Morgunblaðið - 27.05.1983, Blaðsíða 6

TOLVUR
Menn hafa veit mjög ana? Nú eru í framtíðarinnar muni blásnir leikir hverfi af leiktæki og fari að
fyrir sér væntanlegri gangi heitar umræður í gjörsamlega eyóileggja sjónarsviðinu, hverfi stunda skákíþróttina af
þróun skáktölvanna, Bandaríkjunum hvort skákíþróttina, tölvu- skákáhuginn einnig. kappi. Tölvuskák sé
og hver áhrifin verði. banna skuli tölvum skákir verði jafn óper- Aðrir benda hinsvegar ekkert annað en
Verða þau til góós, eða þátttöku í almennum sónulegar og tölvu- á þann áhuga sem áhugaverður afleggj-
verður skákáhuginn skákmótum, og sýnist músík. Um leið og hínn skáktölvurnar kveiki ari, manntaflið sjálft í
drepinn nióur, þegar þar sitt hverjum. Peir, mannlegi þáttur, tíma- hjá börnum og ungling- sínum mikilfengleik
kassarnir verða farnir sem svartsýnastir eru, hrak, sálfræðilegur um, þau laðist að muni standa óskert
að máta alla meistar- segja að tölvuskák undirbúningur og inn- þessu skemmtilega eftir.
99
E
g býst fastlega við
því, aö eftir 10 ár
muni öflugasta
skáktölva heims
sigra 99,9% allra
þeirra skákmanna sem tafliö
þreyta." — Þessi ummæli eru
komin frá Skotanum D. Levy, al-
þjóölegum skákmeistara sem lét
svo um mæltáriö 1978. Hann haföi
þá nýiokiö 5 skáka keppni gegn
kanadískri tölvu, og sigraö
3%— 1V4. Tilefni keppninnar var
veömál Levys og nokkurra skák-
tölvuhönnuöa, en Levy haföi haft
fremur litla trú á skáktölvum og
möguleikum þeirra gegn mönnum
af holdi og blóöi. Eftir keppnina
varö Levy hinsvegar slíkur skák-
tölvuaödáandi, aö hann lagði
kappskákir mestmegnis á hilluna
og sneri sér aö tölvuskák og
endurbótum á skáktölvum. Tölva
hans, Philidor, hefur þegar getiö
sér gott orö á alþjóölegum vett-
vangi, og þykir framarlega í flokki.
Áhugi fyrir tölvuskák hefur aukist
mjög undanfarin ár. Tækninni hef-
ur fleygt fram og skákblöö víös
vegar um heim gefa tölvunum æ
meira rými á síöum sínum. En
hvernig tefla skáktölvurnar?
Þaö sem helst hefur staöið í vegi
fyrir enn örari framþróun þeirra, er
aö tölvurnar veröa aö taka alla
mögulega leiki meö í reikninginn
hversu vitlausir sem þeir annars
eru. Út frá hverjum einstökum leik
kvíslast síöan óteljandi hliöarleikir
í allar áttir, líkt og greinar á tré.
Reikni tölvan út eina 4—5 leiki
fram í tímann í venjulegri mið-
taflsstöðu, skipta leikirnir hundr-
uöum þúsunda sem taka verður
meö í reikninginn. En þá kemur til
sögunnar hinn gífulegi reiknings-
hraöi tölvunnar, sem metiö getur
160.000 taflstööur á einni sek-
úndu, svo dæmi sé tekiö frá
heimsmeistaranum „Bellu". Ekki
veröur fákunnátta í byrjunum
„Bellu" aö falli. Hún hefur veriö
mötuö á 300.000 stööum í hinum
margvíslegustu taflbyrjunum, en
þess má geta, aö hvert bindi al-
fræðibókarinnar um skákbyrjanir
inniheldur 200.000 byrjanaleiki.
Þessa bók geysist „Bella" því í
gegnum á einni og hálfri sekúndu!
Ekki eru allar tölvur byggðar upp á
sama máta. Eftir aö hafa misst
heimsmeistaratitilinn í skák yfir til
landa síns, Petrosians, áriö 1963,
sneri Botvinnik sér aö því viö-
fangsefni aö hanna skáktölvu sem
tæki fram öllum snjöllustu skák-
mönnum veraldar. Þar eö Botvinn-
ik var læröur rafeindafræöingur,
og haföi sem slíkur hlotiö æöstu
verðlaun Sovétríkjanna, var búist
viö miklu af meistaranum. Hug-
mynd Botvinniks var sú að útiloka
alla vitlausu leikina sem tölvurnar
þyrftu aö böölast í gegn um, og
taka aöeins meö í reikninginn
skynsamlega og rökrétta leíki.
Fyrst í staö var Botvinnik sjálfur
-mjög bjartsýnn. Fleyg uröu þau
ummæli hans á Ólympíuskákmót-
inu í Tel Aviv 1964, aö eftir nokkur
Grein: Jóhann Örn Sigurjónsson
ár gætu Sovétmenn látiö fjórar
tölvur um sigur á Ólympíuskák-
mótum framtíðarinnar. Um þetta
leyti taldi Botvinnik sig vera aö
leysa öll helstu tölvuvandamálin.
En erfiöleikarnir reyndust meiri en
ætlað var, og Botvinnik fór aö ein-
beita sé að tölvulausnum á einföld-
um endatöflum. Margar þeirra
voru listilega gerðar, en ekki leiðin
aö lokatakmarki skáktölvuhönn-
uöa, aö gera tölvurnar þannig úr
garði, aö þær gætu mátaö alla.
Fleiri stórmeistarar en Botvinnik
hafa lagt fyrir sig skáktölvufræöi,
svo sem Donner, Bisguier og
Darga. Donner sýslaöi viö þetta í
nokkur ár, en gaf síöan frá sér
meö þeim orðum, að hann vildi
ekki láta tölvurnar yfirskyggja líf
sitt.
Frá Bandaríkjunum, Kanada og
Þýskalandi koma bestu skáktölv-
urnar í dag. Því var þaö, aö hönn-
uöur heimsmeistarans „Bellu",
Bandaríkjamaöurinn Kenneth
Thompson, fékk boö frá Botvinnik
um aö koma til Sovétríkjanna í
boði miönefndar sovéska íþrótta-
málaráöuneytisins, og hafa meö
sér sína heitt elskuöu „Bellu".
Thompson átti aö sýna gripinn á
mikilli vísindahátíö i Moskvuborg,
halda fyrirlestra og svara fyrir-
spurnum. Þar sem „Bella“ er ekk-
ert smásmíöi, vegur ein 200 kíló,
skildi leiöir á Kennedy-flugvelli.
„Bella" skyldi gista farangurs-
geymsluna á meöan Thompson
slakaði á í dúnmjúku farþegasæt-
inu. Nú víkur sögunni til Moskvu.
Þar stóöu áhugasamir vísinda-
menn úti á flugvelli, og biöu komu
þeirra „Bellu" og Thompsons. En
Thompson reyndist einn á ferö.
Tollveröir Kennedy-flugvallar
höföu ákveöiö aö ekki skyldi slík
gersemi sem „Bella" falla Sovét-
mönnum í hendur. Ný lög höföu
veriö sett fyrir skömmu, og þar var
stranglega bannað aö flytja há-
þróuö tæknileyndarmál úr landi.
„Bella" var því kyrrsett, og
Thompson varö aö gista Sovétrík-
in sem óbreyttur feröamaöur, og
fékk ekki leyst „Bellu" úr klóm
tollvaröanna, fyrr en greitt haföi
veriö lausnargjald. í 12 ár hefur
„Bella" veriö endurbætt jafnt og
þétt, og skilaö aö launum sigrum á
flestum mótunum, heimsmeistara-
mótunum og Noröur-Ameríku-
mótunum. „Bella" hefur veriö nær
ósigrandi, og stórviöburöur ef hún
tapar skák gegn öörum skáktölv-
um. Aö áliti Thompsons munu tölv-
ur aldrei tefla á sama hátt og
mannlegar verur, þar spili taugar
stórt hlutverk. Góður skákmaöur
getur misst niöur unna stööu
vegna ofþaninna tauga, eöa slapp-
aö full fljótt af í unninni stööu. Slíkt
hendir aldrei skáktölvurnar, þær
leita alltaf eftir besta leiknum,
hversu auöunnin sem staöa þeirra
er. En nú væri ekki úr vegi aö líta á
vinningsskák frá „Bellu". Á 12.
meistaramóti Noröur-Ameríku
voru 12 skáktölvur mættar til leiks,
í fylgd hönnuöa sinna. Hér kemur
úrslitaskákin frá keppninni.
Hvítur: Cray Blitz
Svartur: „Bella"
2ja riddara vörn.
1. e4 — e5, 2. Rf3 — Rc6, 3. Bc4 —
Rf6, 4. Rg5 — d5, 5. exd5 — Ra5,
6. Bb5+ — c6, 7. dxc6 — bxc6, 8.
Df3 — Hb8, 9. Bxc6+ — Rxc6, 10.
Dxc6+ — Rd7, 11. d3 — Be7, 12.
Re4 — Bb7, 13. Da4 — Dc7, 14.
Rb-c3 — Bc6, 15. Dc4 — Dc8, 16.
Rd5 — Bxd5, 17. Dxd5 — Dxc2,
18.0-0 — f6,19. f4? (Aö mati tölvu-
stjórnenda var 19. Be3 betri leikur,
þvi hinn geröi leikur gefur svörtum
kost á hrókeringu innan tíöar.) 19.
— Rb6, 20. Da5 — Dxd3, 21. Dxa7
— 0-0, 22. Dxe7 — Dxe4, 23. De6+
— Kh8, 24. fxe5 — fxe5, 25. Hxf$+
— Hxf8, 26. h3 — De1+, 27. Kh2 —
h6, 28. Dxt>6? (Hvíta töivan missir
af 28. Bxh6! — Dxa1, 29. Dg6 —
Hg8, 30. Bf4 — Hd8, 31. Bxe5 —
Hd7, 32. De8+ jafntefli.) 28. — Hf1,
29. Dd8+ — Kh7, 30. Dd3+ — e4,
31. Dxf1 — Dxf1, 32. a3 — e3, 33.
Bxe3 — Dxa1, 34. Bd4 — h5, 35.
Bc3 — g5, 36. Be5 — De1, 37. Bc3
— Df2, 38. Kh1 — g4, 39. hxg4 —
hxg4, 40. Kh2 — Dh4+, 41. Kgl —
g3, 42. Kf1 — Kg6, og hvítur gafst
upp.
j þessari skák, eins og flestum
opinberum skáktölvukeppnum,
voru leiknir 40 leikir á 2 klukkutím-
um. Fyrir nokkru rauf fyrsta skák-
tölvan 2.200 stiga múrinn, og var
þaö auövitaö hin eina sanna
„Bella". Þar með hefur hún nú
sömu stigatölu og sjálfur Campo-