Morgunblaðið - 22.01.1984, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 1984
79
Hörmungarnar hefjast þegar tveir kjarnorkusveppir stíga upp.
„Ég efast um það nema fólk rísi
upp og stjórni eigin lífi, þannig að
stjórnmálamennirnir finni við-
brögðin og geri eitthvað raunsætt
í málinu. Clemenceau sagði um
siðustu aldamót að stríð væri of
alvarlegt til að láta herforingja
kljást um málið. Nú á dögum má
segja það sama um friðinn. — Ég
á ekki von á að myndin breyti
skoðunum þeirra sem þegar hafa
myndað sér skoðun. Frjálslynt
fólk mun bölva myndinni fyrir að
vera of kraftlítil, afturhaldssinnar
um heim ailan munu benda á
ónákvæmni sem svo mun veikja
boðskap hennar. En ég vona að
myndin hafi einhver áhrif á skoð-
anir þeirra sem hingað til hafa að-
eins yppt öxlum. Það eina sem ég
veit er að kvikmyndunin var
stórkostlegasti tími sem ég hef lif-
að. Bara að við lifðum í heimi þar
sem við þyrftum ekki að gera slíka
mynd.“
„Daginn eftir“
Fólk er brjálað. En ekki svo
brjálað að til þessa komi. — Sú
var hin almenna skoðun fólksins í
Kansas. Fólk sagði að kjarnorku-
stríð yrði aldrei háð. Það hafði
rangt fyrir sér. Það taldi líf sitt
tryggt. Það gerði sér ekki grein
fyrir afleiðingum kjarnorku-
sprengingar, sprengingar sem
gerði hið ólíklega að veruleika.
Þegar það gerðist vissi fólk ekki
hver skaut fyrst, hver ýtti á takk-
ana. Fólk kærði sig kollótt. Það
visi ekki einu sinni hvaða heims-
hluti var horfinn. Fólk vissi það
eitt að borgin þeirra var í rústum,
fjölskyldur þeirra dánar. Nú
skipti mestu máli að komast af.
Fólk tapaði sér. Sumir myrtu ná-
grannann. Menn drápust úr
geislavirkni.
Þannig hljóðar þráðurinn í
myndinni sem setti allt á annan
endann í Bandaríkjunum 20. nóv-
ember síðastliðinn, og enn er ekki
allt um garð gengið.
Leikstjóri myndarinnar er Nich-
olas Meyer, handritið samdi
Edward Hume.
í aðalhlutverkum eru Jason Rob-
ards (leikur eðlisfræðing sem
hjálpar hinum særðu eftir spreng-
inguna), Jobeth Williams (lék móð-
urina í Poltergeist), Steven Gutt-
enberg (lék í Diner), John Callum,
John Lithgow og Bibi Beisch.
Daginn eftir „Daginn eftir“
Þegar bandaríska sjónvarps-
stöðin ABC sýndi myndina þann
20. nóvember sl. horfðu um það bil
100 milljónir Bandarfkjamanna á
myndina, sem þýðir að sjö af
hverjum tíu heimilum hafi horft á
hana.
Vikuna eftir var ekki um annað
rætt.
Það fór eins og leikstjóri mynd-
arinnar, Nicholas Meyer, bjóst við.
Afleiðingar kjarnorkusprengingar.
Særftir og dauðir liggja þvers og kruss.
Nicholas Meyer,
leikstjóri myndarinnar.
Skoðanir þeirra, sem þegar höfðu
myndað sér skoðun, breyttust
ekki, en vissulega snart myndin
margar sálir.
„Myndin einfaldar kjarnorku-
vandamálið heldur betur,“ sagði
Henry Kissinger, fyrrverandi
utanríkisráðherra Bandaríkjanna,
og spurði. „Á stefna okkar að
byggjast á hræðslu?"
Raymond Smith skrifaði í
Newsweek: „Um áratugaskeið
hafa bandarískir skattborgarar
viljað halda áfram kjarnorku-
kapphlaupinu. Én skyndilega eru
þeir farnir að hugsa um ógnunina
sem stafar af kjarnorkunni, og
það sem skrítnara er, allt vegna
einnar sjónvarpsmyndar: undar-
legt fólk þessir Bandaríkjamenn."
William Lane skrifaði í sama
blað: „Ætli ABC gerði tveggja
klukkustunda mynd um líf undir
harðræðisstjórn Sovétmanna ef
við (Vesturlandabúar) gæfum eft-
ir í vopnakapphlaupinu."
„Ég vildi að Guð væri hér til að
ræða málið,“ sagði 16 ára stúlka
sem horfði á myndina með for-
eldrum sínum.
„Ég vildi óska þess að ég hefði
ekki séð þessa rnynd," sagði kona á
fertugsaldri. „Ég veit að þetta
gerðist ... það er aðeins
tímaspursmál."
Tíu ára snáði sagði einfaldlega:
„Svo vitlaust. Hvers vegna að fara
í skýli þarna niðri ... hvað ætl-
arðu að gera þegar þú kemur
upp?“
Peter Matiaszek reit í Time:
„Það er sama hvaða tölublað af
Pravda þú tekur upp og skoðar, þú
sérð alltaf ljósmyndir af friðar-
göngum á Vesturlöndum. Samt
heyrum við ekki af samskonar
friðargöngum hinum megin við
Járntjaldið. Friðarsinnar eins og
þeir sem gerðu „Daginn eftir“
hella olíu á eld Sovétáróðurs."
Frá því að myndin var frum-
sýnd í Bandaríkjunum hefur hún
víða verið sýnd, gengur meðal
annars fyrir fullu húsi í Vestur-
Þýskalandi og Frakklandi. Fram-
leiðendurnir hafa boðið kommún-
ista- og sósíalistaríkjum myndina
til sýningar, en öll þeirra hafa af-
þakkað boðið, kemur kannski ekki
mörgum á óvart. Fulltrúar þeirra
ríkja hafa sagt: Við vitum allt um
þetta, þurfum ekki bandariska
mynd, nei takk.
Morgunblaðið greindi frá því á
fimmtudag að kvikmyndin „Dag-
inn eftir“ hefði undanfarið verið
sýnd í myndbandakerfum fjölbýl-
ishúsa í Reykjavík og hefur hún
verið til leigu hjá myndbandaleig-
um í borginni.
Árni Samúelsson, fram-
kvæmdastjóri Bíóhailarinnar, sem
hefur einkaleyfi til sýningar á
myndinni hérlendis, sagði að bíóið
hefði orðið þess áþreifanlega vart
að myndin hafi verið sýnd og leigð
ólöglega hér og því valdið miklu
fjárhagslegu tjóni.
Þessi kvikmynd er ekkert eins-
dæmi. I langan tíma hafa ólögleg
myndbandakerfi blómstrað á
smygluðum myndböndum. Lögin
hérlendis eru í slíkum ólestri að
talið er nægja að hafa kvittun
fyrir kaupum á spólu einhvers
staðar utan úr heimi.
HJÓ.