Morgunblaðið - 13.03.1982, Síða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. MARZ 1982
19
af sykrum, en þær hafa engin
teljandi áhrif á tannskemmdir.
Öðru máli gegnir um hunang. í
því eru um 70% sykrur sem ýta
undir tannátu.
Neyslurannsókn Manneldis-
ráðs Islands á höfuðborgarsvæð-
inu (1979—80) sýndi að um það
bil Vs af hitaeiningunum kemur
úr sykri og að það eru börn og
unglingar sem borða mest af
honum.
Þessi rannsókn sýnir vel hve
illt ástand ríkir í manneldismál-
um hér á landi. Það er óverjandi
að breyttar félagslegar aðstæður
valdi því að sjoppufæða verði
uppistaða í máltíðum.
ÖNNUR ÁHRIF
SYKURS
Ennþá er allt á huldu um
tengsl sykurs við hjartasjúk-
dóma og sykursýki. Hins vegar
geta skemmdar tennur leitt til
meltingarsjúkdóma og fleiri
kvilla.
Hitt er þó alvarlegra að hvítur
sykur er gersneyddur öllum
bæti- og trefjaefnum og skerðir
því hollustugildi fæðunnar að
jafnaði um fimmtung.
Þetta er mjög bagalegt vegna
þess að orkuþörf hefur jafn-
framt minnkað talsvert frá alda-
mótum. Er því enn erfiðara en
ella að fá næga skammta af öll-
um nauðsynlegum næringarefn-
um.
LOKAORÐ
Tannátan er nú algengasti
hrörnunarsjúkdómur á Vestur-
löndum. Hún er umtalsverður
fjárhagsbaggi fyrir nær hvert
heimili hér á landi. Er því mik-
ilvægt að einhverjar úrbætur
finnist.
Til þess að draga úr sykur-
neyslu verður að byrja á því að
bæta fæðuvenjur barna og ungl-
inga. Þetta verður aðeins gert
með áróðri og fræðslu í fjölmiðl-
um og skólakerfinu.
Líklegasta leiðin til árangurs
er sú að koma á fót skólamáltíð-
um. í Finnlandi þar sem sykur-
neyslan er nærri helmingi minni
en hér hefur þessi siður haldist
um áratuga skeið.
Loks væri óskandi að þeir sem
mest hafa barist gegn flúorbæt-
ingu drykkjarvatns fari að at-
huga sinn gang og átta sig á því
hverju þeir hafa komið til leiðar.
1) Talið er, að hér á Austur-
landi þurfi minnst 50 Mw til eigin
afnota, þ.e. almennrar rafmagns-
notkunar, upphitunar húsa eða
kyndistöðva og til atvinnufyrir-
tækja á þessu orkusvæði.
2) Talið er, að fyrirhuguð Kís-
ilmálmverksmiðja á Reyðarfirði
þurfi 46 Mw, þegar hún hefur náð
fullum afköstum.
3) Samkvæmt upplýsingum sem
ég hefi aflað mér, var rætt við
sendinefnd Færeyinga um kaup á
50 Mw strax, en gert ráð fyrir að
þeir þyrftu 50 Mw til viðbótar.
Gera mætti samninga við þá áður
en ráðist yrði í framkvæmdir og
yrði slíkur samningur grundvöllur
fyrir lántöku, sem létta myndi
stórlega á heildarvirkjunarkostn-
aði. Milli Islands og Færeyja ligg-
ur Færeyjahryggur, en hann er yf-
irleitt ekki dýpri en 500 m og er
ekki sjáanleg nein fyrirstaða á
flutningi þessa rafmagns með
kapli, enda er fyrir hendi dýrmæt
reynsla í slíkum rafmagnsflutn-
ingi.
4) Staðsetning stóriðju eða út-
flutnings iðnaðar hér á Austur-
landi hefur marga kosti. Flutn-
ingskostnaður til Norðurlanda eða
Norður-Evrópu er verulega minni,
en einmitt er sá kostnaður stór og
þýðingarmikill liður í öllum út-
reikningi, svo og eru hafnarskil-
yrði víða frábær, sem einnig er
mjög þýðingarmikið. Það gæti og
haft mjög mikið að segja, að hér
gæti orkusalan orðið öruggari og
ekki þarf að óttast gos eða
jarðskjálfta, eins og rakið hefur
verið.
5) Að lokum mun orkuvinnslan
hér tengjast heildarorkuvinnslu
landsmanna og styrkja hana og
gera hana áhættuminni.
w
r

Hermenn Uka fólk með valdi nr landnemabyggðunum.
Um hríð rambaði
ísrael á barmi
borgarastyrjaldar
Mjög ókyrrt hefur verið í ísrael síðustu daga og margt bendir til þess
að svo verði enn um hríð. í langan tíma hefur verið vitað, að til tíðinda
myndi draga, en stjórnvöld hafa í lengstu lög reynt að ímynda sér að
komist yrði hjá átökum þegar ryðja þyrfti landnemabyggðir á Sinai.
Eins og alkunna er eiga ísra-
elar að afhenda Egyptum stór
svæði skagans í næsta mánuði
og þar með verður að flytja
burtu fólk úr fimmtán land-
nemabyggðum og er bærinn
Yamit þeirra stærstur; enda
mest ólgan verið þar. Ibúar í
Yamit komu upp götuvirkjum
og hótuðu að láta hart mæta
hörðu, ef ætti að flytja þá nauð-
uga frá heimilum sínum. Her-
mönnum hefur verið skipað að
sýna enga linkind og augljóslega
munu íbúarnir fara en með mik-
illi beizkju og gremju. Á þessum
landsvæðum hafa Israelar gert
hið sama og hvarvetna annars
staðar í landinu, þeir hafa veitt
vatni yfir auðnina og þar sem
áður var eyðimörk, blasa nú við
ræktaðar lendur. Fólkið sem býr
í landnemabyggðunum á Sinai
er yfirleitt strangtrúaðir Gyð-
ingar og/ eða hugsjónamenn,
sem fluttust á svæðin, eftir Yom
Kippur-stríðið.
Margir hafa alið með sér að
þessar aðgerðir myndu kosta
blóðug átök, sumir hafa jafnvel
hvíslað að það kynni að leiða til
borgarastyrjaldar. I Yamit er
mikið til af vopnum og stjórn-
völdum er kunnugt um það og
þar sem ýmsir hótuðu að beita
þeim, var ríkisstjórnin lengi
tvístígandi um, hvort ætti að
grípa til róttækra ráðstafana.
Þegar ríkisstjórnin ákvað
ioksins eftir japl og jaml og fuð-
ur að hefja brottflutning fólks-
ins, kom það því nokkuð í opna
skjöldu þar sem margir álitu að
þeir hefðu frest fram í apríl-
mánuð. Áform voru á prjónun-
um um að nýir landnemar
flykktust til byggðanna til að
gera stjórnvöldum enn erfiðara
fyrir.
Ibúar Yamit og annarra þorpa
og bæja, svo og margir
strangtrúaðir í Jerúsalem, hafa
undanfarið látið mótmæli sín í
ljósi fyrir utan þinghúsið. Þar
hafa ýms þung orð fallið í garð
Begins forsætisráðherra og
væntanlega hefur meirihluti
fólksins trúað því í alvöru, að
Begin myndi taka þessi mót-
mæli til greina. Enda þótt Begin
gerði sér án efa fulla grein fyrir
reiði manna vegna þessa gaf
hann Ariel Sharon skipun um að
láta rýma byggðirnar og það
tafarlaust. Sharon er þekktur að
harðfylgi og beið ekki boðanna.
Á sólarhring höfðu hermenn
slegið hring um flestar byggð-
irnar og það rann upp fyrir
íbúunum, að þeir myndu ekki
komast upp með hið minnsta
múður.
Ýmsir fylgismenn strangtrú-
armannsins Meir Kahne töluðu
þó digurbarkalega og minnzt
var á fjöldasjálfsmorð eins og
gerðist á fjallinu Massada fyrir
tvö þúsund árum, eftir að Rim-
verjar höfðu setið um fjallið svo
vikum skipti. Uppi á fjallinu
höfðu nokkrir tugir Gyðinga,
karlar, konur og börn, búið um
,sig eftir fall Jerúsalem og þegar
fyrirsjáanlegt var, að Rómverj-
ar myndu ekki linna umsátrinu
frömdu allir sjálfsmorð, sem á
fjallinu voru, að undanskildum
tveimur konum. En þegar til
átti að taka eru íbúa, á Sinai
ekki áfjáðir í sjálfsmorð, þrátt

fyrir að mikið hafi verið talað og
af tilfinningahita. í raun er því
„bardaganum" lokið, en það sem
hefur verið að gerast upp á síð-
kastið kann að draga dilk á eftir
sér.
I einni landnemabyggðinni
sem heitir Chatzar Adar höfðu
60 manns búið um sig, en við
mjög frumstæð skilyrði. Þetta
var fjálgt hugsjónafólk sem
fylgdi leiðtoga sínum í blindni.
Leiðtoga á borð við Chanan Por-
at, sem er úr Techiaflokknum,
öfgaflokk til hægri. Það var full-
trúi Techia sem lagði fram van-
trauststillögu í Knesset, en hún
var felld með miklum atkvæða-
mun, eins og frá var sagt í frétt-
um. I viðtali við erlenda frétta-
menn, sem komu til Chatzar
Adar áður en fólkið var flutt
sárnauðugt i burtu, sögðu íbú-
arnir að það sem væri að gerast
á Sinai væri aðeins fyrst, skref
Egypta. „Hið næsta verður
Jerúsalem," sagði ungur maður
með glóð í augum, og hann bætti
við: „Israel stefnir í átt að hruni
— það er jafn óhjákvæmilegt og
í grískum harmleik. Ríkisstjórn-
in er fangi sinnar eigin stefnu.
Það er ósatt að við höfum hótað
að beita ofbeldi gagnvart okkar
eigin hermönnum. Það myndum
við aldrei gera.“
í Knesset flutti Porat ræðu
sem var í þessum dúr, að tortím-
ing biði Israels á næsta leiti.
Begin reis til hálfs upp úr hjóla-
stólnum sínum og hrópaði: „Eg
ákæri þig fyrir að æsa til blóðs-
úthellinga ...“
í Yamit hefur fólkið ekki ver-
ið flutt á brott enn. Þar búa um
sjö þúsund manns. Ibúarnir
segjast bíða átekta og fylgjast
með því hver verði næsti leikur
Ariels Sharons. Mikið er um
fundahöld og íbúarnir reyna að
stappa stálinu hver í annan. All-
margir nýir íbúar hafa bætzt í
hópinn síðustu daga, einhvern
veginn hefur þeim tekizt að
komast framhjá vegatálmunum
og eftirlitssveitum hermanna. I
Yamit búa nú um helmingi fleiri
en þegar Sadat kom í fyrsta
skipti til ísraels fyrir rúmum
fjórum árum. Enda þótt tiltölu-
lega friðsamt hafi verið í Yamit,
miðað við hvernig hefur verið í
öðrum Sinaibyggðum, segja
fréttamenn sem hafa komið og
rætt við íbúana að óskaplegur
heiftarhugur sé í garð stjórn-
valda. Yamit hefur og nokkra
sérstöðu á Sinai, þar er grónara
mannlíf en í hinum landnema-
byggðunum og miklar fram-
kvæmdir hafa verið þar sem Eg-
yptar munu njóta góðs af. Þar
er gróskumikill landbúnaður og
töluverður iðnaður. íbúar Yamit
eru þeir einu á skaganum, sem
hafa fallizt á að þiggja fébætur
frá stjórnvöldum vegna þess
rasks á stöðu og högum, sem
þetta hefur í för með sér. Þó
álíta raunar ýmsir að fleiri
muni fara að þeirra dæmi, séu
beinlínis nauðbeygðir til þess.
Það má velta því fyrir sér,
hvort Begin og stjórn hans hef-
ur svikið þetta fólk eða hvort
þessu ráða breyttar aðstæður:
kannski á Begin engra kosta völ.
Begin hefur alla tíð staðið á því
að hann myndi fultkomna frið-
arsamninginn við Egypta, hvað
svo sem það kostaði. Einurð
hans í þessu máli kemur ekki á
óvart, það kom kannski á óvart,
hversu seint hann lét til skarar
skríða en það getur líka hafa
verið úthugsað hjá honum. Hins
vegar er ekki séð fyrir endann á
þessu máli enn. Það hefur haldið
Israelsríki saman í þessi þrjátíu
og fjögur ár, hversu mikil ein
drægni hefur verið með íbúum
þess — þrátt fyrir stéttamis-
mun og skoðanaágreining í ýms-
um málum. Það er áreiðanlega
mörgum áfall hversu mjóu hef-
ur munað að út brytust stórk-
ostleg átök. Það er heldur ekki
séð fyrir endann á því enn, að
það gæti ekki komið fyrir.
Ilermaður ber grátandi barn burt
frá Cbatzar Adar.
texti:
Jóhanna Kristjónsdóttir

•t*
Pi

\
j