Morgunblaðið - 27.04.1983, Blaðsíða 22

I
Áfengi og íþróttir
fara ekki
Framkvæmdastjórn íþróttasam-
bands Islands skrifar:
„Vélvakandi.
Bkki alls fyrir löngu kom i dálk-
um þínum fyrirspurn frá gömlum
íþróttaáhugamanni til íþróttasam-
bands íslands og forsvarsmanna
íþróttahreyfingarinnar hvort það
væri í anda íþróttahreyfingarinnar
að íslenskir íþróttamenn fagni
íþróttasigri með vínneyslu.
1 tilefni þessa vill framkvæmda-
stjórn ÍSÍ taka það fram, að hún
telur slíkt atferli ekki hæfa íþrótt-
saman
um og ganga í berhögg við yfirlýsta
stefnu íþróttasamtakanna, sem
ávallt hefur skipað sér með þeim
samtökum sem berjast gegn áfeng-
isneyslu, enda er það eitt af kjör-
orðum íþróttasambandsins að
áfengi og íþróttir fari ekki saman.
í samræmi við þessa stefnu sína
skrifaði framkvæmdastjórn öllum
sambandsaðilum sínum umburð-
arbréf fyrir all nokkru, þar sem því
var beint til þeirra, að hlutast til
um að hamlað verði gegn þeim ósið
að fagna sigri með víndrykkju."
Skák er íþrótt
Ólafur Þorsteinsson skrifar:
„Góði Velvakandi.
f hverri viku ver sjónvarpið svo
og svo miklum tíma í að sýna
íþróttir, hvers kyns hópíþróttir,
boltaleiki, einstaklingskeppni, fim-
leika og glímu, auk ýmiss konar
áfloga sem ég man ekki einu sinni
hvað kölluð eru. En skákíþróttin
Guðmundur Sigurjónsson
sést aldrei á skerminum, eða svo að
segja aldrei.
Það þarf ekki að kvarta undan
því, að ekki sé haldið nóg af tafl-
mótum bæði hér innan lands og
einnig erlendis. Það er bara eins og
þau komi sjónvarpinu ekkert við.
Þó eigum við fslendingar fjöl-
menna sveit ágætra skákmanna,
þar af tvo stórmeistara, sem gert
hafa garðinn frægan erlendis og
eru þekktir í skákheiminum. Annar
þeirra var meira að segja forseti
Alþjóða skáksambandsins. Hvenær
höfum við átt sambærilega af-
reksmenn í öðrum íþróttagreinum?
Ég skora á dagskrástjóra sjón-
varpsins að gefa skýringu á því,
hvers vegna skákinni er sinnt svo
lítið sem raun ber vitni í stofnun
hans. T.d. mætti sýna frá skákmót-
um og sjónvarpa völdum skákum
með viðeigandi skýringum kunn-
áttumanna.
Skák er íþrótt."
Mjöll Hólm og Anna Vilhjálms taka lagið á rokkhátíð í Broadway.
Rokkhátíðin í Broadway:
Illa farið með sjónvarpsefni
R.P. skrifar:
„Ég er búin að fara í allnokkur
skipti á rokkskemmtanirnar sem
haldnar hafa verið i Broadway að
undanförnu og skemmt mér hreint
konunglega, enda mikið fjör og
mikil stemmning í öll skiptin.
Þess vegna fannst mér það mik-
il hremming að horfa upp á í kosn-
ingasjónvarpinu, hvernig hægt
var að fletja út og raunar eyði-
leggja þetta annars ágæta sjón-
varpsefni, t.d. með því að slíta það
að mestu úr samhengi við áhorf-
endur, sem þarna voru virkir
þátttakendur, þ.e. skemmtu sér í
þess orðsins fyllstu merkingu. Og
þó ekki síður með hinu, sem mér
fannst jaðra við dónaskap, að
þagga niður í söngvurunum í
miðju lagi til þess að koma með
kosningatölur. Þarna fannst mér
illa farið með góða skemmti-
krafta.
Mig langar til að biðja sjón-
varpsmenn að gera bragarbót,
sýna rokkhátíðina í heild og
gleyma þá ekki fólkinu, sem var á
staðnum. Það setti ekki minnstan
svip á hátíðina.
Njarðvíkur:
Því miður ekki það eina sem
fengið hefur nafnbreytingu
Guðmundur A. Finnbogason
skrifar:
„Velvakandi góður, heill og sæll.
Gjörðu svo vel að meðtaka og
birta eftirfarandi, ef pláss og
passlegheit leyfa.
Föstudaginn 8. apríl sl. var með-
al annars efnis í dálkum þínum
fyrirspurn frá Einari Erni Thor-
lacius. Hún var: „Hvað heitir
Njarðvíkurkaupstaður?" Mér þótti
þetta góð spurning og orð í tíma
töluð, þegar allt er á fullu eins og
sagt er og ekki hvað síst í því að
breyta því sem best hefur staðið
um aldaraðir, í svo kallað nútíma-
form, ef það gæti þjónað betur
fínheitum og flæðimenningu nú-
tímans.
Njarðvík heitir sjóvíkin er
skerst inní landið úr suðvestan-
verðum Faxaflóanum, frá norð-
austri til suðvesturs að svokölluð-
um Njarðvíkurfitjum. Að utan-
verðu myndast víkin vestanmegin
frá Klapparnefi í Ytra-Njarðvík-
urhverfi, að austanverðu frá Há-
kotstöngum í Innra-Njarðvíkur-
hverfi. Full vissa er fyrir búsetu í
Innrahverfinu fyrir 710 til 720 ár-
um, samanber Máldaga kirkjunn-
ar í Innri-Njarðvík frá 1269 og er
talið, að vegna eigna og stöðu
kirkjunnar, að hún gæti verið
mikið eldri, eflaust 100 árum.
Ytra-Njarðvíkurhverfið mun
hafa byggst nokkuð löngu seinna
og ekki mun þar hafa verið komin
byggð um 1300 — sennilega byggt
þar fyrst síðla 14. aldar. Lítið er
vitað um búendur í báðum hverf-
unum fyrr en á 16. og 17. öld. Tvö
voru höfuðbýlin sitt hvorum meg-
in víkurinnar. Hétu þau bæði
Njarðvík, Innri-Njarðvík að aust-
an verðu, Ytri-Njarðvík að vestan-
verðu. Voru þau býli með tilheyr-
andi hjáleigum, einatt skilgreind
með sínum réttum heitum, Ytri-
Njarðvík og Innri-Njarðvík. Það
má sjá svart á hvítu í skrifum
æðstu manna landsins, bæði á ver-
aldlegu og andlegu valdsviði frá
fyrri öldum. Má þar til nefna visi-
tasíu Jóns Vídalíns, Þórðar Þor-
lákssonar, Ólafs Gíslasonar
Skálholtsbiskups, er allir vísiter-
uðu kirkjuna í Innri-Njarðvík,
hver á sínum tima, frá seinni
hluta 17. aldar og fyrri hluta
þeirrar 18. Nokkrar hjáléigur til-
heyrðu hvoru höfuðbýlinu. Hétu
þau ýmsum nöfnum, t.d. Bolafótur
(Baulufótur) hjáleiga frá Ytri-
Njarðvík, þar sem séra Hallgrím-
ur Pétursson bjó á árunum
1637—1644, þar til hann varð
prestur á Hvalsnesi. Mun séra
Hallgrímur vera sá allra merkasti
maður er átt hefur heima i Njarð-
víkurbyggðarlögum. Þá má og
nefna nöfn ýmissa þeirra merku
og flestra landsþekktu manna er
fæðst hafa í Njarðvíkum og sumir
hverjir búið þar og byggt sér
minningaland með gáfum og
gagnsömum störfum fyrir land og
lýð heima og heiman. Þar má til-
nefna ólaf Gíslason biskup í
Skálholti, er fæddur var í Ytri-
Njarðvík (býlinu) 1691 og svo
stórbóndann og sveitahöfðingjann
Jón Sighvatsson bónda í Höskuld-
arkoti, er þar bjó á árunum 1795
til æviloka 1841. Og í Innra-
Njarðvíkurhverfi þá feðga Jón
Guðmundur A. Finnbogason
Halldórsson og Þorkel son hans,
er báðir voru bændur, lögréttu-
menn og kirkjuhaldarar og Jón
Þorkelsson Skálholtsrektor er
fæddur var á býli þeirra Innri-
Njarðvík 1697. Þeir feðgar áttu
sína ævidaga í Innri-Njarðvík,
hver sitt tímabil á árunum 1666
fram til 1707 — 1710. Og ekki má
gleyma frá þessum árum hjáleig-
unni Bræðrakoti, er var hjáleiga
frá Innri-Njarðvík, spölkorn frá
heimbýlinu, þar sem hann Hólm-
fastur Guðmundsson bjó með Sól-
veigu Sigurðardóttur, konu sinni,
og Þorsteini, syni þeirra hjóna, í
skjóli Þorkels Jónssonar lögréttu-
manns, vinar síns, eftir að hann
var húðlaminn á Brunnastöðum.
Fékk býlið nafn af Hólmfasti og
hét Hólmfastskot eftir það.
Þá má og nefna frændur þeirra
Innri-Njarðvíkurfeðga, Svein-
björn Egilsson rektor og skáld, er
fæddur var í Innri-Njarðvík og
sleit þar barnsskónum, sem og Jón
Thorkeli frændi hans, svo og inn-
fæddir þar, Egill ríki, faðir
Sveinbjarnar, og Ásbjörn bróðir
hans, báðir stórbændur á sinni tíð
frá 1770-1780 til 1808 og 1819.
Ýmsa fleiri mætti nefna er síðar
komu við sögu úr Njarðvíkum.
Nær sú tíð ekki nær en frá er sagt.
Það mætti segja, að mest af því
sem hér hefur verið sagt frá, komi
lítið við spurningu Einars Arnar
Thorlacíusar. Því er til að svara,
að þessir upptöldu merku fortíð-
armenn áttu allir heima í Njarð-
víkum, sumir í Ytra-Njarðvík-
urhverfi aðrir í Innra-Njarðvík-
urhverfi.
Eins og fyrr segir, er víkin ein
sem Njarðvík heitir, en fleiri eru
þær víkurnar sem til eru í landar-
eign Njarðvíkinga, Kirkjuvík milli
Þórukots í Ytra-hverfinu og
Stekkjarhamars, Kirkjuvík norð-
ur af kirkjunni milli Gálgakletta
og Hákotstanga í Innri-Njarðvík.
Kópa heitir vík vestan við Stapa-
endann — þaðan var útræði öldum
saman frá Stapakoti og fram um
1930.
Varðandi nafngiftina Njarðvík-
ur, en ekki bara Njarðvík, skal nú
vitnað í nokkrar umsagnir frá
fyrri tíð og fyrst vitnað í Suður-
nesjaannál, séra Sigurðar Br. Sí-
vertsens prests á Útskálum í
Garði.
1695: Hlutir allgóðir í Njarðvík-
um og við Vogastapa, en minna
sunnar.
1770: Þá urðu 10 eða 12 hundruð
hlutir í Njarðvíkum.
1859: Enn góð aflabrögð, voru
einkum í Njarðvíkum og á strönd-
inni. Þá strandaði Eyrarbakka-
skip í Njarðvíkum.
1873: Seinna var hreyft þeirri
uppástungu frá einum fundar-
manna í Njarðvíkum, að net yrðu
eigi lögð fyrr en 14. marz og
studdu það allir fundarmenn.
1881: Segir að seint í fyrra mán-
uði deyði nafnkunnur bóndi, Björn
Jónson í Þórukoti í Njarðvíkum.
1883: Aftur gerðu sumir inn-
lendir (þ.e. heimamenn) tilraun til
að veiða síld í vörpu, einkum í
Keflavík og Njarðvíkum og öfluðu
margir frá 40 til 100 í hlut á síld á
dag.
1889: Einn bóndi í Njarðvíkum
átti 18.000 fiskjar í salti eftir
haustvertíðina.
í vísitasíugerð séra ólafs Pét-
urssonar, prófasts í Kjalarnes-
þingi 1698 til 1719, er skýrt svo
frá. (Séra Ólafur Pétursson sat í
Görðum á Álftanesi).
Bréf Gísla Illugasonar lögréttu-
manns, dagsett í Kirkjuvogi,
Höfnum 30. ágúst árið 1700, fram-
lagt af prófastinum meðal annars.
í bréfinu segir svo:
Velnefndur Gísli Illugason svo
skrifar, að ég vil fá að vita hvort
húsmenni í Njarðvíkum og Narfa-
koti — (Narfakot var þá eitt af
þremur bændabýlum í Njarðvík-
um og var venjulega sér nefnt, þá
talað var um Njarðvíkur) — sé tí-
und gera, skuli ekki skyldugir vera
að svara ljóstolli til Kirkjuvogs-
kirkju árlega og tiundum, ef þeir
eru í skipti tíund.
Úr blaðinu íslendingi 16. júní
1860: Þrír bændur suður í Njarð-
víkum, góðir drengir og dugandi
menn, hafa nýskeð keypt danska
fiskiduggu, 4‘á lest að stærð,
snotrasta skip og hið gangbezta.
Kostaði 1.250 rd. og kom með
þriggja manna áhöfn yfir hafið,
frá Kaupmannahöfn.
íslendingur 10. maí 1861: Sagt
er að þiljubátur þeirra Njarðvík-
inga hafi fengið 1.300 fiska í 3
daga.
Islendingur 18. júlí 1861: Lítill
afli á opin og þilskip. Það eru að-
eins 2 þilskip suður í Njarðvíkum
og í Vogum, sem vel hafa aflað. Er