Morgunblaðið - 24.02.1984, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. FEBRÚAR 1984
skólalífinu
Hvernig lítur veröldin út
áriö 2000? í dag er fjóröi í
lagningardögum hjá nem-
endum og kennurum í
M.H. og yfirskrift þessa
dags er einmitt: „Hvaö ber
framtíöin í skauti sér?“ Viö
hittum nokkra nemendur í
undirbúningsnefnd lagn-
ingardaganna aö máli, þá
Benedikt Stefánsson,
Svanbjörn Thoroddsen,
Guömund Árna Jónsson
og Eggert Jónasson, og
spuröum þá hvaö væri á
döfinni hjá þeim í dag.
Hvemig verður lífíð
árið2

I?
Nokkrir nemendur í undirbúningsnefnd lagningardaga í MH teknir tali
Fulltrúar stjórnmálaflokk-
anna munu mæta og ræöa
hvernig og hvort þjóðin
muni standa áriö 2000, en þessar
umræöur hefjast klukkan 10 f.h."
segir Benedikt. „Þá verður boðiö
upp á fæöu framtíöar, sem er auð-
vitaö heilsufæöa, en klukkan eitt
hefjast svo hringborösumræöur
par sem margir þekktir menn úr
þjóölífinu takast á viö spurninguna
„Áriö 2000 — hvernig veröur um-
horfs í þjóöfélaginu?“
HVERJIR TAKA ÞÁTT
í UMRÆÐUNUM?
„Agust Valfells kjarneölisfræö-
ingur, Stefán Ólafsson lektor, Jón
Sigurösson forstöðumaöur Þjóö-
hagsstofnunar, Þröstur Ólafsson
frá Verkamannafélaginu Dags-
brún, og Vilhjálmur Lúövíksson
framkvæmdarstjóri Rannsóknar-
ráðs,“ segir Benedikt og bætir því
viö aö hann vonist til skemmtilegra
umræöna þar sem þátttakendur
hafi allir sýnt mikinn áhuga á um-
ræöuefninu.
Viö spyrjum þá hvort þessi
dagskrá sé opin fleirum en nem-
endum og kennurum skólans, og
fáum þaö svar aö eitt af markmiö-
um lagningardaganna sé einmitt
aö afeinangra skólann eins og þeir
taka til oröa: „Viö gerum okkur
vonir um aö fá fólk utan skólans til
aö fylgjast með því sem viö erum
aö gera innan veggja hans."
HVAÐAN ER ÞETTA
ORÐ LAGNINGAR-
DAGAR KOMIÐ?
„Þetta er tekiö úr fornu íslensku
máli og merkir lagfæringardagar,"
segir Eggert. „Nafniö merkti eins-
konar aukadaga sem voru haföir til
aö laga almanakiö, þar sem róm-
verska tímataliö stefndi ekki.“
Hvaða hugmyndir
gerið þið ykkur sjálfir
um árið 2000, svona í
örstuttu máli?
„Vá, þetta er engin smáspurn-
ing," segja þeir allir í kór, og líta
hver á annan. Og svo segir Guö-
mundur Árnl: „Þaö er auövitaö erf-
itt aö sjá fyrir hvernig þjóöin
stendur þá, en auöveldara aö
segja til um hvernig maöur vill aö
hlutirnir veröi. Ég vona a.m.k. aö
tölvuþróunin hafi í för meö sér að
fólk þurfi ekki strita alla ævina fyrir
einhverju sem viö getum kallaö
uppgeröarvelsæld. Fólk er í dag aö
byrja aö búa þar til þaö er aö
veröa sextugt, og í stöðugu kapp-
hlaupi hvort viö annaö aö lifa nógu
vel. En þaö má búast viö aö fram-
tíðin hafi í för meö sér miklar
breytingar, ég held t.d. aö fjöl-
skyldan eins og viö þekkjum hana
í dag eigi eftir aö breytast mikiö."
Svanbjörn: „Þaö eru 16 ár frá
tímamótaárinu 1968 og 16 ár til
aldamóta. Mér finnst viö aö mörgu
leyti vera komin hálfa leið í ein-
hverju þróunarferli sem ég veit
ekkí hvernig endar. Staöreyndin er
sú aö þjóöfélagiö eins og þaö er í
dag getur ekki haldiö áfram.
Vinnutíminn hlýtur aö styttast og
frítíminn eykst aö sama skapi. Viö
höfum kynnst vandamálum sem
fylgja atvinnuleysi í nágrannalönd-
um okkar, en ég held aö viö höfum
möguleika á aö sleppa viö atvinnu-
leysi og vinnutíminn minnki smám
saman. Frístundir aukast og tengj-
ast meira útivist og heilsurækt.
Þessi þróun er þegar hafin og ég
held hún eigi eftir aó aukast, hef
engar áhyggjur af því aö fólk eigi
eftir aö liggja yfir myndböndum og
tölvum i stórum stíl.“
Benedikt: „Ég held þaö breytist
ekki svo margt á næstu 16 árum.
Ef viö viljum sjá hvernig samfélag-
iö veröur hér á Islandi er ef til vill
nóg fyrir okkur aó líta til Bandaríkj-
anna, en þeir eru 15—16 árum á
undan okkur varðandi ýmsar
tækniframfarir. Annars finnst mér
tregöan í íslensku þjóöfélagi þaö
rosaleg aö allar líkur eru á því aö
þó yngri menn komist að í leiöandi
stööur þá taki þeir upp sömu hætti
og hinir sem eldri eru, leikreglur
stjórnmálamannanna viröast vera
svo fastmótaöar. Og þó vió eign-
umst fleiri vasatölvur, bílasíma og
heimilistölvur geri ég ekki ráö fyrir
aö hugsunarhátturinn komi til meö
aö breytast mikiö.“
Eggert: „Ég er jafnvel á þeirri
skoðun aö þaö veröi ekkert þjóö-
félag til áriö 2000. Aö minnsta
kosti ekki í þeirri mynd sem viö
þekkjum í dag. Söguþróun þessar-
ar aldar sýnir aö það gerist mjög
mikiö á 16 árum. Og eftir aö hafa
séö kvikmyndina „Daginn eftir“
kemur enn frekar í Ijós hvaö margt
getur gerst á stuttum tíma. Ef
mennirnir lifa hinsvegar af kjarn-
orkustyrjöld, gæti óg ímyndað mér
aö menning okkar færöist eina öld
aftur í tímann. Og þaö sem meira
er, ég held aö mannkyniö hefði
gott af því aö fara aftur í tímann.
Svo ég segi eins og Einstein sagöi
einu sinni: „Ekki veit ég meö hvaöa
vopnum þriöja heimsstyrjöldin
NÝJUNGAR í TANNVIÐGERÐUM
Verða
tann-
skemmdir
brátt
úr
sögunni?
efnafræöilegum stjórnunaraöferö-
um, væri unnt aö „skipa" bakterí-
um fyrir aö fara að mynda sérhæfö
efni, „og höfum viö þar meö tekiö
fyrsta skrefiö í þá átt aö hafa upp á
geni, sem gæti látiö gerfrumur
taka til viö aö framleiöa prótein-
mólin í tannglerung.”
Reyndar hefur einmitt þetta tek-
izt nú þegar í rannsóknastofnunum
meö allmörgum tilraunum á dýr-
um.
Þessir tveir vísindamenn spá
því, aó þegar þessi aöferö viö
tannviögeröir hefur veriö endur-
bætt enn frekar og fullkomnuð,
eftir ef til vill aöeins fimm ár eöa
svo, muni tannlæknar taka aö
koma umbreyttum gerfrumum fyrir
í tannholum, þar sem þessar frum-
ur fari svo aö mynda reglulega
glerungs-krystalla, þannig aö viö-
geröarstaöurinn kemur bæði til
meö aó líta mun betur út og sjálf
viðgeröin endist miklu lengur en
þær tannfyllingar úr málmblöndum
og postulíni, sem nú tíökast.
NÝ ÞEKJUEFNI
ÁTENNUR
★ Plastfyllingarefni. Tannplast-
himnur. Þaö var áðurnefnd rann-
sóknastofnun í orsökum tann-
skemmda í Bethesda í Bandaríkj-
unum, sem haft hefur forgöngu um
sérstakar vísindalegar rannsóknir,
er núna hafa leitt til þess aö á
tannlæknastofum munu innan
skamms veröa tekin í notkun ný og
framúrskarandi góð viögerðarefni í
holufyllingar. Þeir tannlæknar, sem
þegar hafa notaö þessi nýju plast-
efni, svokölluö léttverkuö, þunn-
fljótandi viðgeröarefni, segja aö
þau loöi langtum betur og örugg-
legar viö tönnina en nokkurt annaö
efni, sem notað er í tann-
viögerðum. Þessi nýrri efni líta líka
betur út, eru mun þægilegri og
gera þaö aö verkum, aö tönnin
veröur ekki nándar nærri eins viö-
kvæm fyrir hita og kulda. Þá eru
þessi nýrri viögeröarefni einnig
mjög auðveld í notkun.
★ Plast-skæni á tennur. Rann-
sóknir viö stofnunina í Bethesda,
þar sem tekið var til viö aö þróa og
fullkomna þau gagnsæju þekjuefni
í formi þunnfljótandi plastkvoöu,
sem áóur var minnzt á, hafa einnig
leitt í Ijós, að þessi efni henta
einkar vel sem þekjuefni í skorur
og rákir á yfirboröi jaxlanna, en
slík meöferó getur dregiö mjög
verulega úr skemmdum á tyggiflöt-
um, sem flúorblöndun drykkjar-
vatnsins getur stundum ekki kom-
iö í veg fyrir meö öllu.
Tilraunir í þá átt aö fullkomna
þessi nýju þekjuefni til notkunar í
almennum tannviðgerðum hófust
fyrir alvöru á sjöunda áratugnum.
Þaö var í fyrstu áberandi galli viö
slík plastefni, aö þau reyndust of
mjúk og höföu því ekki nægilega
endingu til aö bera. Þau þekjuefni,
sem núna er veriö aö gera frekari
tilraunir meö á tannlæknastofum,
geta hins vegar enzt í allt aö fimm
ár eöa jafnvel lengur. Á sérstakri
ráðgefandi ráöstefnu um heilbrigöi
tanna hjá börnum, sem haldin var í
byrjun desembermánaöar á síö-
astliðnu ári í rannsóknastofnuninni
í Bethesda, fjölluöu hinir sórfróðu
menn um notagildi slíkra þekju-
efna til varnar tannskemmdum, og
varð niöurstaða ráöstefnunnar sú,
aö mjög var mælt meö notkun
þekjuefna á tennur flestra barna.
Ekki hefur hins vegar veriö ráölagt