Morgunblaðið - 24.02.1984, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. FEBRÚAR 1984
37
„Tannskemmdum skólabarna hefur
fækkað mjög á sl. fimm árum“
— segir Stefán Yngvi Finnbogason yfirskólatannlæknir
veröur háö, en sú fjóröa veröur
háö með spýtum og grjóti.“
Ég er þó ekki svo þunglyndur að
ég ætli ekki aö skreppa á balliö í
kvöld, viö ætlum reyndar aö byrja
á því aö láta kennarana skemmta
okkur um þrjúleytiö í dag, áður en
dansleikurinn hefst!"
Úr Fögru veröld, kynningar-
blaði lagningardaga:
Föstudagur 24. febrúar.
Fjórði í Lagningardögum
(... sér sút eða sorg í kvöld)
HVAÐ BER FRAMTÍO-
IN í SKAUTI SÉR?
Kl.
9.50 Morgunleikfimi — Hilmar og
Kristín sprikla í síöasta sinn á
Matgaröi.
10.00 Hvaö halda stjórnmálamenn um
framtíðina? Fulltrúar allra stjórn-
málaflokkanna mæta og ræöa
hvar og hvort þjóöin stendur áriö
2000. Fyrirspurnir velkomnar.
Mikligaröur.
11.00 Heilsuhús líffræöideildarinnar
opnar í stofu 26. Fæöa framtíö-
arinnar á boöstólum allan dag-
inn.
12.00 Matur!
12.30 Leikrit. Bónoröiö eftir Anton
Thcekov sýnt á Matgaröi.
13.00 Hringborðsumræöur — þekktir
menn úr þjóölífinu takast á viö
spurninguna .Árið 2000 —
Hvernig veröur umhorfs í þjóö-
félaginu?" Fulltrúar Þjóöhags-
stofnunar, atvinnulífs og laun-
þegasamtaka auk annarra sem
máliö snertir. Þátttakendur nán-
ar kynntir síöar. Stjórnandi um-
ræðna: Forseti vor — hinn hug-
umprýddi eldhæröi Benedikt
Stefánsson. Mikligaröur.
15.00 Óvænt uppákoma kennara — á
Miklagaröi. Spilar Ásrún Pacman
við Örnólf? Veröur Teitur Ben. í
boöhlaupi? Dansar Lóa í Búrinu
viö Sigga Svavars? Og hvar
verður þá Guörún Svans? Váa,
alveg meiriháttar!!!
16.00 Kvikmyndasýning á Miklagarði.
Nánar auglýst siöar.
22.00 Ball á Matgaröi!!! Þekktasta
hljómsveit skólans leikur fyrir
dansi langt fram eftir nóttu —
gríöarlegt stuö!!! Nóttin er ung
þó að lífið sé stutt og enginn fer
í skíöaferö!!
Við höföum samband viö
Stefán Yngva Finnbogason
yfirskólatannlækni og
spuröum hann hvort hann sæi
fram á aö tannskemmdir yröu aö
mestu úr sögunni um næstu alda-
mót. „Mér finnst þaö alls ekki svo
fráleitt," sagöi Stefán, „viö höfum
oröiö vör viö miklar breytingar á sl.
árum, tannskemmdum hefur fækk-
aö gífurlega, sérstaklega hér i
Reykjavík, á sl. fimm árum. Þaö
virðist vera ákveöin þróun í þess-
um efnum um heim allan, tann-
skemmdir voru í lágmarki á stríös-
árunum, en fara síðan hraövaxandi
og ná hámarki um 1960. Frá þeim
tíma hefur dregiö talsvert úr
tannskemmdum, og þær þekkjast
varla í dag meöal skólabarna á
Noröurlöndum. Viö erum a.m.k. 10
árum á eftir þeim og meö svipaöri
þróun hérna má gera ráö fyrir aö
tannskemmdum fækki áfram á
næstu árum.
í janúar í fyrra rannsakaði
Magnús Kristinsson tannskemmdir
í Reykjavík og nágrannabæjunum,
en í þeirri rannsókn kom í ijós aö
tannskemmdir eru talsvert minni
hér í Reykjavík. Þessar niöurstööur
virðast vera í beinum tengslum viö
skólatannlækningar, þaö er oröinn
fastur liöur í skólastarfinu aö kalla
börnin inn til skólatannlæknis ár-
lega, og flúorburstun fer fram í
skólunum þrisvar til fjórum sinnum
á ári. Hingaö til hafa tannlæknar
veriö uppteknir af því aö fylla hol-
ur, en nú er meira lagt upp úr fyrir-
byggjandi þáttum svo sem flúor-
burstun, og fram hefur komiö ný
stétt manna, svokallaöir tannfræö-
ingar sem sérhæfa sig í því hvernig
unnt sé aö vernda tennurnar.“
— Þaö hefur stundum veriö tal-
aö um aö hægt sé aö bólusetja
gegn tannskemmdum. Helduröu
aö þaö veröi eitthvað á döfinni hjá
okkur á næstu árum?
„Jú, þaö er möguleiki aö bólu-
setja gegn tannskemmdum. Þaö
er viss bakteríuflokkur sem gengur
mest fram í því að mynda sýru úr
sykri, og ef hægt er aö fækka
þessum bakteríum er hægt aö
fækka tannskemmdum. Bretar
hafa fengist talsvert viö bólusetn-
ingar, en ég er þó á þeirri skoöun
aö þaö sé engin framtíöarlausn
meöan aörar árangursríkar aö-
feröir eru til.“
aö nota slík þekjuefni á tennur full-
oröinna, þar sem sjálft mynstrið
fyrir væntanlegar tannskemmdir er
þegar komið fram hjá fólki viö
sautján ára aldur.
„Notkun þekjuefna á tennur
barna og flúorblöndfun drykkjar-
vatns eru tvær aðferöir, sem hvor
um sig treystir notagildi hinnar,"
sagði dr. James Bawden, en hann
er prófessor í tannlækningum viö
háskólann í Norður-Karólínu og
var í formannssæti viö hina ráögef-
andi ráöstefnu í Bethesda.
★ Flúorsambönd, borin á viö-
kvæma fleti tannanna. Séu flúor-
sambönd borin á yfirborð tann-
anna, þannig aö flúortöjón ná aö
tengjast beint yfirborðslagi gler-
ungsins styrkir slík meðferð gler-
unglnn mjög verulega gegn árás-
um baktería. Þaö eru tannlæknar
eöa tanntæknar, sem sjá um aö
bera flúorsambönd þessi á tenn-
urnar. En þar sem aögeröin er
einkum gerð í því augnamiöi að
koma á skipulegan hátt í veg fyrir
tannskemmdir hjá stórum hópum,
er hún oftast framkvæmd í skólum
og á almennum heilsugæzlustöðv-
um, og þá alveg sérstaklega á
þeim svæðum eða í bæjarfélögum,
þar sem flúorblöndun drykkjar-
vatns hefur ekki enn verið komiö i
kring.
Við allmargar vísindalegar
kannanir, sem geröar hafa verið á
notagildi beinnar flúorpenslunar á
yfirborð tannanna, þykir þaö hafa
komið alveg ótvírætt í Ijós, aö með
þessari tiltölulega einföldu aögerö
sé unnt aö draga mjög verulega úr
tannskemmdum — með flúor-
penslun tannanna er álitiö, að tiöni
tannskemmda lækki yfirleitt um
þetta 30—40%. Samtök banda-
rískra tannlækna álíta aö þessi aö-
gerð hafi reynzt svo nytsöm og
njóti nú þegar svo mikilla vinsælda
meðal alls almennings, aö meira
en 3/« hlutar allra starfandi tann-
lækna í Bandaríkjunum bjóöi nú
þegar upp á slíka flúorpenslun, ef
óskað er.
★ Þá má nefna nýjar aðferðir viö
tannviögerðir, sem enn eru þó á
tilraunastigi. Þessar nýjungar eru
meöal annars svokallaöur „jóna-
buröur" og beiting leisigeisla til
þess aö endurkrystalla kalksöltin í
tannglerungnum. Viö „jónaburð"
er notaöur veikur rafstraumur til
aö þrýsta neikvætt hlöönum flúor-
iöjónum í gegnum hinn jákvætt
hlaöna tannglerung og niöur í sjálft
tannbeinið þar undir.
Dr. Harald Löe sagði, aö þær
vísindalegu tilraunir meö leisi-
geisla, sem nú væru í gangi, miö-
uöu einkum aö því aö komast aö
óyggjandi niöurstööu um þaö,
hvort beiting slíkra geislabundinna
gæti raunverulega leitt til endur-
geröar á sjálfri mólsamsetningunni
á einstökum skemmdum svæöum
tannarinnar, þannig að þessir hlut-
ar tannarinnar ööluðust aftur fulla
og eölilega hörku.
Aörir sérfróöir menn á sviöi
tannlækninga hafa auk þess bent
á mikilvægi þess atriöis, aö notkun
bæöi tannkrems og munnskol-
vatns, sem hvort tveggja innihaldi
örlítiö magn af heppilegum flúor-
samböndum, færist nú stööugt í
vöxt og veröi sífellt algengari þátt-
ur í almennri hiröingu tannanna.
Einmitt þetta atriöi hefur átt veiga-
mikinn þátt i aö draga úr tann-
skemmdum, þótt raunar sé ekki
enn vitaö meö vissu um þaö gagn,
sem munnskolun hefur í þessu
sambandi.
Nú er svo komiö, aö yfir 125
milljónir Bandaríkjamanna, þaö er
aö segja meira en helmingur allra
landsmanna, neyta drykkjarvatns,
sem blandaö er flúori, og þeim
bæjarfélögum í Bandaríkjunum fer
sífellt fjölgandi, sem láta blanda
flúori í drykkjarból sín til aö draga
úr tannskemmdum meöal íbúanna.
„Þær framfarir, sem aö undan-
förnu hafa oröiö á sviöi tannlækn-
inga og varna gegn tannskemmd-
um almennt, eru í einu oröi sagt
alveg stórkostlegar," sagöi dr.
Donald E. Bentley, forseti banda-
riska tannlæknasambandsins.
„Þaö kann vel aö vera, aö þaö
hljómi í eyrum eins og eitthvert
óhóflegt bjartsýnistal, en í framtiö-
inni munu menn einungis veröa
fyrir því aö missa tennurnar vegna
tannvegssjúkdóma eöa þá af völd-
um slysa, en ekki sökum venju-
legra tannskemmda.“