Morgunblaðið - 09.08.1983, Síða 35

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. ÁGÚST 1983
®>BJMISWSTIRIIl£
35
Innkaupaferðin
hefst heima í
* U‘
K
Mhmim..*.,
FREEMANS of London leiöir þig
inn í heim hausttískunnar '83.
Þú pantar-við sjáum um afganginn.
FREEMANS pöntunarlistinn, hausttískan '83,
eryfir600síður.
FREEMANS í fararbroddi, beint
tölvusamband við London.
Vinsamlega sendið mér nýja
FREEMANS pöntunarlistann í póstkröfu.
Nafn: __________________________________________
ÉÉf/ of London
fíccmcift/
Heimili:
Staöur:
Sendisttil:
FREEMANS
of London
c/o BALCO hf.
Reykjavíkurvegi 66,
220 Hafnarfiröi,
sími 5 39 00.
Um heilaga vandlætingu
Skrifað vegna listrýni Jóns Ásgeirs-
sonar um konsert Steve Beresfords
— eftir Magnús
Pálsson
Undanfarnir tveir áratugir hafa
fremur öðrum tímaskeiðum verið
tími umróts og byltinga í heimslist-
inni. Hefðbundnar dyggðum prýddar
listgreinar hafa steypt sér kollhnís
og einatt stoppað á miðri leið svo
upp veit nú það sem áður vissi niður.
Listgreinar hafa runnið saman svo
oft sér ekki lengur glögg skil mynd-
listar, tónlistar eða Ijóðlistar. Oft
ægir öllu saman í einu og sama
verkinu svo erfitt er að átta sig á
hvað er hvað og gamlir akademískir
áttavitar beina kannski hinum
grandvörustu mönnum á herfilegar
villigötur. Víða þarf að skyggnast um
til að fá þó ekki sé nema lítilsháttar
yfirsýn á það sem fram fer. Og sann-
ast sagna er listin orðin svo flókin
og margbreytileg að það er ekki
lengur neinum einum manni ætlandi
að henda reiður á öllu eða hafa
nokkra haldgóða yfirsýn. Það sama
hefur gerst í raunvísindum og fleiri
greinum mannlegra mennta. Sá sem
ætlar sér eitthvað áleiðis í þessum
efnum þarf að fara víðar en í scfn,
konsertsali eða bókabúðir. Mikið af
markverðri listsköpun getur allt eins
vel farið fram í skúmaskotum og
birst í pésum og tímaritim eða á plöt-
um og snældum og myndböndum
sem aldrei koma á almennan mark-
að. „Underground-list“ var þetta
löngum nefnt. Hún gerir ennþá
óhægara um vik að átta sig á þessu
kraðaki listarinnar. En í þessum
margbreytileika er að vissu leyti
fólginn galdur listarinnar á okkar
tímum. Og það má kannski segja að
íslenskum gagnrýnendum sé nokkur
vorkunn þótt þeir verði stundum
eins og örlítið ráðvilltir.
Eðlileg aðferð gagnrýnanda
mætti vera að ganga út frá for-
sendum og ætlun þess listamanns
sem hann fjallar um og gera grein
fyrir hvernig til tekst að koma
þeirri ætlun fram. Síðan getur
hann auðvitað verið ósammála
forsendunum. Hitt verður hins
vegar bara hjal ef listamanninum
eru gerðar upp forsendur og dæmt
út frá þeim. Sér í lagi ef hart er
dæmt. I upphafi greinar sinnar
titlar Jón Ásgeirsson Steve Ber-
esford „tilraunalistamann". í
þessu samhengi hlýtur starfsheit-
ið að vera á einhverjum misskiln-
ingi byggt því mér er ekki kunnugt
um að Beresford kenni sig við til-
raunir. Og við aðstandendur tón-
leikanna sagðir býsna fávísir um
tilraunir í tónmyndun sl. 50 ár.
Hér hafa bara ekki verið gefin út
nein manifest um tilraunastarf-
semi, hvorki í tónmyndun né öðru.
Enn er Jón að gera Beresford
upp forsendur þegar hann finnur
að því að hann sé ekki nægilega
góður hljóðfæraleikari. Nú má
geta þess að Beresford hefur hlot-
ið viðurkenningu í heimalandi
sínu, Bretlandi, fyrir píanóleik.
Hitt er svo annað mál að ég hélt
að engum hefði geta dulist að í
umrætt skipti var hann ekki að
baksa við að vera „góður" hljóð-
færaleikari í akademískum skiln-
ingi. Mér er nær að halda að hann
hafi forðast það. Forðast meira að
segja að vera „góður" tónlistar-
maður í akademískum skilningi.
Listamaðurinn greip til margs
konar hljóðfæra sem hann kunni
kannski lítið til verka með og not-
aði auk þess hvað eina sem hendi
var næst sem hljóðgjafa. Kannski
er hann virtúós á öll þessi hljóð-
færi. Ég veit það ekki. Enda er það
ekki mergurinn málsins því hann
var sýnilega ekki að reyna að sýna
Athugasemd við
tónlistargagnrýni
— eftir Ingólf
Arnarson
Þriðjudaginn 26. júlí birtust í
þessu blaði dómar um tónleika
Steve Beresford. Jón Ásgeirsson fór
þar frekar óvægum og dónalegum
orðutn um þessa tónleika. Þá á ég
sérlega við þegar hann segir hluti á
við: „Það gerir ekki til þó einn lítill
loddari reyni að skemmta fólki.“
Það væri miður ef þetta vær einu
upplýsingarnar sem lesendur þessa
blaðs fengju þegar haft er í huga að
húsfyllir var á þessum tónleikum og
undirtcktir voru sérlega góðar.
Sú staðhæfing Jóns að Beres-
ford sé ekki nægilega góður
hljóðfæraleikari til að halda tón-
leika er byggð á grundvallarmis-
skilningi. I fyrsta lagi fannst mér
Beresford takast með leik sínum
að koma hugmyndum sínum til
skila og halda athygli gesta sinna.
Það, hvort hægt sé að skipa hon-
um á bekk með helstu píanóein-
leikurum heims skiptir ekki máli.
(Þó fannst Hollendingum rétt að
kynna Beresford á listahátíð sinni,
Holland festival, og var hann með
á dagskrá „sérstæðra píanóleik-
ara).
Tæknin getur aldrei ein orðið
mælikvarði á gæði.
Sérhver einstaklingur býr yfir
einhverri persónulegri snilligáfu.
Listin er ekki einkaeign
forréttindahóps.
Líkingin við Erik Satie er vill-
andi. Þó Satie hafi orðið' fyrir
áhrifum af dægurlögum síns tíma
og notað við tónsmíðar sínar veit
ég ekki til þess að hann sé hvað
frægastur fyrir brandaraútsetn-
ingar á þeim. Satt að segja finnst
mér þessi staðhæfing fyrst og
fremst lýsa neikvæðu áliti Jóns á
Satie sem tónskáldi.
Ég verð aldeilis að vera ósam-
mála Jóni þegar hann heldur því
fram að sprenging nýsköpunar og
bylting í tónlist hafi orðið fyrir 50
árum og ætti nú að vera hjöðnuð.
Það er eins og Jón telji að ekkert
bylti.igar>:ennt hafi átt sér stað
síðan, engin sprenging. (Reyndar
kýs ég að tala um þróun). Þetta
sýnir einstakt þekkingar leysi
og/ eða lítilsvirðingu fyrir nýlegri
tónlist. Þessi skrif Jóns minna
óneitanlega á skrif myndlist-
argagnrýnenda þessa dagblaðs um
sýningar ungra framsækinna
myndlistamanna. Allt hefur verið
gert áður um aldamótin og allt er
það kallað neo-dada. Og hver hef-
ur haldið því fram að Steve Ber-
esford væri að rembast við að vera
frumlegur? Undanfarin ár hefur
Beresford spilað með hinum ólík-
ustu mönnum og gefið út blaðið
Collusion sem fjallar um allar teg-
undir tónlistar og safnað að sér
tónlist frá öllum heimshornum.
Mér finnst mjög eðlilegt að á tón-
leikum hans ægi öllu saman. Flutt
er öll sú tónlist sem viðkomandi
finnt áhugaverð.
Þessi samruni verður oft áhuga-
verður og á tíðum fyndinn. Auk
þess fannst mér ég upplifa þetta
„eitthvað" sem erfitt er að lýsa,
það sem mér persónulega finnst
skipta mestu.
Ingólíur Arnarson er starfsmadur
MOB SHOB, Sumarvinnustofu
listamanna.
slíkt. Auk þess get ég upplýst að
hljóðfærunum, að undanskildum
flyglinum, var safnað saman til
láns án tillits til þess eða kannski
vegna þess að mörg þeirra voru
biluð og illa á sig komin. Sellóið
með slitna strengi og lúðrarnir í
lamasessi. Myndi ekki sá sem ætl-
aði sér að skara fram úr í hljóð-
færaslætti tryggja sér sæmileg
hljóðfæri?
Svo ég vitni til annars titils sem
Jón úthlutar í greininni get ég
fullvissað hann um að Norræna
sumarvinnustofan, Mob Shop eins
og hún oft er nefnd, sækir sér aldr-
ei „loddara" til samstarfs. Við
bjóðum hingað einungis þeim
listamönnum sem við þrautþekkj-
um að því að hafa haldgóða og
áhugaverða list fram að færa. Til
stuðnings þeirri staðhæfingu get
ég látið Jóni í té lista með nöfnum
þeirra manna erlendra sem
hingað hafa komið á okkar vegum.
En það skal sagt líka að við sækj-
um hingað iðulega listamenn með
fullri vitund um að einhverjum af
okkar lókal gagnrýnendum kunni
að mislíka við þá.
Magnús Pílsson er myndlistar-
maður.