjavík fyrir nokkrum vikum
undir læknishendi og dvaldi þá
vikutíma á heimili mínu.
Við rifjuðum þá upp margar
gamlar minningar frá því ég var
lítil í Kópavoginum og hann sagði
mér broslegar sögur af sjálfri
mér. Hann hafði enn þann hæfi-
leika að laða að sér börn og litli
sonur minn mátti varla af honum
sjá þessa daga. Mig hefði ekki
órað fyrir að kveðjustundin væri
svo skammt undan. En minningin
um góðan mann er mér huggun.
Ég veit að hans er sárt saknað og
sérstaklega af litla syni hans. Ég
bið svo Jóhanni allrar blessunar.
Vallý og fjölskyldunni sendi ég
mínar innilegustu samúðarkveðj-
ur og bið guð að styrkja þau í
þeirra miklu sorg.
Brynhildur Birgisdóttir
t
Faðir minn, tengdafaöir, afi og langafi,
VALOEMAR P. EINARSSON
loftskeytamaöur,
Mjóuhlíð 12,
andaöist í Borgarspítalanum 17. september.
Ásta Valdemarsdóttir, Magnús Gissurarson,
Jóhanna V. Magnúsdóttir, Hallur S. Jónsson,
Ásta Hallsdóttir, Sigurveig Hallsdóttir.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaöir og afi,
HALLGRÍMUR VILHJÁLMSSON
tryggingafulltrúi,
sem lést 14. september veröur jarösunginn frá Akureyrarkirkju,
þriöjudaginn 22. september kl. 13.30. Þeim sem vildu minnast hins
látna er bent á Hjartavernd. Ásgeröur Guómundsdóttir,
börn, tengdabörn og barnabörn.
t
Maðurinn minn faöir, tengdafaöir og afi,
ARSELL KR. KJARTANSSON
Eskihlíö 10A,
lést í Landspítalanum, aöfaranótt föstudags 18. sept.
Ingveldur Ingvarsdóttír,
Pétur Ó. Arsælsson,
Lilja H. Pálsdóttir,
Svafa K. Pétursdóttir.
HLUTAVELTA HLUTAVELTA HLUTAVELTA
KARLAKÓRS
REYKJAVÍKUR
í dag kl. 14.00 í Breiöholtsskóla. Fjöldi glæsilegra númera t.d. stólar aö verömæti 600 til
2.500. Bryngljái á bifreiö, fatnaöur, Tropicana, Tomma-borgarar, áskriftir aö Vísi, Coca
Cola, matarmiöar, bíómiöar, kjúklingar frá ísfugl hf., Pepsi Cola, ávaxtasafi o.fl. o.fl.
„ekkert núll“.
Samvinnuferdir - Landsýn
AUSTURSTRÆTI 12 - SÍMAR 27077 & 28899
Allir velkomnir
Styrkið
Karlakór Reykjavíkur