Morgunblaðið - 10.02.1983, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1983
35
inn af viti gert. En slíkt einskis
nýtt orðagjálfur dinglandi sem
skopparakringla í lausu lofti,
framsett í pólitísku ofstæki og
ábyrgðarleysi, ættu fullskynsamir
alþingismenn síst að hafa sem
biblíutestamenti, ef þeir vilja til
sín vinna traust og trú, þar sem
engan vanda að slíkt bull leysir, og
það mikla tal nú um vísitöluskerð-
ingu, sem á oddinn margur setur,
er svo frámunalega flónskuleg
kenning, sem þó í raun er svo
sáralítið brot af öllum þeim ófarn-
aði sem við blasir, ef ekki yrðu
aðrar þær undirstöður styrktar
sem allt athafnalíf þjóðar okkar
þarf á að byggjast.
Láglaunabætur til 50 þúsund
einstaklinga í 50 þúsund umslög-
um, sem 4 kr. kostar undir hvert í
póstinum núna fyrir jólin, sem
þýðir hvorki meira eða minna en
200.000.- krónur í undirborganir,
eða þá hitt allt það skrifæðis bákn
sem þar til fórna þarf, til að koma
öliu þessu dóti í sendingarfært
ástand. Leggja fyrst á aukaskatta
á allt sem maður étur, klæðist og
hrærist í, það er svona litlu betra
en olíuskatturinn sem af okkur er
tekinn og hjálpa átti í kuldanum,
og dugar svo mér og mínum fyrir
einum olíulítra á dag. Segi og
skrifa einum potti af olíu á dag.
Vísitöluskrúfan
Vísitöluskrúfan hefur n.l. verið,
er, og verður ein sú snarvitlaus-
asta bandasnelda, frá upphafi
vega, sem nokkurntíma snúist hef-
ur á landi hér öfugt og vitlaust í
öllu formi, og aldrei þeim tilgangi
þjónað sem til var stofnað, svo
sem hún til hefur verið látin gilda
frammá þennan dag, það hefur
svo margsannast í tímans rás.
Hún hefur ekki einungis gert þá
ríku ríkari, heldur miklu frekar þá
fátæku fátækari og raskað svo
áþreifanlega öllu jafnvægi í efna-
hagslegu tilliti, að hörmung er
uppá að horfa. Tekur þó steininn
úr öllu galleríinu þegar vextir eru
komnir uppí 60%, og þætti það
lélegur fjósadrengur, sem ekki
sæi, að miklu mannlegra væri að
fara með spottann út og bregða
lykkjunni um hálsinn en að nokk-
ur lifandi maður skuli geta látið
sér dretta í hug að ætla að reka
atvinnustarfsemi, eða nokkra eðl-
islæga viðskiptahætti undir slíkri
kommendó, og svo verðbólgu um
önnur 60%. En svo öll stjórnar-
andstaðan í einum kór berjandi
höfðum sínum við blágrýtisbergið
hrópandi hættið, hættið, farið frá,
margvitandi, að á nákvæmlega
sömu forsendum hafa þeir sjálfir
orðið að hrökklast frá völdum, þar
sem engan vinnufrið fengu.
En útyfir tók
En úr tók þá steininn þegar
Óskar Vigfússon taldi nauðsyn á
að hækka fiskverðið að hlutfalli til
við það sem minnkað hefði aflinn
á árinu. Og þegar svona andskot-
ans vitleysa er borin fram af þeim,
er telja sig á landsvísu ábyrga að-
ila, er meira en nærri því maður
verði að telja að höfuðkúpa slíkra
manna sé innantómt hylkið eitt,
eða hvar á að taka aurana til þess-
arar hækkunar, eða væri þá bara
ekki fjandans sama, þótt ennþá
minna fiskaðist, ef ekki þyrfti
nema að hækka fiskverðið eftir
því sem minna aflaðist, svo hlut-
urinn yrði jafnhár því sem hann
mestur varð. Já, það er von að
okkur blöskri, gömlum mönnum,
sem gera urðu sér að góðu að fá 5
kr. í hlut á dag og stundum að
borga af því kr. 2,50 hinn daginn
uppí frádragið, þegar ekki einu
sinni fiskaðist fyrir því. En þá
vissi heldur enginn okkar hvað
margir fiskar voru í sjónum. En
auðvitað er nákvæmlega þessu líkt
sú hringekja, að hækka sífellt
kaup og fiskverð með það eitt fyrir
augum, að lækka og breyta gengi
krónunnar, bara til að fá fleiri
verðlausar krónur. Öll slík redder-
ing er ekki nokkrum manni sæm-
andi að dansa með í forsvari þess
menningarvita sem á hendur sér
taka forsjá og framvindu alla í
efnahags- og framfaramálum
heillar þjóðar, þótt lítii sé.
Aö ætla að gera
Hitt verður svo engum til vegs-
auka né tiltrúnaðar, og ekki þess-
ari ríkisstjórn heldur, að ætla að
gera, og ætla að gera. Sjá vandann
og vandræðin blasa við hverju
fótmáli og gera svo ekki neitt, eða
alltof lítið. Það er enginn vandi að
setja sér mark, og fjögurra ára
áætlanir, horfandi svo uppá alla
hluti fara svo úr böndunum, að
ekki standi steinn yfir steini. Það
verður að halda því striki, með
góðu eða illu, sem sannanlega til
heilla horfa og byggjast á raun-
gildi þeirrar tilveru, sem við lifum
og hrærumst í. Það gerist hvorki
með nokkrum krónum í 50 þúsund
umslögum til láglaunamanna, né
einum potti af hráolíu á dag fyrir
gamalmenni til að hita upp húsið
sitt hér norður á Snæfjallaströnd,
eftir að hafa verið rændur öllum
olíustyrknum að fullu í 2 ár.
Já, svo sannarlega mætti margt
um skrifa, og af mörgu taka í þeim
takti sem við dönsum eftir hér ís-
lendingar útá galeiðuna. Þótt ekki
væri nema þann taktinn i viðbót,
að kaupa í tonnatali niðurbrytjaða
síld í smádósum frá útlöndum, en
vita svo ekki hvað á að gera við þá
bestu síld í heimi, síldina okkar,
sem allir firðir og flóar eru fullir
af, samanber í haust, nema henda
henni eða setja í gúanó, sem þá
ekki síður hitt, að henda 120 göml-
um milljónum nú á fjárlögum til
þess að láta sjónvarpið skralla í
einn mánuð í viðbót.
Þjóðarátakið
En þá sjaldan við nýtum þann
samtakamátt sem við höfum þó
yfir að búa, er svo ótrúlegu Grett-
istaki hægt að lyfta, að aðdáun og
virðingu vekur í brjósti hvers ein-
asta manns. Það sannar m.a. það
gífurlega stórvirki sem nýlokið er,
— þá safnað var fjármunum fyrir
heilu stórhýsi í þágu þeirra mörgu
sem hinn óttalegi krabbameins-
faraldur hefur brotist til óhugn-
anlegustu valda í lífi manna og
kvenna. Og ein sjóferð á ári hjá
einum ísfirskum vélbáti, til efl-
ingar að hús eða hæli megi upp
rísa fyrir þá umkomuiausustu og
smæstu sem enga vörn geta fyrir
sig borið, vangefin börn. Þessi sér-
stæða fjáröflun megnar svo að
grunnur rísi á gefinni lóð á einum
fegursta stað í landi Tungubræðra
í Skutulsfirði. En hvað skyldi þá,
ef allur vestfirski skipaflotinn
fynndi þá hvöt hjá sér að feta í
þau spor, sem þar gengin hafa ver-
ið. Hvílík ódæmi mætti fyrir það
gera.
Eða hvað getur göfugra hlut-
skipti verið en það, sem konur
tóku sér fyrir hendur nú í svart-
asta skammdeginu, þá þær lögðu
nótt við dag til að framleiða vöru
með eigin hendi til sölu, og aura
þar saman stórum upphæðum til
hagræðingar fyrir aldna og ör-
yrkja. Háfleygara hlutskipti getur
enginn sér tileinkað, og sýnir þann
gildisauðuga samtakamátt, sem
ekki er úti hött að minnast frá
Bolungarvíkurmölum, þá allir
lögðu þann mátt sem til áttu að
bera á handspilvinduna til á land
að bjarga hröktum sæfarendum
úr brotfaldi brimgarðsins.
Og þegar konur taka sér í munn
sem eitthvað lítilsiglt hnjóðsyrði
að þær séu bara húsmóðir. Heim-
ilið sem hver góð kona gerir að
þeirri háreistu höll, að einmitt þar
er sá bautasteinn reistur sem
okkur mest skjól og hamingju
veitir, og sem í sorg og gleði er það
vé, sem nokkurri sál getur hlotn-
ast. Og einmitt konur hafa á svo
ótalmörgum sviðum tekið sér fyrir
hendur að hrinda í framkvæmd og
úr að leysa þeim ótalmörgu gæfu-
og góðverkum með samtakamætti
sínum, af oft litlum efnahag en
þeim mun sterkari og einbeyttari
vilja og fómarlund, og sem nýj-
ustu dæmin hér að framan best
sanna hverju slíkur máttur fær
áorkað, þá er viljinn til góðra
verka í öndvegi situr.
Væri slíkur vilji grundaður í
huga og hendi okkar ágætu al-
þingismanna, væri annað heimil-
islíf í því húsi, sem þeim er ætlað,
en oft reynist.
Sverrir Kristjánsson
víðtæka vald sitt til annars en
góðra verka. En sýnir reynslan
ekki, að sú hætta er mikil?
Ritgerðir Sverris
Kristjánssonar um nú-
tíðarsögu íslendinga
Margt fleira má segja um rit-
gerðir Brynjólfs. En ég sný mér að
þriðju bókinni, sem er annað bindi
ritsafns Sverris heitins Krist-
jánssonar. I þessu bindi eru rit-
gerðir um menn og málefni á nítj-
ándu og tuttugustu öld. Sverrir er
ritfær í besta lagi, alltaf skemmti-
legur, stundum skarpskyggn. Og
hann hefur haft mikil áhrif á aðra
sagnfræðinga. Ég ætla að ræða
um tvær söguskoðanir hans. Önn-
ur felst í þessum orðum hans um
Jónas Jónsson frá Hriflu: „Hann
er höfundur hins pólitíska kerfis,
sem risið hefur af grunni allt frá
Magnús Kjartansson
þeirri stund, er hann gerðist yfir-
maður laga og réttar á íslandi
1927.“ Ég he|d, að þessi vitnis-
burður um íslendinga, ef þeir
hefðu tekið svo mikið mark á Jón-
asi, sem var alla ævi „seminaristi"
með hálfsoðnar hugmyndir úr
Ruskin College í Oxford (skóla
bresku verkalýðshreyfingarinnar),
sóttar til gervivísindamanna eins
og Ágústs Comtes og Hanrys
Georges.
Sannleikurinn er sá, að flokka-
skiptingin á íslandi réðist ekki af
neinum einum manni, heldur af
víxlverkun manna og hópa, leik-
enda og Ieikreglna. Þróunin hefði
orðið önnur, ef Sjálfstæðisflokk-
urinn hefði verið stofnaður 1924,
en ekki 1929, og ef hann hefði þeg-
ar í upphafi ferils síns breytt kjör-
dæmaskipaninni, til dæmis skipt
Reykjavík í einmenningskjör-
dæmi. Höfundar flokkaskiptingar-
innar voru margir, og Jón Þor-
Brynjólfur Bjarnason
láksson, sem hafði ásamt Ólafi
Thors forystu um að fylkja saman
einstaklingshyggjumönnum, getur
eins talist höfundur hennar og
Jónas frá Hriflu. Það er reyndar
kaldhæðni, að samkvæmt sögu-
skoðunum manna eins og Sverris
Kristjánssonar og Einars
Olgeirssonar, sem báðir töldu sig
fylgismenn Marx, mátti rekja
margar staðreyndir sögunnar til
einstaklinga og þjóðernishyggju,
en hvort tveggja var fjarri Marx.
Var það Ólafi Thors að þakka, að
Sjálfstæðisflokkurinn hélt stjórn-
málastyrk sínum? Var það þjóð-
ernishyggjan, sem hvatti ýmsa ís-
lendinga til að mæla á móti varn-
arsamvinnu við Bandaríkjamenn?
Hvort tveggja segja íslenskir sam-
eignarmenn, sem hvort tveggja er
mjög ómarxlegt, ef svo má að orði
komast.
Önnur söguskoðun Sverris er, að
setja megi jafnaðarmerki á milli
íslensks verkalýðs og þess íslensks
flokks, sem nefnt hefur sig ýmsum
nöfnum, frá Kommúnistaflokki til
Alþýðubandalags. Þessa skoðun
má skilja tvennum skilningi. í
fyrsta lagi séu flestir verkamenn
fylgismenn þessa flokks. En það er
rangt, eins og atkvæðatölur í
kosningum sýna. Verkamenn
fylgja ýmsum öðrum flokkum,
ekki síst Sjálfstæðisflokknum. I
öðru lagi má skilja þessa skoðun
svo, að verkamenn eigi að vera
fylgismenn þessa flokks, því að
hann berjist fyrir hagsmunum
þeirra, þótt margir verkamenn
hafi enn ekki áttað sig á þessu. En
leiða má sterk rök gegn þessari
skoðun. Hagsmunum verkamanna
er ekki best borgið með harðri
baráttu á vettvangi stjórnmál-
anna, heldur með þeim vexti, sem
frelsið hleypir í atvinnulífið.
Verkalýðsfélög og stjórnmála-
flokkar hafa ekki bætt kjör verka-
manna á Vesturlöndum síðustu
tvö hundruð árin, heldur hagnýt-
ing mannlegs hugvits í markaðs-
kerfinu. Og hvað verður um verka-
menn í miðstjórnarkerfinu?
Léttara er yfir Sverri en Magn-
úsi Kjartanssyni, heiftin er ekki
eins áberandi í bók hans og Magn-
úsar. En þó eru þau efnistök, sem
þeir hafa tamið sér, ekki mjög
ólík. Orðið skiptir þá miklu meira
máli en hugsunin, þeir eru ræðu-
menn fremur en hugsuðir, staður
þeirra er kaffihúsið eða safnaðar-
fundurinn, ekki háskólasalurinn.
Kristján Albertsson sagði í rit-
deilu við Þórberg Þórðarson vegna
Bréfs til Láru á þriðja áratugnum,
að líklega væri að verða til sérstök
hefð með sameignarmönnum,
þannig að þeir legðu meiri áherslu
á að ryðja út úr sér orðum en rök-
um. Kristján var sannspár. Að
lokum má benda á það, að ýmsar
ritgerðir vantar í þessi þrjú söfn
— þær, sem þeir þremenningarnir
sömdu til dýrðar Stalín, en þær
voru ófáar.
MARLÍN-TÓG
LÍNUEFNI
BLÝ-TEINATÓG
FLOTTEINN
NÆLON-TÓG
LANDFESTAR
•
BAUJUSTENGUR
ÁL, BAMBUS, PLAST
BAUJULUKTIR
ENDURSKINSHÓLKAR
ENDURSKINSBORDAR
LÍNUBELGIR
NET ABELGIR
BAUJUBELGIR
ÖNGLAR — TAUMAR
MÖRE-
NETAHRINGIR
NETAKEÐJA
NETALÁSAR
NETAKÓSSAR
LÓDADREKAR
BAUJUFLOGG
NETAFLÖGG
PLASTKÖRFUR
VÍRKÖRFUR
FISKGOGGAR
FISKSTINGIR
FLATNINGSHNÍFAR
FLÖKUNARHNÍFAR
BEITUHNÍFAR
KÚLUHNÍFAR
SVEÐJUR
STÁLBRÝNI
HVERFISTEINAR
í KASSA, OG LAUSIR
RAFMAGNS-HVERFISTEINAR
•
SALTSKÓFLUR
ÍSSKÓFLUR
KLAKASKÖFUR
BRUNAAXIR
KÚBEIN
DEKKSKÖFUR
RAFSUÐUHAMRAR
RYÐHAMRAR
•
BORÐABOLTAR, GALV.
FR.SKRÚFUR, GALV.
SKRÚFRÆR, GALV.
SLÚTTISKÍFUR, GALV.
HNOÐHRINGIR, GALV.
MÚRBOLTAR,
STAFLALAMIR
GALV. 9“—39“
SKIPALAMIR
•
TJÖRUHAMPUR
SKÓLPRÖRAHAMPUR
SKIPSFILT
VÉLATVISTUR
í 25 KG BÖLLUM
HVÍTUR OG MISL.
VÆNGJADÆLUR
NO. 0, 1, 2