Morgunblaðið - 18.02.1983, Page 8

Morgunblaðið - 18.02.1983, Page 8
40 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. FEBRÚAR 1983 FJARJUAL FJJÍLSKYUJUNJJAR llmajón: Sigurður H. Ingimarason, viöskiptafreððingur, framkvæmdatjóri Fjárfestingarfólags Islands hf. Pétur Kristinsaon, forstööumaöur Veröbréfamarkaöar Fjárfestingarfélagsins. Pótur Þór Sigurösson, hdl., fram- kvæmdastjóri Fasteignamarkaöar Fjárfestingarfélagsins hf. HVAÐ ER VERÐBOLGA? í því sem hér fer á eftir mun í stuttu máli verða gerð grein fyrir verðbólgu, { áhrifum hennar og afleiðingum. Eingöngu verður stiklað á stóru og öljum faglegum útskýringum sleppt. í næsta þætti mun svo verða fjallað um verð- tryggingu og þær breytingar á lánskjörum sem átt hafa sér stað henni samfara, enda má telja slíkt nauðsynlegt þar sem gætt hefur mikils misskiln ings á eöli hennar. Hvernig mælum við verðlags- breytingar? Til aö mæla verölagsbreytingar eru notaöar svokallaðar vísitölur. Mjög margar tegundir vísitalna eru reiknaöar út hér á landi og birtar reglulega. Helstu tegundir þeirra eru: framfærsluvísitala, byggingar- vísitala og lánskjaravísitala. Framfærsluvísítalan mælir breytingar á framfærslukostnaði meöalfjölskyldu. Meöalfjölskyldan, sem miöaö er viö, er hin svokall- aöa vísitöluf jölskylda þ.e.a.s. reykvísk hjón með tvö börn (3,98 einstaklingar). Byggingarvísitalan mælir hvernig kostnaöur viö húsbygg- ingar breytist frá einum tíma til annars. Lánskjaravísitalan er síöan reiknuö út frá þessum vísitölum þannig: Framfærsluvísitala % Bygg- ingarvísitala'/i = Lánskjaravísitala. Framfærslu vísitalan Grunnur núverandi framfærslu- vísitölu byggir á niðurstööum rannsóknar sem gerð var á vegum Hagstofunnar á neysluvenjum 100 fjölskyldna í Reykjavík á árunum 1964 og 1965. Þeir útgjaldaþættir sem mest vægi hafa í núverandi vísitölu eru: matvara — húsnæöi — föt og skófatnaður — lestrarefni, hljóö- varp, sjónvarp, skemmtanir o.fl. — eigin bifreiö og fargjöld. Vísitala framfærslukostnaðar er reiknuö fjórum sinnum á ári og sýnir verölag í byrjun febrúar, maí, ágúst og nóvember. Viö hvern vísitöluútreikning má segja aö fariö sé út í búö og inn- kaupakarfan fyllt af þeim vörum sem visitölufjölkyldan er sögö kaupa. Þá fæst út hvaö þessar vörur kosta og vísitalan hækkuö um þá hlutfallslegu veröbreytingu sem átt hefur sér staö frá síðasta útreikningi vísitölunnar fyrir þrem- ur mánuðum. Nýr vísitölugrunnur framfærslu- kostnaöar er nú til umfjöllunar inn- an ríkisstjórnarinnar eins og öllum er vafalaust kunnugt. Hinn nýi vísitölugrunnur byggir á neyslurannsókn sem framkvæmd var á vegum Hagstofunnar á árun- um 1978—1980. í þvi úrtaki sem neyslurann- sóknin byggir á eru 177 fjölskyldur af Reykjavíkursvæöinu og 75 fjöl- skyldur af landsbyggöinni. Vægi einstakra þátta vöru og þjónustu í hinum nýja grunni hefur breyst verulega frá hinum eldri s.s. matvöru og feröalaga. Einnig hafa nýir þættir komiö til og enn aörir horfiö, sem eölilegt er, því nú eru liöin rúm 15 ár frá síðustu neyslu- rannsókn og á þeim tíma hafa neysluvenjur okkar íslendinga breyst verulega. Verðbólgugroðinn er oft annar en sýnist Hugsum okkur mann sem fékk í arf kr. 145.000 (gkr. 14,5 milljónir) áriö 1978. Hann keypti sér strax á því ári 4 herbergja íbúö í blokk á kr. 145.000. í febrúar 1983 selur hann íbúö- ina fyrir kr. 1.300.000. Mismunurinn á söluverði og kaupveröi samkvæmt þessu er þvi kr. 1.155.000. Hann hefur því grætt á 5 árum kr. 1.155.000 — eöa hvaö? Nei aldeilis ekki — enda þótt margur vildi halda slíku fram. Þaö eina sem hefur gerst er þaö; aö hann hefur komiö í veg fyrir að arfurinn rýrnaöi að raun- gildi af völdum veröbólgunnar á þessu 5 ára tímabili. Hann átti fyrir 4 herbergja íbúð í blokk fyrir 5 árum og hann á enn fyrir 4 herbergja íbúö í blokk en ekkert fram yfir þaö. Vísitölufjölskyldan í hinum nýja grunni er 3,66 einstaklingur á móti 3,98 einstaklingum í hinum eldri. Hann á t.d. ekki fyrir raöhúsi í dag en þaö kostar nú um kr. 2.500.000. Því má meö sanni segja aö verðbólgugróðinn er oft annar en sýnist. Verðbolgugróði eins er annars tap Hugsum okkur aö sá maöur sem áöur var minnst á og keypti 4 herbergja íbúö í blokk á kr. 145.000 1. febrúar 1978 hafi feng- iö alla upphæöina lánaöa í banka tii 5 ára meö hæstu leyfilegum vöxtum og einni afborgun á ári. 1. febrúar 1983 selur hann íbúö- ina fyrir kr. 1.300.000. Sama dag greiðir hann loka- greiðslu lánsins, sem hann tók fyrir 5 árum. Á þessu 5 ára tímabili hefur hann greitt í afborgun og vexti af láninu sem nemur um kr. 800.000 m.v. verðlag í dag aö því gefnu aö HVAÐ ER VERÐBOLGA? Verðbólga er hækkun á almennu verðlagi, eink- um þannig, að hver hækkunin rekur aöra. Framfærsluvísitalan er oftast notuð þegar verð- bólguhraðinn er mældur. Þróun verðlags 1974—1982 á framangreindu tímabili hafi meö- alverðbólgan á ári verið 50%. Hann stendur sem sagt uppi eft- ir þessi viðskipti með mismun, aö upphæö kr. 500.000, sem er verð- bólgugróöi hans. En sparifjáreigandinn sem geröi honum kleift aö fá lán í banka vegna sparnaöar síns hefur aftur á móti tapaö sömu upphæð. Á þennan hátt hefur á undan- förnum árum átt sér staö umtals- veröur fjármagnsflutningur frá sparifjáreigendum til þeirra sem notið hafa óverötryggöra lána, en þaö hefur leitt af sér misrétti og misvægi í þjóðfélaginu. Því má meö sanni segja aö verðbólgugróði eins sé annars tap, Að síðustu tapar öll þjóðin á verðbólgunni Hver hefur ekki heyrt fullyrðing- una: „Það skiptir ekki máli hversu vitlausa fjárfestingu lagt sé í því verðbólgan sjái til þess að hún borgi sig.“ Þetta er lýsandi fyrir afstööu manna, en jafnframt um leið meinsemdin. Verðbólgan hefur leitt til kæru- leysislegra ákvaröana um fjárfest- ingu þar sem ekki hefur aö neinu marki veriö tekiö tlllit til arösem- issjónarmiöa. Slíkar óaröbærar fjárfestingar hafa ekki komiö mönnum í koll þar sem þær hafa veriö fjármagnaöar meö óverötryggöu lánsfjármagni sem veröbólgan hefur síöan séö um að gera aö engu. Á þennan hátt hefur umtals- veröum fjármunum veriö sóaö til einskis sem leitt hefur til stöönunar í atvinnulífinu og komiö niöur á þjóöfélagslegum framförum. Aukinn hagvöxtur er forsenda aukinnar velmegunar. Forsenda aukins hagvaxtar er aukin framleiðni í atvinnulífinu. Aukin framleiöni kemur hins vegar ekki til nema fjármagninu sé Laugavegi 118 105 Reykjavík sími 28980 pósthólf 5226 Síðasti dagur útsölunnar á morgun laugardaginn 19.2. Opið frá kl. 9—13.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.