Morgunblaðið - 08.01.1982, Blaðsíða 6

38
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. JANÚAR 1982
Þarna á Vökunni var fjöldi
gesta. Við eitt borðið sátu nokkrir
fatlaöir og ófatlaöir unglingar
ásamt foreldrum sínum og Sigríöi
Björnsdóttur, myndlistarkennara.
Þau virtust vera að fagna endur-
fundum og skemmtu sér greinilega
hið besta. Þetta var ósköp venju-
legur vinahópur þó hann saman-
stæði af fötluðum sem ófötluðum.
Við fréttum aö þetta væri hópur
sem hefði veriö saman í svoköll-
uðu verkstæði í myndrænni tján-
ingu fyrr um á’ ið, en Sigríöur veitti
þeim forstöðu. Forvitni okkar var
vakin og þar sem viö vissum aö
hún hefur fengist við margt
óvenjulegt um dagana, m.a.s.
tengst endurhæfingu moröingja í
kunnu tilraunafangelsi í Glasgow,
skunduöum við á hennar fund til
að kanna hvort eitthvaö athyglis-
vert hefði veriö hér á ferðinni. í Ijós
kom að verkstæöin hafa vakið al-
þjóölega athygli, voru reyndar
framlag íslandsdeildar Alþjóölegu
myndlistarsamtakanna til árs fatl-
aöra, og stóð UNESCO fyrir fjár-
mögnun og útgáfu bæklings um
þau sem dreift var víða um lönd.
Við báöum Sigríöi að gera grein
fyrir hugmyndinni að baki verk-
stæöanna og framkvæmd þeirra:
„Hinir ófötluðu þurfa
að losna við óöryggi“
„Hugmyndin kom fram fyrir
rúmu ári, en þá kom ég viö í aöal-
skrifstofu Alþjóðlegu myndlistar-
samtakanna í París og þar var m.a.
veriö að raaða framlag myndlist-
armanna til árs fatlaöra. Þá datt
mér í hug að nota myndræna tján-
ingu til að blanda saman fötluöum
og ófötluðum, reyna að koma á
persónulegum kynnum og sam-
skiptum milli þessara hópa þar
sem þau hefðu ekki áður veriö fyrir
hendi.
Fatlaðir hafa bent á að ekki sé
nægilegt aö fræöa fólk um fötlun
hvort sem það er í gegnum sjón-
varp eöa aöra fjölmiðla, fræösla
um fatlaöa þarf fyrst og fremst að
vera gegnum beina reynslu til þess
aö hinir ófötluöu geti losnaö viö
það óöryggi sem allt of margir
þeirra sýna í návist fatlaðra
manna. Slíkt óöryggi leiöir venju-
lega til yfirborðslegrar framkomu
hinna ófötluöu, og er að sjálfsögðu
þrándur í götu þess að ný kunn-
ingja- og vináttusambönd geti þró-
ast milli þessara hópa.
Fatlaðir hafa einnig bent á aö
ekki sé nægilegt að færa til fötluð
börn og unglinga frá sérskólum til
„Erfitt að setja
bros upp í
pr ósentutöf lur'
Rætt við Sigríði Björnsdóttur um myndræna tjáningu,
hvernig hægt er að nota hana fyrir fatlaða sem ófatlaða,
til lækninga eða til að koma í veg fyrir innlagnir á stofnanir
„Það er oft miklu erfiðara að ryöja úr vegi
félagslegum þröskuldum og hindrunum en
þeim hinum sem áþreifanlegir eru,“ sagði Frið-
rik Sigurðsson, þroskaþjálfi, sem átt hefur sæti
í Alfa-nefndinni á ári fatlaöra, er viö rákumst
á hann á Menningarvöku fatlaðra á Hótel Borg
fyrir stuttu. Hann sagði að eitt hið mikilvæg-
asta sem unnist hefði á árinu væri án efa
breytingar á viðhorfum til fatlaðra, fordómar
hefðu minnkað, en þeir eru oft furöu lífseigir
hinna almennu skóla eöa útvega
fólki atvinnu út í samfélaginu eða
taka í burt efnislegar hindranir á
almannafæri, til dæmis til að hjóla-
stólar komist leiðar sinnar. Þessar
aðgerðir er ekki hægt aö kalla
blöndun fatlaöra út í samfélagiö,
heldur skiptir höfuðmáli aö taka
burt félagslegar hindranir og und-
irbúa jarðveginn félagslega og
menningarlega til þess að þeir geti
viöurkennt samfélagiö og samfé-
lagið viðurkennt þá. Annars er
hætt við að til viöbótar komi fé-
lagsleg fötlun, sem er viðhaldiö
vegna skorts á upplýsingum
byggöum á reynslu og samskiptum
milli fatlaðra og ófatlaðra.
Verkstæðunum var ætlað að
vera nokkurs konar áfangastaður,
eyja milli stofnananna og samfé-
lagsins í kring.
Galdraformúla?
Verkstæöin skiptust í 3 flokka:
Einn flokkurinn var fyrir sér-
menntað starfsfólk á sjúkrahúsum,
vistheimilum, fangelsum, skólum
og barnaheimilum. Tilgangurinn
með þessum verkstæöum fyrir
sérfræöinga á stofnunum var að
kynna fyrir þeim myndræna tján-
ingu á raunhæfan hátt og undirbúa
þannig jaröveginn fyrir gott sam-
starf við menn í þessum stéttum.
Undirstaöa góðrar samvinnu á
stofnunum milli hinna ýmsu
starfsstétta hlýtur að mínu mati aö
vera að bera viröingu fyrir og hafa
skilning á sérgrein hvers og eins.
Mér finnst því miður of mikiö um
þaö aö rígur sé milli stétta, deilt er
um starfssvið, kaup og kjör, og
slíkur rígur hefur yfirleitt mjög
slæm áhrif á samstarf og allt innra
starf.
Annar flokkurinn var blandaöur
hópur fatlaöra og ófatlaöra ung-
menna og þriðji flokkurinn bland-
aður hópur fatlaöra og ófatlaöra
barna. Sum verkstæöin vann ég í
samvinnu við Bjarkarás og for-
eldra. Eitt verkstæöið vann ég í
samstarfi viö Guðmund Magnús-
Heimilishorn
Bergljót Ingólfsdóttir
Fyrsta konan, sem
varö stjörnufræðingur
Eftir því sem sögur herma, hét
fyrsta konan, sem lagði fyrir sig
stjörnufræöi, Caroline Herschel, og
var fædd í Hannover í Þýskalandi
árið 1750. Faðir hennar var hljóm-
sveitarstjóri í hernum og átti hún
bróður, Wilhelm að nafni, tólf árum
eldri en hún sjálf. Caroline leit af-
skaplega mikið upp til þessa eldri
bróður og tók hann sér til fyrir-
myndar í hvívetna.
Wilhelm Herschel lagði fyrir sig
tónlistarnám, og varð organisti og
Caroline Herschel, fyrst kvenna
stjarnfræðingur.
hljómlistarstjóri í Bretlandi. En allt í
einu venti hann sínu kvæði i kross
og hóf stjörnuathuganir af miklum
ákafa.
Systirin Caroline haföi fariö til
Bretlands til aö stunda tónlistarnám,
hún ætlaöi að verða söngkona og
fékkst auk þess við tónsmíðar.
Framtíöin virtist blasa við henni á
þessu sviði.
En þegar bróðir hennar einn góð-
an veöurdag fann Úranus og varð
frægur maöur af, sneri systirin einn-
ig baki við tónlistarnámi sínu og hóf
að helga sig stjarnfræðiathugunum
og aðstoða bróöur sinn. Hún varð
síöan sjálfstæöur stjörnufræðingur.
Það var svo 1. ágúst 1786, sem Car-
oline fann fyrstu halastjörnuna og
síðan fylgdu sjö aðrar á eftir.
Hún gaf út rit yfir 561 nýuppgötv-
aöar stjörnur og reit bækur um
heimspeki.
Eftir lát bróöurins flutti Caroline
aftur til Hannover og hafnaði boði
Bretakonungs um aö dvelja áfram
og fá E50 í árslausn, jafnvel þá upp-
hæð tvöfaldaöa, ef hún vildi starfa
áfram í Bretlandi. Caroline Herschel
lést 98 ára að aldri og er talinn fyrst
kvenna stjörnufræðingur, eins og
áður segir.
Sjöl frá Yves Saint Laurent.
Sjöl og aftur sjöl
Það hefur vart farid fram hjá neinum, að stór sjöl setja mjög svo svip
sinn á tísku vetrarins. Það væri ef til vill nær að tala um smáteppi í
þessu sambandi, svo fyrirferðarmikil eru sum sjölin. Franski tísku-
hönnuðurinn Yves Saint Laurent lætur ekki sitt eftir liggja í þessum
málum en komíð með sína útgáfu í silki og ull með Lurex-þráðum og
-kögri. Sjölin eru rándýr, kosta £100 eöa 1.500 ísl. kr. Myndirnar,
sem hér fylgja með, sýna stíl hans.