Morgunblaðið - 11.10.1981, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. OKTÓBER 1981
DAMASKUS
Svipazt
um
á elzta
byggðu
bóli
1 veraldar
Damaskus — elzta borg veraldar sem enn er í
byggö á sínum forna staö. Sögur eru um búsetu í
Damaskus fjögur þúsund ár aftur í tímann og jafnvel
aö hún sé jafn gömul mannkyni: aö Paradís Adams
og Evu hafi veriö í Ghouta göröunum sem umlykja
borgina.
Fyrstu íbúar Sýrlands voru Amóritar sem komu
þangaö frá Arabíuskaganum fyrir fimmtíu öldum, en
ótal aðrar þjóöir hafa síðan tekiö sér þar bólfestu um
lengri eöa skemmri tíma. Enda verður vart drepiö
niöur fæti í Damaskus, hváö þá heldur grafiö fyrir
nýjum húsum, aö ekki sé komiö niöur á dýrindis
fornminjar.
Um borgina rennur Baradafljót-
ið. en í þurrkum sumarsins, sem er
langt í Damaskus, þornar hún upp
og var vart orðin meira en smá-
spraena þá septemberdaga sem
ég dvaldi á Sýrlandi. Borgin hefur
tekiö mikinn fjörkipp síöustu ár og
mannfjölgun mikil, ný borgarhverfi
teygja sig upp Jabal Kassioun og
uppi á efsta tindi fjallsins er Assad
forseti að byggja sér stóran kast-
ala, þar getur hann í orösins fyllstu
merkingu horft yfir ríki sitt.
Nýrri borgarhverfin í Damaskus
eru ósköp ámóta og í öörum
stórborgum, aftur á móti er gamli
bæjarhlutinn litríkur og sérkenni-
legri, þar er gamli Bazarinn og allt
iöar af lífi og fjöri, þar er Omyad-
moskan, einhver sú mesta í heimi
og þar er grafinn aö sögn Jóhann-
es skírari. Al Azem höllin sem er aö
vísu ekki ýkja gömul, var byggö á
18. öld, fyrir frumkvæöi landstjór-
ans t Damaskus, Assaad Pasha Al
Azem, en var síöan færö sýrlenzku
stjórninni aö gjöf og hýsir nú afar
skemmtilegt þjóöháttasafn, sem
lýsir venjum og siöum, meöal ann-
ars viö gestakomur, brúökaup o.fl.
Er þetta útbúiö meö brúöum á
snjallan hátt. Sérstaka athygli
mína vakti hvernig brúöarskórnir
voru úr garöi geröir, gríöarlegir
hnallar, með 20—30 sm hælum.
Hamati fylgdarmaöur minn gaf
mér skýringu á því: nú væri brúð-
urin lítil vexti og þar af leiöandi
voru möguleikar hennar minni á aö
fá föngulegan brúöguma. Þvi tók
fjölskyldan þaö til bragös aö útbúa
handa henni slíka skó og síöan var
steypt yfir hana dragsíöum kirtli.
Þegar brúöguminn komst aö því
eftir vígsluathöfnina, aö brúöurin
var ekki sú hávaxna glæsikona
sem honum haföi sýnzt var of seint
að gera nokkuö í málinu. Klækir
kvenna hafa verið óútreiknanlegir
alla tíö, sagöi Hamati og drap titl-
inga framan í mig. Viö fórum inn í
moskuna og þar dró ég skó af fót-
um mér og klæddist í svartan kufl
og dró hettuna fram á andlitiö á
mér, svo aö rétt sá í nefbroddinn,
og síöan fylgdumst viö meö því
þegar Allah var ákallaöur meö
miklum hljóöum og hreyfingum.
Gamli Bazarinn tekur öllu fram
af slíku sem ég hef séö í útlöndum,
þar er allt selt milli himins og jarö-
ar, frá tvinnakeflum upp í gullmola
og damasksilki. Þar má sjá ungpí-
ur klæddar á vestrænan máta,
sveifla sér á milli skikkjuklæddra
kvenna, sem margar eru með
blæju fyrir andlitinu öllu — ég
horföi stundum andagtug á þessar
konur fara yfir götu, ég var
dauöhrædd um aö þær yröu fyrir
bil. Þessi Bazar er líka ólíkur öör-
um aö því leyti aö þarna koma ekki
feröamenn nema í mjög litlum
mæli. Feröamenn koma yfirleitt
ekki til Sýrlands. Þaö stóö í leiö-
sögubókinni, sem mér haföi tekizt
aö grafa upp um Sýrland, aö þeir
hefðu haft svo mikiö um aö hugsa
í pólitíkinni, ekki hvaö sízt „eftir
byltinguna" eins og þeir oröa þaö,
þ.e. eftir valdatöku Assads 1963,
að (jeir hafa ekki gefiö sér nokkurn
tíma til aö huga aö túrisma. Stjórn-
kerfiö i landinu hefur smám saman
þróazt í þá átt, aö þaö er heldur
ekki beinlínis gert ráö fyrir því aö
menn séu aö snúast í kringum
feröamenn. Þó hef ég óvíöa mætt
meiri gestrisni og hlýju en hjá því
fólki sem ég hitti, enda hin ara-
bíska höföingslund söm viö sig
þrátt fyrir allt.
Úrillar flugfreyjur og
engin vegabréfsáritun
Feröin til Sýrlands byrjaöi ekki
Frá Bazarnum í Damaskus
gæfulega. Eg haföi pantaö mér far
með Syrian Arab Airlines frá
Kaupmannahöfn. Þaö voru hins
vegar áhöld um, hvort ég kæmist
inn í landiö, ég haföi leitaö mér
upplýsinga um, hvar ég gæti feng-
iö vegabréfsáritun. Menn voru ekki
á eitt sáttir um þaö, kannski yröi
ég aö fara til Bonn eöa London og
þá yröi ég áreiöanlega aö bíöa í
nokkra daga meðan ferill minn
væri rannsakaöur. Þar sem óg hef
nú síöustu árin heimsótt ísrael
ööru hverju var ég ekki mjög áfjáö
í þaö. Ákvaö aö taka áhættuna og
reyna aö fá keypta áritun viö kom-
una. Grunlaus um hvaö beið mín
næstu klukkutímana sté ég því
upp í flugvélina, sem leit sann-
færandi út. Aö vísu varö klukku-
tímaseinkun, sem engin skýring
var gefin á, en þaö getur komiö
fyrir á beztu bæjum. Mér varö ekki
um sel, þegar ég sá flugfreyjurnar.
Þær voru úrillar og aukin heldur
málaöar eins og vonda drottningin
í Mjallhvít. Þær hlupu fram og aftur
og hreyttu út úr sér ónotum hver í
aðra. Aö ööru leyti veit ég ekki
hvaö þær tóku sér fyrir hendur,
ekki voru þær aö snúast í kringum
farþegana, sem fóru sýnilega mjög
í taugarnar á þeim.
Eftir flugtak hugöi ég aö samt
myndi hættulaust aö ávarpa eina
þeirra og fá bjór eóa djús aó
drekka. Flugfreyjan gretti sig og
hristi höfuöiö; ég spuröi vand-
ræöalega hvort þaö væri sem sagt
ekki mögulegt aö fá keypt nokkurn
skapaöan hlut, hálftíma siöar kom
hún meö plastkrús meö volgu og
vondu vatni og skellti henni fyrir
framan mig af svo miklum krafti aö
megniö skvettist uppúr og var þaö
vel, því aö vatniö var ódrekkandi
með öllu. Viö millilentum á tveimur
stööum og í bæöi skiptin var ég
viss um aö flugvólin myndi lenda á
hliö eða kollsteypast, svo skringi-
leg var lendingin. Fyrst var lent í
Austur-Berlín og allir reknir út úr
vélinni. Fólk þyrptist aö heldur
snautlegu veitingaboröi og ætlaöi
aö fá sór hressingu, en þá var kall-
áfram til Aþenu. Þar fengu engir
aörir aö fara frá boröi en þeir sem
fóru af. Viö sátum í klukkutíma í
hita og loftleysi og ég dreypti á
plastkrúsinni í angist minni. Svo
þyrptust inn Sýrlendingar, sem
höföu veriö í sumarleyfi í Grikk-
landi og gat nú aldeilis á aö líta:
Þeir roguðust meö transistortæki,
sjónvarpstæki, myndavólar og ég
veit ekki hvaö og öllu var dengt
fyrir ofan sætin án þess athuga-
semd væri gerö viö. Plastpoka-
hlaönir Islendingar sem koma aö
utan voru eins og hvítvoöungar hjá
þessu.
Eftir flugtakiö var boriö fram
eitthvað sem meö jákvæöu hugar-
fari má kalla spaghetti eöa macc-
aroni og var boriö meö vatniö sem
áöur er nefnt. Viö hliöina á mér
sátu dönsk hjón, þau ætluöu aö
eiga tveggja daga viödvöl i Dam-
askus og halda svo áfram til Ind-
lands. Stúlkan var meö stóran
rauóvínskút og þegar hún varö
þess áskynja, aö lítiö var um
drykkjarföng í vólinni, fór hún aö
gæöa sér á rauövíninu. Og þaö
endaði náttúrlega meö ósköpum,
uppköstum og hljóöum og stunum,
maöurinn hennar reyndi í örvænt-
ingu aö ná sambandi viö flugfreyj-
urnar, hvort hann gæti vinsamleg-
ast fengiö eitthvaö til aö þurrka
mestu æluna af konunni, aö ekki
væri nú talað um aö hann fengi
eins og eina vatnskrús. Undirtektir
þeirra voru slíkar, aö mér var öld-
ungis hætt aö lítast á blikuna.
Hvaö í ósköpunum var ég aö
hugsa aö álpast inn í þetta land, ef
allir væru svona dæmalaust nei-
kvæöir og geöstirðir — og ég ekki
einu sinni meö vegabréfsáritun.
En þegar á flugvöllinn kom
fannst mér nú aö ég yröi aö sýna
hugprýði. Dönsku hjónin og nokkr-
ir fleiri útlendingar reyndu aö
kaupa vegabréfsáritun, þau voru
snarlega tekin og sett inn í biö-
stofu og sagt aö þau fengju far
meö næstu vél í burtu. Ég eigraöi
i