Morgunblaðið - 18.08.1983, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. ÁGÚST 1983
35
Svipmyndir úr sumardvöl
þessu sambandi skulu nefnd nokk-
ur atriði, sem fara þarf í gegnum:
1. Stjórnun og eftirlit starfsem-
innar.
2. Skipulagning rekstrar.
3. Tjáskipti og boðmiðlun.
4. Skipting verkefna, starfssvið.
5. Uppbygging og úrlausn verk-
efna.
6. Ýmis starfsmannamál, s.s.
endurmenntun eða nýráðn-
ingar.
7. Þróun starfsaðferða.
8. Þróun búnaðar.
9. Kostnaðarsjónarmið og hag-
kvæmni.
Of langt mál yrði að fara ofan í
hvert og eitt atriði, sem hér eru
nefnd. En aldrei er ofbrýnt fyrir
mönnum að fara varlega í þessum
efnum. Að sjálfsögðu hefur stærð
fyrirtækisins, svo og umfang
tæknivæðingarinnar áhrif á það
hversu ítarlega þarf að fara í
gegnum þau atriði, sem hér eru
nefnd að ofan. En eitt er víst, að
þessum atriðum verður að gera
skil áður en tæknin er nýtt.
Tölvuvæðing á íslandi
En hversu langt er tæknivæðing
skrifstofuhalds í fyrirtækjum og
stofnunum komin hér á landi?
Að sjálfsögðu er þetta misjafnt
hjá einstökum fyrirtækjum. Þó
nokkur fyrirtæki hafa fjárfest
mikið í nýrri skrifstofutækni.
Enda eru hér á landi vissulega til
vel rekin fyrirtæki, einnig hvað
þetta snertir. Enn eru þó til fyrir-
tæki og stofnanir, sem ekki hafa
náð að fylgja þeirri þróun, sem á
sér stað í þessum málum hér á
landi. Þeim fer aftur á móti fækk-
andi. Þessu veldur stóraukin þörf
stjórnenda á upplýsingum um
rekstrarstöðuna hverju sinni, m.a.
vegna þessarar óðaverðbólgu sem
við búum við. Tölvuvæðing stærri
sveitarfélaga er nokkuð vel á veg
komin. öll stærstu sveitarfélögin
hafa tekið í notkun tölvur til að
halda utan um gjaldendabókhald-
ið og fjárhagsbókhald.
Samtök sveitarfélaga hafa m.a.
beitt sér fyrir aukinni tölvunotkun
með því að láta útbúa hugbúnað-
arpakka fyrir sveitarfélög, svo og
haldið námsstefnu um ýmis mál-
efni, sem tengjast skrifstofuhaldi
sveitarfélaga.
Hvað varðar ríkisstofnanir er
þróun í almennu skrifstofuhaldi
og vélvæðing á ýmsum sérverkefn-
um þeirra mismunandi eins og hjá
einkafyrirtækjum. Ástæðurnar
eru vafalaust margar hjá einstök-
um stofnunum, t.d. mismunandi
fjárhagsstaða. Einnig hefur verið
lögð áhersla á tölvuvæðingu
stærri háttbundinna verkefna,
eins og gjaldendabókhald, fjár-
hagsbókhald og launabókhald, og
því e.t.v. ekki verið fjármagn af-
lögu til að mæta sérþörfum ein-
stakra stofnana. Þess ber þó að
geta, að míkrótölvutækni mun
gera fjárvana stofnunum og fyrir-
tækjum kleift að fjárfesta í nauð-
synlegum tölvubúnaði, vegna þess
hversu ódýr slíkur búnaður er að
verða.
Erfitt er að draga upp einhlíta
mynd af tæknivæðingu skrifstofu-
halds hér á landi, fyrirtæki og
stofnanir eru komin misjafnlega
langt í tölvuvæðingu. Þó verður að
segja, að töluverð gróska hefur
verið í sölu tölva og annarra
skrifstofutækja á liðnum árum og
margir virðast vakandi fyrir
þeirri þróun sem á sér stað.
Lokaorð
Því má ekki gleyma, að þær
tölvur og tæki sem í boði eru fyrir
skrifstofur, svo og aðra starfsemi,
eru hjálpartæki. Þeirra hlutverk
er að létta fólki vinnu og jafn-
framt auka afköst í skrifstofu-
haldi, með það að markmiði að
bæta rekstur fyrirtækja og stof-
nana. Þannig verður hægt að bæta
samkepppnisaðstöðu okkar gagn-
vart öðrum þjóðum og þar með
halda áfram uppbyggingu velferð-
arþjóðfélagsins, með aukinni hag-
sæld fyrir alla landsmenn.
Sveinn Hjörtur Hjartarson er
rekstrarhagfræðingur hji Hag-
rangi hf.
— eftir Böðvar
Guðlaugsson
Það er rétt að geta þess strax,
að sumardvölin, sem hér verður
rætt um, er þannig tilkomin, að
vorið 1967 fannst skólastjóra og
kennurum Höfðaskólans í Reykja-
vík, að nemendur skólans mundu
hafa ómetanlegt gagn og gaman af
því að dvelja saman á einhverjum
hentugum stað nokkrar vikur um
hásumarið. Aðstandendur nem-
endanna voru strax hrifnir af
þessari hugmynd og málinu var
hrundið í framkvæmd. Eftir það
fóru nemendur Höfðaskólans í
sumardvöl á hverju sumri. Og þeg-
ar Höfðaskólinn var lagður niður
og Öskjuhlíðarskóli tók við, hélt
sumardvölin áfram. Með árunum
hefur þessi sumardvöl orðið heil-
mikið fyrirtæki, sem heitir nú
Sumardvöl Öskjuhlíðarskóla.
Sumardvölin hefur verið á ýmsum
stöðum. Fyrstu árin var hún í
Hlíðardalsskóla í Ölfusi. Þar
skorti það helst á, að sundlaug var
ekki á staðnum, en góð sundað-
staða er mjög mikils virði í sumar-
dvöl. Eitt sumar var dvalið úti á
Mallorca, í Reykjanesi við ísa-
fjarðardjúp var hafst við eitt
sumar, nokkur sumur í Þelamerk-
urskóla í Eyjafirði, í Húsabakka-
skóla í Svarfaðardal, Hafra-
lækjarskóla i Þingeyjarsýslu,
Reykhólum á Barðaströnd. Af
þessari upptalningu sést, að
sumardvölin hefur víða borið
niður.
Ég held að óhætt sé að fullyrða,
að nemendur sú yfirleitt ánægðir í
sumardvölinni, og þeim líði vel.
Auðvitað hafa ýmis ytri skilyrði,
til dæmis veðurfarið, mikið að
segja, það er alls staðar gaman og
gott að vera í sól og sumarblíðu,
en leiðinlegt í hrakviðrum.
En hvað er svo helst til dægra-
styttingar í sumardvölinni? Sund
er mikið stundað, boltaleikir og
ýmsir aðrir leikir, gönguferðir um
nágrennið, smáferðalög, eins kon-
ar skoðunarferðir til nafnkunnra
staða, o.fl., o.fl.
Það er sem sé löngum nóg við að
vera í sumardvölinni, svo engum
þarf að leiðast þess vegna. Ég
hygg líka, að það sé samdóma álit
flestra, sem til þekkja, að krakk-
arnir hafi ákaflega gott af því að
vera í sumardvölinni. Langflest
þeirra mundu annars eyða sumr-
inu að mestu leyti á götum
Revkjavíkur.
Ég hef nokkur sumur átt þess
kost að vera þátttakandi í sumar-
dvölinni, og hér á eftir verður
brugðið upp nokkrum svipmynd-
um frá ýmsum stöðum.
1 Hlíðardalsskóla var sem fyrr
segir ekki sundaðstaða, hins vegar
var fótbolti mikið stundaður, svo
og byggingar. Dálítið var fengist
við garðrækt. Og svo voru auðvit-
að farnar ótaldar gönguferðir um
nágrennið.
I Hlíðardal var sumt af starfs-
fólkinu á eigin bílum, og meðal
krakkanna gengu bílarnir undir
nafni eigendanna.
„Þetta er Gunna, þetta er Einar,
þetta er Sigga," sögðu krakkarnir
og bentu á bifreiðirnar. Nú bar
það til í lok sumardvalar eitt
sumarið, að öllu spýtnarusli og
öðru drasli var safnað í köst, sem
átti að brenna. Og til þess að vel
logaði var gripið til þess ráðs að
ná bensíni af einum bílnum og
vökva köstinn með því.
Um það var þetta kveðið:
„í kvöld mun verða kveikt í haug
og kannski i ruslatunnu.
Oní brúsa Böðvar saug
bensínlögg af Gunnu.“
Ég á margar ljúfar minningar
frá sumardvalarsumrunum í Hlíð-
ardal.
í Þelamerkurskóla var ég tvö
sumur í sumardvöl, og þar voru
synir mínir tveir með mér. Okkur
Frá Grímsey
líkaði dvölin þar ágæta vel, eins og
eftirfarandi staka ber með sér:
„Bæði ég og „minir menn“
mundu gjarnan kjósa
að sóa einu sumrinu enn
í sambúð við þig, Rósa.“
(Matráðskonan hét Rósa.)
Sundlaugin var mikið notuð,
farið daglega og stundum tvisvar
á dag í sund. Fótboltinn var einnig
vinsæll, svo og ýmsir aðrir bolta-
leikir. Gönguferðir voru farnar
margar, og 17. júní var gengið alla
leið til Akureyrar í blíðskapar-
veðri. Lengri ferðir voru og farn-
ar, t.d. að Vestmannsvatni og í
Vaglaskóg. Og einn sunnudaginn
fórum við til kirkju að Möðruvöll-
um, flest gangandi, aðeins þau
börn, sem erfitt áttu um gang
vegna fötlunar, fengu bílfar.
Mesta ævintýrið fyrir mig og, að
ég hygg, marga aðra var þó að
komast út í Grímsey. Það var efnt
til hópferðar þangað annað
sumarið sem ég var í Þelamerk-
urskólanum. Við fórum frá Akur-
eyri með flóabátnum Drangi, og
fengum indælis veður, sem betur
fór. Móttökurnar í Grímsey eru
mér ógleymanlegar, það var eins
og þjóðhöfðingjar væru að heim-
sækja eyjarbúa, en ekki bara hóp-
ur skólabarna og kennarablækur.
Og óneitanlega var gaman að
komast norður fyrir heimskauts-
baug. Allir þátttakendur í ferðinni
fengu skrautritað skjal, sem vott-
festi að þeir hefðu komið til
Grímseyjar. Ég geymi þetta skjal
sem helgan dóm. Já, fólkið í
Grímsey tók svo sannarlega vel á
móti okkur, og veðurguðirnir voru
okkur hliðhollir, en krían gerði
heiftarlegan aðsúg að okkur á
leiðinni yfir flugvöllinn, upp að
heimskautsbaugsmarkinu. Lá
nærri, að sumum féllist hugur og
flótti brysti í liðið, svo hatramleg-
ur var atgangur kríunnar.
„Ég held aö óhætt sé að
fullyrða að nemendur
séu yfirleitt ánægðir
með sumardvölina, og
þeim líði vel. Auðvitað
hafa ýmis ytri skilyrði,
til dæmis veðurfarið,
mikið að segja.“
Nú er kannski rétt að gera nán-
ari grein fyrir því, hvernig dag-
arnir liðu í sumardvölinni. Dagur-
inn var tekinn snemma, krakkarn-
ir voru vaktir og drifnir á fætur
kl. 8 á morgnana, og kl. 8.30—9
var morgunmatur. Krakkarnir
skiptust á um að aðstoða í borð-
stofu og eldhúsi. Eftir morgunmat
var útivera, svo framarlega sem
veður leyfði, og það var sjaldan,
sem veður hamlaði útivist. Kl.
12—13 var hádegismatur, og síðan
farið út aftur í gönguferðir eða
leiki. Kl. 15.30—16 var kaffitími
(drekkutími). Iðulega fóru þeir
sem ekki höfðu farið í sund fyrri
hluta dagsins í laugina eftir
„drekkutíma" og voru að busla þar
fram undir kvöldmat, sem var kl.
18.30—19.30. Ef veður var sérlega
gott, fengu krakkarnir að fara út
eftir kvöldmat, a.m.k. eldri krakk-
arnir, og var það eins konar frjáls
tími. Um hálftíu-leytið fengu allir
kvöldhressingu, og upp úr því var
gengið til náða, en mörg yngri
börnin voru reyndar farin að sofa
þá fyrir góðri stundu.
Kl. 23 áttu allir að vera komnir
í algera ró, og þá var vinnudegi
starfsfólksins lokið, þ.e.a.s. þeirra,
sem voru búnir að vinna allan
daginn. En ein manneskja var
alltaf á næturvakt, bakvakt, svona
til öryggis. Auk þess að hjálpa til í
eldhúsi og borðstofu, tóku krakk-
arnir til í herbergjum sinum á
morgnana. Einnig var þeim skipt í
hópa, sem önnuðust ræstingu á
húsnæðinu, auðvitað undir eftir-
liti og með aðstoð fullorðinna.
Sumardvölin er þannig ekki bara
matur, svefn og leikur hjá krökk-
unum, heldur fá þau nasasjón af
því, að það þarf talsvert fyrir líf-
inu að hafa.
Ég sagði áðan, að veðrið hefði
talsvert að segja í sumardvöl.
Þannig vorum við ákaflega óhepp-
in með veður þann tíma, sem ég
var í Reykjanesi, en það var jún-
ímánuður. Það voru stöðugir kuld-
ar, ekki mikil úrkoma, en kulda-
strekkingur alla daga. Auðvitað
verður allt óyndislegra þegar
þannig viðrar. Það var helst seint
á kvöldin, sem lygndi, og eina
nóttina, sem ég var á næturvakt,
var unaðslega kyrrt og tiltölulega
milt veður. Þá varð þessi stæling á
gulifallegu ljóði Sigurðar Þórar-
inssonar til:
Lúinn gerist selur og leggst upp í sker,
lóna úti á víkinni blikinn og kollurnar.
Lengst utan úr djúpinu friðsældin fer,
finn ég hana seitla inn í hjartað á mér.
Þagnað er í mýrinni mófuglanna kvak,
mál er nú að halla sér útaf á sitt lak.
Borgarey og Vatnsfjörður brosa í
[aftankyrrðinni,
bráðum fer nóttin um Ögur og
[Reykjanes.“
Sumrin sem ég var í Hlíðardal
viðraði oft ágætlega á okkur,
þannig að við gátum flatmagað
hálfnakin í brekkunum upp af
fótboltavellinum og sleikt sólskin-
ið. Og í Þelamerkursumardvölinni
vorum við fremur heppin með veð-
ur, ég man ennþá, hvað okkur varð
ofsalega heitt á göngunni til Ak-
ureyrar 17. júní, enda var glaða
skólskin og því nær logn. Og í
um við slíkt stafalogn, að flóabát-
urinn haggaðist ekki, enda kom
það sér nú víst betur fyrir flest
okkar.
Vinnudagurinn var talsvert
langur í sumardvölinni, eða oft frá
kl. 8—23, en svo átti fólk frídaga
til skiptis. Sama starfsmanneskja
vann kannski þrjá daga frá kl.
8—23 í striklotu, en átti svo frí í
einn eða tvo daga.
Þegar ég var í Þelamerkurskól-
anum fór ég oft í könnunarferðir
um nágrennið á frídögum. Ég fór
til Dalvíkur og Ólafsfjarðar, inn
að Akureyri, hringferðir um
Svarfaðardalinn, út að Svalbarðs-
eyri, o.fl., o.fl.
Ég man sérstaklega eftir því,
hvað mér fannst Ólafsfjörður
vinalegur staður, enda kom ég þar
í alveg einstöku blíðskaparveðri.
Trúlega hefði ég fengið aðra og
verri mynd af staðnum, ef ég hefði
komið að vetrarlagi.
í lauginni í Reykjanesi.