Morgunblaðið - 25.02.1983, Page 7

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. FEBRÚAR 1983
39
því, hversu mikilvægt þetta er fyrir
konuna, því karlmaöurinn hefur
alltaf séö heiminn í eigin Ijósi.
Núna finna þeir til kvíöa og ör-
væntingar vegna þess aö konur
eru farnar aö velja sér sjálfar
elskhuga um leiö og þær bera þá
saman og dæma, því þær eru ekki
lengur bundnar einum manni.
Þetta er mjög merkileg saga, sem
hefur veriö þöguö í hel um aldir aö
viölögðu steinkasti eöa báli. En nú
þegar viö getum sagt frá þessu, þá
held óg aö rétt sé aö nýta sér þaö.
Obbinn af karlmönnum bregst viö
á heldur ruglingslegan hátt og
finnst eins og þeim só ógnaö. Þó

n<ÍUrinn
Grika
Jone
eru nokkrir þeirra, sem eru skap-
andi og vel uppiýstir og skiija aö
frjáls kona gerir þá aö frjálsari
mönnum.”
Telur þú þaö sé skylda okkar
aö hjálpa karlmönnum aö öölast
aukinn styrk?
„Ég er hrædd um aö þaö sé tap-
aö stríö. Vandamáliö er, aö konur,
sem aldrei hafa litiö á sig sem
stétt, hafa alls ekki yfirgefiö raöir
karlaþjóöfélagsins. Ef þaö gerist
aö kona kastar manni sínum á dyr,
vegna þess hversu barnalegur
hann er um leið og hann dregur úr
henni allan kjark, þá gerist þaö
alltaf aö hann finnur sér aöra
konu, sem er enn bældari og hefur
örvæntingafulla þörf fyrir félags-
skap hans, samfara því sem hún
gerir til hans minni kröfur og er
reiöubúin til aö ganga honum í
móöur staö aö minnsta kosti um
sinn. Á meðan karlmenn njóta
hlutleysis kvenna, þá er þaö staö-
reynd aö sæmilega upplýst kona
kærlr sig um hálfgeröan þræl. En
sá maöur, sem sýnir ekki af sér
djörfung og dug er aö mínu áliti
blessunarlega laus viö ailan kyn-
þokka. I rauninni er ástandiö afar
einkennilegt. Nú eru konur upp-
lýstari en karlmenn vegna þess aö
þær búa yfir reynslu, sem gerir
þeim kleift aö grannskoöa um-
hverfiö með kaldhæöni, sem karlar
hafa ekki til aö bera. Auövitaö eru
til afbragösmenn, sem eru undan-
tekning frá reglunni en bara ekki
nógu margir. Þannig getur það
oröiö okkur erfitt aö finna sanna
félaga. Eftir þrjú hjónabönd og ótal
ástarsambönd þá er ég eiginlega
búin aö sætta mig viö þaö aö
gegna móðurhlutverkinu fyrir
mennina í lífi mínu með því aö
kjassa þá og gæta þeirra. Aö vissu
leyti er þetta auöveldara en aö
rökræöa viö þá, en um leiö hræði-
legt fyrri kvenfrelsiskonu aö þurfa
aö viöurkenna þessa staöreynd,
en þetta hefur í för meö sér vissa
fyrirlitningu í garö karlmanna.
Ef þú ert kona, sem hefur kom-
Ist áfram í lífmu, þá getur þú leyft
þér aö leika eins konar japanska
geisu á yfirboröslegan hátt, því þú
þarft ekki aö notfæra þér karl-
menn á sama hátt og konur hafa
alltaf gert, þ.e. til aö ná sér í stööu
í þjóöfélaginu. Ég mundi gjarnan
vilja eiga mann, sem hugsar á
svipaöan hátt og ég hugsa um
hann, en þaö er ekki svo auövelt.
Enska skáldkonan Fay Weldon,
sem nú vinnur aö kvikmynda-
handriti upp úr skáldsögu minni
„Fanny“ sagöi eitt sinn viö mig:
„Elskan mín, þeir karlmenn sem
kaupa líftryggingu handa þér eru
aldrei góöir í bólinu." Þetta er
sannkölluö klípa aö mínu áliti, því
mér veröur þaö alltaf á, aö veröa
ástfangin af mönnum, sem eru
flækingshundar í eöli sínu, hálf
brjálaöir, skemmtilegir og sexí en
mér dauðleiðist aftur á móti hinn
svokallaöi venjulegi maöur."
Hverníg heldur þú aö konur
geti farið að því að lœra að
standa á eigin fótum þrátt fyrir
þörfina til þess að elska og um-
gangast karlmenn?
„Þetta er erfiö spurning. Þaö er
nauösynlegt aö gera sér grein fyrir
því aö allur styrkur kemur inn-
anfrá. Það er auöveldara aö segja
þetta en aö standa viö þaö. í mörg
ár hef ég litið á þaö sem sjálfsagö-
an hlut aö varpa ábyrgöinni yfir á
félaga minn og nota karlmenn sem
einhvers konar tilfinningalega
buröargrind. Allt frá því aö ég
skildi viö þriöja eiginmann minn,
hef ég reynt aö ráöa fram úr mál-
um mínum sjálf, en um leiö held ég
aö samband mitt viö mann, sem
ég elska sé þaö dýrmætasta i lífi
mínu. Svo er þaö annað sem kon-
ur minnar kynslóðar eru búnar aö
gleyma, en þaö er hæfileikinn til
þess aö þiggja. Mæöur okkar tóku
viö skartgripum og pelsum, en þaö
viljum viö ekki sem betur fer. En
viö höfum gengiö svo langt í hina
áttina, aö viö tökum viö bókstaf-
lega öliu frá karlmanninum hvaö
varöar andlega hluti eins og ástúö,
vernd eöa aðstoð, þannig aö
okkur finnst viö hafa tapað sjálf-
stæöi okkar. Þetta er rangt því svo
viröist sem viö óttumst aö takast á
viö okkur sjálfar."
í bók þinni um nornir heldur þú
því fram, að Ijóðlistin só konum
hættuleg, getur þú gefið mér
skýringu á því?
„Til þess aö vera skáld þarf viö-
komandi aö hafa það í sér. Sköp-
unarhæfileikinn skilur fólk aó og er
í sjálfu sér andstæöur móöurhlut-
verkinu, því barniö þitt, sérstak-
lega, þegar þaö er lítiö, hefur þörf
fyrir fulla og ótakmarkaöa athygli
þína enda ómögulegt aö útskýra
fyrir því aó þú sjálf eigir þér heim,
sem er aöeins þinn. Fyrir skapandi
konur þýöir þetta stööug átök og
einmitt þess vegna held ég aö
margar konur hafi hlaupist á brott,
þegar á hólminn var komiö."
Hvað er norn?
„Ég lít á hana, sem sterka konu,
er tekst á viö sjálfa sig og vill aö-
eins tilheyra sjálfri sér. Sögulega
séö þá hefur hún veriö skilgreind á
óteljandi vegu, sem grasakerling,
galdranorn, Ijósmóöir eöa djöfla-
dýrkandi. Þaö eru sterkar líkur
fyrir því aö þær konur, sem kristnir
menn nefndu nornir, hafi viöhaldiö
leifunum af gamalli heiöinni trú,
sem viögekkst áöur en akuryrkjan
kom til sögunnar. Þetta var trú
veiöimanna er dýrkuöu hyrndan
guö, gyöjuna „Móöur Jörð“. Þess-
ari trú var ekki úthýst, jafnvel ekki
eftir aö kristni var lögleidd í Evr-
ópu. Enn þann dag í dag búa svo-
kallaöar nornir víösvegar í álfunni."
Hefur þú nokkurn timann hitt
slíkar konur?
„Ég kynntist einu sinni banda-
riskri norn, sem átti sikileyska
seiökerlingu fyrir ömmu, en hún
trúöi á þessi heiðnu goö. Ég er
sannfærö um aö nornir séu mun
algengari en viö gerum okkur grein
fyrir ..."
Telur þú að áhugi manna nú á
austurlenskum trúarbrögðum og
heiönum siöum geti á einhvern
hátt haft áhrif á þjóðfélagiö?
„Þaö veröur tíminn aö leiða í
Ijós. Kristin trú hefur veriö and-
stæö andlegri iökun. Hún hefur
valdið konum vonbrigöum vegna
þess hversu mikiö vald hún felur
fööurnum. Þrátt fyrir þaö aö
kristnin sé oröin íhaldssöm og
stöönuö, þá hefur hún ennþá mikil
áhrif á fjöldann. Aftur á móti er
heiðnin eins og strá i vindi, sem
sýnir okkur úr hvaöa átt vindurinn
blæs og hvert heimurinn stefnir."
ff Bameignirnar
kúventu lífi okkar ff
„Ég var 38 ýra gðmul, þeg- fjögurra ýra,“ »egir Fjóla
Eiríkadóttir, samgifter

„Ég var 38 ára gömul, þeg-
ar við eignuðumst fyrata
barnið aem er atúlka og Grétari Jónasyni.
ellefu mánuðum aíðar
eignuðumat við svo aðra
stelpu. Fyrata barnið kom
afar 6v»nt og má segja að
við hjónin höfum verið
orðin úrkula vonar um aö
við gætum eignast börn.
En fyrst þetta gekk svona
vel, þá var ekki um annaö
að gera en að drífa sig í að
reyna að eignast annaö
barn, en nú eru stelpurnar,
sem heita Thelma og
Tinna orðnar þriggja og
„Segja má, aö barneignirnar
hafi kúvent lífi okkar á allan hátt.
Viö höföum lifaö mjög frjálsu lífi og
haft okkar hentisemi, meóal ann-
ars farið í siglingar 2—3 á ári. Ég
haföi unniö viö verslunarstörf og í
þrjú ár vann ég á skipi, Heklunni
sem barþjónn á sumrln. En nú var
maður allt i einu bundinn heima.
En í sjálfu sór var þetta engin bind-
ing, því viö vorum alveg tilbúin til
aö eignast börn. En þaö má ef til
vill segja, aö þaö sé erfiöara aö
eignast börn sitt á hvoru árinu, en
aö eignast tvíbura, því hver aldur
hefur sínar þarfir, sem geta stang-
ast á meðan börnin eru ung,“ bæt-
ir Fjóla viö.
„Ég vissi ekki fyrr en ég var
komin á fjórða mánuð að ég væri
oröin ófrísk en bæöi ég og læknir-
inn héldum aö annaö væri aö mér
Fjóla Eiríksdóttir mað dætrunum
4ra éra.
og var ég lögö inn á spítala og kom
þá hiö sanna í Ijós.
f bæði skiptin gekk meðgangan
vel og ég var frisk og hlakkaöi til
aö eignast börnin. Ég baö um aö
fyrsta barnið yröi teklö meö keis-
araskuröi, því ég vildi ekki taka
neina áhættu aö eitthvaö kæmi
fyrir. Læknarnir voru ekki allir sátt-
ir vió þetta, en ég fékk aö ráöa.
Fæöingin tók ekki nema 15 mínút-
ur og ég var fljót aö ná mér á eftir.
Ég haföi unniö þangaö til einum
Thetmu og Tinnu, sem nú eru 3ja og
Ljótm. Emilia.
mánuöi fyrir fæöinguna og haföi
lifaö mjög eölilegu Itfl þann tíma.
Þegar óg gekk meö annaö barniö
gekk líka allt vel nema hvaó ég var
eilítiö þreyttari, en þaö barn var
einnig tekiö meö keisaraskuröi.
Helsta breytingin viö þaö aö
eignast börnin, var aö venja sig af
eigingirninni á sjálfan sig auk þess
sem ég saknaöi félagsskapar viö
fulloröiö fólk, því auövitað varö ég
aö vera mikiö heima. En á móti
kom aö okkur hjónunum fannst
þetta svo yndislegt aö hitt skipti
raunverulega ekki máli. Ég öölað-
ist líka önnur viöhorf til lífsins, til
dæmis átti ég nú erfitt meö aö
skilja hvers vegna konur eru ekki
ánægöar aö vera heima hjá börn-
unum sínum, ef þær hafa tækifæri
tU þess.
Hvaö varöar mun á þeim sem
eru aö eignast börn um fertugs
aldurinn og þeim sem yngri eru má
ef til vill segja aö maöur sé kannski
einum of nákvæmur í uppeldinu og
ef til vill eitthvaö hræddari um
börnin. En ég held aö aldur for-
eldranna sklpti börnin litlu, því
sumir foreldrar eru strax orðnir
gamlir í anda en aörlr halda and-
anum ungum alla ævi og þaö er
þaö sem skiptir megin máli.
Ég held jafnvel aó þeir sem eldri
eru séu betur i stakk búnir til aö
eignast börn, fólkiö er þroskaöra,
hefur betri tíma og efni á aö gera
sitthvað fyrir börnin.
En nú eru stelpurnar orðnar 3ja
og 4ra ára gamlar eins og áöur
segir og ég er farin aö vinna úti
hluta úr degi í versluninni Dömu-
garöinum. Ég tel aö þær hafi gott
af þvi aö vera á leikskóla og kynn-
ast jafnöldrum sínum og ég hef
ánægju af þvi aö vera komin svo-
lítiö út í atvinnulífiö aftur."