Morgunblaðið - 28.03.1984, Blaðsíða 22

70
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. MARZ 1984
Fjórðungssjúkrahúsið á Akur-
eyri, starf þess og starfræksla
— eftirMarius
Hdgason
Fyrir nokkrum dögum, þegar ég
er aftur kominn á heimili mitt,
eftir stutta legu í sjúkrahúsinu,
get ég ekki látið hjá líða, að lýsa
alveg sérstöku þakklæti mínu
fvrir alla þá sérlega góðu þjónustu
sem ég, og ég tel víst að aðrir
sjúklingar, sem þar þurfa að
dvelja, njóti hjá læknum, hjúkr-
unarfræðingum, sjúkraliðum og
öðru starfsfólki sem á deildunum
vinnur. Að vísu er ég ekki kunnug-
ur þessari starfsemi, nema á
handlækningadeildinni, lyflækn-
isdeildinni, göngudeildinni og
röntgendeildinni, þ.e. þeim deild-
um sem ég hefi legið og/eða notið
starfsemi frá, en mér er tjáð af
kunnugum, sem ég er viss um að
er rétt, að sama góða þjónustan er
á öðrum deildum sjúkrahússins,
sem sé bæklunardeildinni, barna-
deildinni og kvensjúkdóma- og
fæðingardeildinni.
Það er geysilega mikið starf
sem allt starfsfólkið leggur á sig
til að lækna og hlynna sem mest
og best að öllum þeim er þar
dvelja, og í mörgum tilfellum við
hin erfiðustu skilyrði. Og vil ég þá
taka dæmi, og nefna handlækn-
ingadeildina og sjálfsagt líka
bæklunardeildina, en nokkrir
þurfa að talsverðu leyti að vinna
bæði á deildunum í sjúkrahúsinu
og svo á göngudeildinni, sem — því
mióur — er ennþá staðsett niður í
bæ, og mér finnst lítt skiljanlegt.
En áður en nýja álman við bygg-
ingu sjúkrahússins hófst, varð að
taka leigupláss í miðbænum svo
að starfsemi þessarar deildar gæti
hafist, sem var knýjandi, þar sem
ekkert pláss var fyrir hana í sjálfu
sjúkrahúsinu, fyrr en hin fyrir-
hugaða nýbygging kæmist upp, en
þar var henni að sjálfsögðu ætlað
sérstakt pláss ásamt slysadeild-
inni.
Þetta er mér vel kunnugt um,
því á þeim tíma átti ég sæti í
stjórn sjúkrahússins. Áður en ég
varð að hætta í henni, skv. boðum
.. endurtek ég áskor-
un mína til stjórnar
sjúkrahússins að gera
nú þegar ráðstafanir til
að flytja göngudeildina í
sjúkrahúsið og í það
pláss, sem henni var í
upphafi ætlað, svo og at-
hugun og viðgerð á
gluggunum í gömlu
byggingunni...“
þáverandi heilbrigðisráðherra, að
tveir af fimm stjórnarmönnum
skyldu víkja fyrir öðrum tveimur
frá starfsfólkinu, var endanlega
gengið frá teikningum af þessari
nýju álmu við sjúkrahúsið. Því er
mér kunnugt um hvar í nýbygg-
ingunni þessi starfsemi skyldi
vera — þ.e. göngu- og slysadeildin.
Ég varð því ekki lítið undrandi
þegar byggingin var vel komin
undir þak, og byrjað að innrétta
hana, sem að vísu enn er ólokið að
fullu, að það fyrsta sem þar var
innréttað, var stærðar pláss fyrir
skrifstofu sjúkrahússins, sem er
þar enn. Satt að segja skil ég ekki
slíkar ráðstafanir, þar sem ekki er
nokkur þörf á að hafa aðalskrif-
| stofu sjúkrahússins þar á staðn-
um, og það í stóru plássi sem tekið
er frá mjög áríðandi starfsemi
sjúkrahússins, enda mjög auðvelt
að hafa hana hvar sem er í bænum.
Nóg er af skrifstofuplássi til leigu
hér á Akureyri. Ef forstjórinn tel-
ur sig þurfa að vera staðsettan í
sjúkrahúsinu, mætti sjálfsagt
finna þar einhvers staðar eitt her-
bergi handa honum í húsinu.
það hefur verið og er enn mjög
nauðsynlegt að hafa göngudeild-
ina í sjálfu sjúkrahúsinu. Býst ég
við að allir þeir, sem eitthvert
skynbragð hafa á þessum hlutum,
sjái, og það án umhugsunar.
Það er alveg víst, að mjög marg-
ir þeirra sjúklinga, sem liggja á
sjúkrahúsinu, þurfa að fara til
Maríus Helgason
áríðandi athugunar á göngudeild-
ina, og þurfa þeir þá að klæða sig
upp úr rúminu, og síðan er þeim
ekið í bæinn á leigubílum, og að
meðferð lokinni ekið aftur upp í
sjúkrahúsið. Fyrir utan þau óþæg-
indi sem þetta veldur sjúklingun-
um, svo og læknunum, er það al-
veg víst að þetta kostar þó nokkuð
fé, og sá kostnaður, sem sjúkra-
húsið greiðir, dregur sig saman yf-
ir árið.
Að vísu þurfa fleiri að sækja
göngudeildina en þeir sjúklingar
sem liggja inni í sjúkrahúsinu, því
þar koma margir til eftirlits og
athugunar, sem ekki dvelja í
Ferðamál á íslandi
— eftir Einar Þ.
Guðjohnsen
Á síðastliðnu ári skrifaði ég
nokkrar greinar í DV um ferðamál
á Islandi. í þessum greinum fór ég
m.a. hringferð um landið og taldi
upp ýmislegt, sem gæti orðið til
framdráttar og gagns fyrir ferða-
málin sem atvinnuveg.
Þessi skrif hafa legið niðri um
hríð, en nú mun ég taka þráðinn
upp að nýju og þá á nýjum vett-
vangi.
Áður en lengra er haldið er
ástæða til að ræða lítillega um ís-
lenzkt heiti þessa atvinnuvegar
eða starfsemi. Ferðaþjónusta eða
ferðamannaþjónusta eru nokkuð
góð en þó fulllöng orð. Einnig má
nota orðin túrismi og túristar.
Þessi orð falla vel að málinu enda
er fullt af -ismum og -istum í ís-
lenzku máli þegar fjallað er um
stjórnmál og listir, og dettur eng-
um í hug að amast við þeim leng-
ur. Öll þessi orð nota ég jöfnum
höndum. Ferðaiðnað eða ferða-
mannaiðnað vil ég hinsvegar
hvorki sjá né heyra. Orðið iðnaður
þýðir skv. orðabók Árna Böðvars-
sonar skipulögð framleiðsla varn-
ings úr hráefnum. Enska orðið
industry hefur miklu víðtækari
merkingu oger stundum notað um
ferðamannaþjónustu í ensku máli.
Hversvegna þurfum við á er-
lendum ferðamönnum að halda,
getum við ekki áfram lifað af
hefðbundnum atvinnuvegum
okkar? Því miður getum við það
ekki og það vita allir landsmenn.
Svo mikið hafa þau mál verið
rædd að undanförnu. Túrismi eða
þjónusta við erlenda ferðamenn
kemur ekki í staðinn yfir neitt
annað heldur til viðbótar öðru. Við
þurfum á öllum okkar möguleik-
um að halda: Fiskveiðum, land-
búnaði, iðnaði, stóriðju, fiskirækt,
ferðamannaþjónustu o.s.frv. Og
það sem meira er, allar þessar
greinar grípa meira eða minna
hver inn í aðra. Það er t.d. miklu
betra að flytja hingað stóraukinn
fjölda ferðamanna og láta þá
neyta landbúnaðarafurðanna hér
fullframleiddra en að flytja þessar
sömu afurðir út sem ódýrt hráefni
handa öðrum. Þetta ætti að vera
augljóst og því eiga túrismi og
landbúnaður samleið. Það er
nærri því sama hvernig á þessi
mál er litið, hagur okkar af inn-
flutningi ferðamanna er augljós.
Aðeins einangrunarsinnarnir, þeir
sem vilja vera einir í heiminum og
hafa allt prívat fyrir sig, verða að
þrengja eitthvað að sér. Og þó er
málið ekki alveg svo, alltaf verður
nóg af afkimum, þar sem þeir geta
verið einir í heiminum, ef þeir
bara nenna að hafa sig þangað.
Þessir afkimar eru ekki endilega
uppi á reginfjöllum heldur einnig í
næsta nágrenni okkar, örskammt
frá þéttbýlinu.
En öræfavinjarnar Þórsmörk,
Eldgjá, Lakagígar, Landmanna-
laugar, Hveravellir, Kerlingar-
fjöll, Nýidalur/Jökuldalur, Herðu-
breiðarlindir, Askja og margar
fleiri eru ekki í neinni hættu, ef
vel og skipulega er á málum hald-
ið, og geta svo sannarlega tekið á
móti margfalt fleiri gestum. Það
er auðvelt að sýna fram á þessar
staðreyndir ef á þarf að halda.
Sjálfskipaðir ættjarðarvinir, sem
hafa gert náttúruvernd að trúar-
atriði, verða mér eðlilega ósam-
mála. Staðreyndin er samt sú, að
túrismi og náttúruvernd eiga sam-
leið, enda hefur Ferðamálaráð nú
hafið allsherjaráróður fyrir
bættri umgengni um landið. Hugs-
anlega mætti ganga skrefi lengra
og spara svolítið um leið, þ.e.
leggja Náttúruverndarráð niður í
núverandi mynd og fela Ferða-
málaráði verkefnin, svo augljós er
fylgni þessara mála.
Því miður hafa ferðamálin sem
atvinnuvegur yfirleitt ekki verið á
dagskrá hjá íslenskum stjórn-
málamönnum, og telja má á fingr-
Kinar Þ. Guðjohnsen
„Því midur hafa ferða-
málin sem atvinnuvegur
yfirleitt ekki verið á
dagskrá hjá íslenskum
stjórnmálamönnum, og
tekja má á fingrum ann-
arrar handar þá stjórn-
málamenn, sem nefnt
hafa ferðamál í fram-
boðs- og stefnuræðum
sínum undanfarin ár.“
um annarrar handar þá stjórn-
málamenn, sem nefnt hafa ferða-
mál í framboðs- og stefnuræðum
sínum undanfarin ár. Ferðamála-
frömuðir hafa talað fyrir daufum
eyrum stjórnmálamanna undan-
farin ár og áratugi. Það vakti því
almenna ánægju ferðamálamanna
á Ferðamálaráðstefnunni í Borg-
arnesi í nóvember sl. þegar
samgönguráðherra lýsti því yfir,
að ferðamálin yrðu tekin til at-
hugunar sérstaklega sem hugsan-
legur framtíðaratvinnuvegur til
jafns við aðra aðalatvinnuvegi
þjóðarinnar. Á þeim stað og
stundu var þessi yfirlýsing ráð-
herrans jákvæð og drengileg, og
nánast loforð um stefnubreytingu.
Eitt af því fyrsta, sem gera þarf,
er að aflétta einhverjum af þeim
ofboðslegu kvöðum, sem á ferða-
málafyrirtæki hafa verið settar. Á
farartækin hafa verið sett gjöld á
gjöld ofan, langt úr hófi fram, og
ferðaskrifstofum er gert að setja
himinháar tryggingar með til-
heyrandi kostnaði ef þær eiga að
fá að starfa. Þessar tryggingar eru
hrein vitleysa frá upphafi til enda
og ættu að endurskoðast frá
grunni. Sannleikurinn er, að ríkis-
valdið hefur lagzt á þennan at-
vinnuveg öðrum fremur og er mál
að linni. Hinsvegar má og á að
krefjast ákveðinnar menntunar
eða reynslu í faginu til þess að fá
rekstrarleyfi. Svo mætti einnig
vera á öðrum sviðum og í öðrum
atvinnurekstri. Það er svo annað
mál og stjórnvöldum óviðkomandi
hvaða tryggingu flugfélögin vilja
fá frá ferðaskrifstofum, sem fá
leyfi til að gefa út flugfarseðla.
Þegar deyfð stjórnmálamanna
gagnvart ferðamálunum er höfð í
huga, kemur það úr hörðustu átt
að ferðamálafrömuðirnir sjálfir
skuli vera með úrtölur og lágkúru.
Fyrir nokkru hlustaði ég á einn
talsmann Ferðamálaráðs scgja
það í viðtali í útvarpinu, að 7%
aukning ferðamanna til landsins
síðasta ár miðað við árið á undan
væri óeðlilega há og mætti helzt
ekki vera meiri en 3—4% milli
ára. Hvers vegna? Einnig sagði
hann réttilega, að ferðamálin
væru sá atvinnuvegur, sem gæfi
mest af sér miðað við fjárfestingu.
Hversvegna má þá ekki fjárfesta
meira og auka uppbygginguna
hraðar? Það er rétt, að það er erf-
itt að fá hingað aukinn straum
ferðamanna, sérstaklega þá teg-
und ferðamanna, sem skilur mest
eftir af fé sínu, en ekki endilega
Grænmeti úr eigin garði
Búnaðarfélag íslands hefur gefið
út bækling undir yfirskriftinni
„Grænmeti úr eigin garði“. Nafn
bæklingsins skýrir hvað í honum er
að finna en það er fróðleikur um
allar hliðar matjurtaræktunar fyrir
almenning.
Bæklingnum er fylgt úr hlaði
með eftirfarandi orðum:
„Grænmeti er hollmeti og ein
besta uppspretta lífsnauðsyn-
legra bætiefna og steinefna.
Grænmeti er hitaeininga- og fitu-
snautt en ýmsar tegundir þess
eru ríkar af trefjaefnum. Ræktun
grænmetis er öllu árvissari í litl-
um heimilisgörðum en í stórum
garðlöndum, eins og ræktun kart-
aflna hefur margoft leitt í ljós.
Grænmeti getur skilað veglegum
afrakstri af litlum bletti, má því
víða koma ræktuninni fyrir
heima á lóðum. Grænmetisrækt-
un er ekki vandasöm en eins og
önnur ræktun krefst starfið
nokkurs skilnings á þörfum
plantna og umfram allt krefst
hún alúðar og umhyggju í um-
hirðu."
Bæklingurinn er 84 sfður að
stærð, saminn af Magnúsi
óskarssyni og Óla Val Hanssyni.
Verður hann seldur í bókaversl-
unum en eins og er fæst hann þó
aðeins hjá Búnaðarfélagi íslands.
ómögulegt. Ferðamannaþjónusta
hefur stóraukist í heiminum á
undanförnum árum, en fjöldi
ferðamanna til íslands hefur eig-
inlega staðið í stað undanfarin 10
ár, sem þýðir afturför ef miðað er
við uppgang annarra. Hvernig
fara önnur lönd að í þessum efn-
um og hvað getum við af þeim
lært?
Nýlega fór 21 manns hópur til
Japan, Hong Kong og Singapore
til þess að kynna sér efnahags-
undrin þar og iðnaðaruppbygg-
ingu. Vonandi verður árangur af
þessari ferð, þó stutt væri, en
ferðamálin hefðu gjarna mátt
vera einnig á dagskrá. Uppbygg-
ing túrismans hefur verið geysi-
lega öflug og hröð á undanförnum
árum í Suðaustur-Asíu. Lítum á
Singapore þar sem á þriðju millj-
ón manns býr. Árið 1978 fengu
þeir 2 milljónir erlendra gesta og
settu sér þá það mark að tvöfalda
þá tölu á næstu 5 árum. Ég veit
ekki betur en að sú áætlun hafi
staðizt. Þar eru raðir lúxushótela,
þær glæsilegustu byggingar sem
hugsast getur, svo að ekki er tími
lúxushótelanna liðinn i þeirra
augum. Ekki byggja þau á lág-
launum, því að í Singapore er al-
menn velmegun og hreinlæti með
afbrigðum mikið.
Hingað til íslands verður sjálf-
sagt aldrei „massatúrismi" eins og
er til Spánar og annarra sólríkra
og hlýrra landa, en það má örugg-
lega auka verulega frá því, sem nú
er. Nú eru tvö ný smáhótel að
opna, annað við óðinstorg og hitt
við Skipholt, verið er að stækka
Hótel Sögu verulega og heyrzt
hefur um áætlanir að stækka
einnig Hótel Esju. Hvað verður
um alla þessa viðbót hótelrýmis í
Reykjavík ef ekki er æskilegt að
auka ferðamannafjöldann nema
ein 3% frá ári til árs? Það er
greinilegt, að við verðum að gera
betur en gert hefur verið, og það
hlýtur að vera mögulegt. Land-
kynning vegna ferðaþjónustu og
afurðasölu er sama eðlis og getur
farið saman meir en verið hefur.
Margir og ánægðir erlendir gestir,
sem héðan fara, eru okkar bezta
auglýsing á erlendri grund. Þjón-
ustan við gestina verður því að
vera góð og jákvæð, nánast full-
komin. Þetta þýðir ekki, að hver
sem er geti gert hvað sem er hve-
nær sem er, eins og íslendingar
sjálfir gera. Stundum skiptir það
meiru hvernig hlutirnir eru sagðir
en hvað er sagt. Við verðum að
kveða niður útlendingahatrið, sem
hér hefur vaðið uppi á undanförn-
um árum, þar sem sjálfskipaðir
ættjarðarvinir kynda undir.
F.inar Þ. Guðjohnsen rar fram-
krxmdastjóri Ferðafélags íslands
/12 ár og síðar stofnandi og fram-
krxmdastjóri Útiristar í 7 ár.