Morgunblaðið - 16.10.1983, Qupperneq 12

00 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. OKTÓBER 1983
Eru skógarnir i Mid-
Evrópu dauðadæmdir?
... sem benda
eins og beina-
grindur lífvana
kjúkum til him-
ins. — Dauður
og deyjandi
skógur í Vestur-
Þýskalandi.
Erzgebirge heita fjöllin milli
Tékkóslóvakíu og Austur-Þýska-
lands. Einu sinni voru þau vinssll
ferðamannastaður þar sem fólk
reikaði um skógana, hlustaði eftir
lágværu hvíslinu í limi trjánna og
naut þess að vera eitt með náttúr-
unni. Nú er það þögnin ein, und-
arleg og illsvitandi, sem ræður
ríkjum í Erzgebirge. Við þeim fáu,
sem nú leggja leið sína þangað,
blasir ömurleg sjón: Endalausar
víðáttur dauðra og deyjandi trjáa,
sem benda eins og beinagrindur
lífvana kjúkunum til himins.
Gömlu skógarnir í Erzgebirge eru
að deyja út, fórnarlömb mannanna
— mengunarinnar.
Pólland skóglaust
um aldamót?
Frá Erzgebirge til Alpanna, í
allri Mið-Evrópu, eru skógarnir
að deyja og verst er ástandið í
kommúnistaríkjunum þar sem
lítil áhersla hefur verið iögð á
mengunarvarnir. Brennisteins-
og köfnunarefnissambönd hafa
svipt milljónir trjáa í Austur-
Þýskalandi barri og laufi og í
Tékkóslóvakíu hafa orðið óaft-
urkallanlegar skemmdir á 1,25
milljónum ekra af skógi. Vís-
indaakademían í Póllandi spáir
því, að um aldamótin verði land-
ið orðið skóglaust ef ekki verður
gripið fljótt í taumana og sams
konar feigðarspár eru settar
fram í öðrum löndum. Samtök
vestur-þýskra skógareigenda
sögðu t.d. nú nýlega, að „iðnað-
arþjóðirnar horfast nú í augu við
stórkostlegra náttúruslys en áð-
ur hefur þekkst í sögunni".
Súra rigningin
Flestir vísindamenn kenna
súru rigningunni um hvernig
komið er. Hún er fylgifiskur
mikillar iðnframleiðslu og verð-
ur til þegar brennisteinssýring-
ur og köfnunarefnissýra frá
verksmiðjum og bílum blandast
loftrakanum og súrefninu í and-
rúmsloftinu. Súra rigningin
skemmir ekki aðeins skóginn,
heldur eyðileggur hún líka jarð-
veginn og mengar árnar. Sumir
talsmenn stóriðnaðarins vilja
draga í efa sambandið milli súru
rigningarinnar og dauða skóg-
anna, en umhverfisverndarmenn
og jafnvel margir íhaldssamir
stjórnmálamenn eru á öðru
máli. „Næst því að halda frið-
inn,“ segir Friedrich Zimmer-
mann, hinn hægrisinnaði innan-
ríkisráðherra Vestur-Þýska-
lands, „tel ég mengunarvarnir
vera þýðingarmesta viðfangsefni
stjórnmálanna nú.“
Hafin yfír landa-
mæri og pólitík
Mengunin fer ekki eftir landa-
mörkum. í Izerskie-fjöllum í
Suðvestur-Póllandi eru 148.000
ekrur skóga dauðar vegna meng-
unar frá Austur-Þýskalandi og
Tékkóslóvakíu og í Vestur-
Þýskalandi kemur helmingur
mengunarinnar frá Austur-
Þýskalandi, Tékkóslóvakíu,
Frakklandi og Bretlandi. Það
var fyrst á sjöunda áratugnum,
sem mengunin fór fyrir alvöru
að leggja iand undir fót, en þá
voru menn farnir að ókyrrast yf-
ir viðbjóðinum í iðnaðarborgun-
um. Til að ráða bót á honum
voru reistir geysiháir skorstein-
ar, en það kom fljótlega í ljós, að
þeir fluttu aðeins mengunina um
set, yfir í skógana kringum borg-
irnar og til annarra landa, þaðan
sem hún kom svo aftur með
vöxtum og vaxtavöxtum.
Jarðvegurinn
er dauösjúkur
Hvergi er ástandið ömurlegra
en í Tékkóslóvakíu, mesta meng-
unarvaldi í Evrópu. I rafstöðvum
og verksmiðjum þar er brennt
mjúkum brúnkolum, ákaflega
brennisteinsríkum, og síur og
önnur hreinsunartæki mega
heita óþekkt. Á hverju ári spúa
verksmiðjurnar í Bæheimi ein-
um frá sér einni milljón tonna af
brennisteinstvísýringi, sem fell-
ur síðan aftur til jarðar sem súr
rigning. Talið er, að um 1990
verði þriðjungur tékknesku
skóganna dauður og þær tilraun-
ir, sem gerðar hafa verið til að
bjarga skógunum í Erxgebirge,
hafa gjörsamlega mistekist.
„Jarðvegurinn er dauðsjúkur,"
sagði í dagblaðinu Rude Pravo
nú nýlega. „Annað hvert tré, sem
plantað er út, deyr á skömmum
tíma.“
Náttúrunni beðið griða
í Austur-Evrópu er almenn-
ingur nú að vakna til vitundar
um hvert stefnir. Á ráðstefnu
mótmælendakirkjunnar austur-
þýsku, sem haldin var í Dresden
í síðasta mánuði, skrifuðu 1.000
manns undir bænaskjal, þar sem
stjórnvöld voru grátbeðin um að
„taka hina lifandi náttúru fram
yfir hagvaxtaræðið". Henryk
Zimny, formaður pólsku nátt-
úruverndarsamtakanna, heldur
því fram, að erfiðleikarnir nú
séu smámál hjá þeim hörmung-
um, sem muni ríða yfir þjóðina
ef ekkert verður að gert. „Við er-
um of fátæk," segir hann, „til að
gera ekki það sem við getum til
að vernda lífríkið í landinu."
„Fimm mínútur
til miðnættis
Skógurinn er samofinn þýskri
þjóðarsál og Vestur-Þjóðverjar
hafa um margt forystuna í
baráttunni gegn menguninni. 1.
júlí sl. gerði ríkisstjórnin það að
skyldu, að hreinsitæki yrðu sett
Tökum notaða, vel meö farna Lada-bíla upp í nýja.
D
Nýir
og notaöir
bílar
Stórkostlegir
greiðsluskilmálar
Lánum helming af verði í 9 mánuði
Óverðtryggt
Lada Sport frá kr.
270.000.-
Lada 1200 Station 152.000.-
Lada 1500 Station 177.000.-
Lada Safír 162.000.-
Lada 1200 og Lada Canada uppseldir
Bifreiðar og Landbúnaðarvélar hf
Suðurlandsbraut 14 - Sími 38 600