Morgunblaðið - 06.06.1984, Side 11

»‘J WHftrSftttóVilbSKIPfAFW/ÉbWEMA
MORGUNBLAÐIÐ; MIÐVIKUDAGCR 6. JtlNÍ 1984
59
rv •■»»
hvort öðru til að standa við og
framfylgja gerðum samningum.
Þá var rætt um myndina „The
Day After“ sem nýlega var sýnd
hér á landi og hefur vakið miklar
vangaveltur víða um heim. Einnig
kom fram að mesta hættan stafaði
ekki endilega frá austantjalds-
blokkinni heldur frá „terroristum"
sem gætu komið sér upp kjarn-
orkusprengju til framdráttar eig-
in málstað, en öðrum jarðarbúum
til hrellingar. Margt fleira var
rætt þarna og væri alltof langt
mál að rekja þau orðaskipti hér,
en þó má geta þess að í umræðun-
um kom fram megn andstaða
hópsins gegn vopnum alveg sama
hvaða nafni þau voru nefnd eða
hver var eigandi þeirra. Umræð-
urnar voru engu að síður mjög
fróðlegar og skemmtilegar og
leyst var fljótt og vel úr öllum
okkar spurningum.
Að þessu loknu var okkur boðið
í ágætis máltíð þarna á staðnum
þannig að enginn fór svangur. Eft-
ir matinn fengum við aðeins að
ráfa þarna um og kom það okkur á
óvart að þarna inni voru verslanir
og önnur þjónusta, en mesta at-
hygli vakti þó að í bókabúðinni
þarna var til sölu á áberandi stað
„PRAVDA“, málgagn Sovéska
kommúnistaflokksins, og auðvitað
fjárfestum við í einu slíku og kom
í ljós að aðeins ein mynd var í
blaðinu, nánar tiltekið á forsíðu.
Við áttuðum okkur fljótlega á því
að myndin væri örugglega bara til
þess að átta sig á því hvað væri
upp og hvað niður á blaðinu, því
engin önnur leið var til þess að
átta sig á því.
liggja fyrir tveimur dögum eftir
að viðskipti eru gerð. En hvað
kostar að kaupa og selja verðbréf?
Hlutabréfakostnaður er um l'h%
en kostnaður við vaxtabréf er um
1% af verði.
Eitt af því sem verslað er með í
kauphöllinni er hlutabréfaréttur
(options), en það er rétturinn til
annað hvort að kaupa eða selja
bréf í framtíðinni á ákveðnu verði.
Þannig er hægt að festa verðið í
dag gegn vægu gjaldi, 4—10% af
verði, gegn réttinum á að kaupa
eða selja aftur eftir tvo, þrjá eða 6
mánuði. Dæmi um slík viðskipti er
kaupréttur á bréfi sem í dag kost-
ar DM 300 og greitt er 5%, eða DM
15 fyrir réttinn. Hafi bréfið eftir 2
mánuði hækkað í verði á mark-
aðnum eftir tvo mánuðií t.d. DM
325 er bréfið keypt á DM 300 og
selt á markaðsverði fyrir DM 325.
Hagnaður er þá DM 10 á DM 15
fjárfestingu.
Viðskipti einstaklinga með gull
eru lítil vegna virðisaukaskatts
sem lagður er á slík viðskipti.
Kauphallarviðskipti eru for-
senda þróaðs fjármálalífs. Eftir
að hafa kynnt sér kauphöllina í
Frankfurt fer ekki hjá því að mað-
ur saknar þess að ekki sé til kaup-
höll á íslandi. Vonandi verður
þess ekki langt að biða að kaup-
hallarviðskipti með verðbréf sjái
dagsins ljós hérlendis.
stéttarfélög vítt og breitt um landið
eins og hér á landi, enda
launagreiðslugeta fyrirtækjanna
mismunandi eftir því hversu vel þau
standa sig.
OPEL-fyrirtækið sér um margs-
konar þjónustu við sína starfsmenn
og fjölskyldur þeirra, s.s. heilbrigð-
isþjónustu, sjúkratryggingar og
fleira, en einnig eru í gangi ýmiss
konar endurmenntunarnámskeið og
þjálfunarnámskeið.
OPEL greiðir líka fyrir góðar
arðbærar hugmyndir sem starfs-
menn koma með um reksturinn. Að
meðaltali greiða verksmiðjurnar
upp í 570 þúsund kr. fyrir góðar
hugmyndir. Þó hefur verið borgað
allt upp í 440 milljónir kr. fyrir
stórkostlegar hugmyndir. Slíkt
gætu íslensk fyrirtæki ásamt fleiru
nýtt sér betur til aukinnar hag-
kvæmni.
OPEL-verksmiðjurnar eru nú að
ná sér aftur eftir mikil tapár vegna
efnahagskreppunnar og aukinnar
samkeppni og varð hagnaður á
rekstrinum 1982 upp á 960 millj. kr.
um boðið í hádegisverð en móttök-
urnar voru í alla staði hinar höfð-
inglegustu hjá forráðamönnum
OPEL-verksmiðjanna í Russelsheim
í Þýskalandi.
Hjá IBM
eftir Gunnlaug
Þráinsson
Við heimsóttum stórfyrirtækið
IBM tvisvar sinnum. Við fórum í
aðalskrifstofur þess í Frakklandi
sem eru í París og einnig skoðuð-
um við verksmiðju sem er í borg-
inni Mainz í V-Þýskalandi.
I aðalskrifstofunum í París
hlýddum við á þrjá fyrirlestra. Sá
fyrsti fjallaði um stefnu fyrirtæk-
isins í málefnum starfsmanna.
Markmiðið með þeirri stefnu er að
hafa ávallt mjög hæfa starfsmenn
í hverju starfi innan fyrirtækis-
ins. Aðferðirnar til þess að ná
þessu markmiði eru í fyrsta lagi
að borga vel fyrir vel unnin störf.
Við ákvörðun launa er tekið tillit
til stöðu, frammistöðu og hversu
lengi viðkomandi hefur gegnt
starfinu.
f öðru lagi að veita góða starfs-
þjálfun og endurmenntun en þetta
var nánar rætt í næsta fyrirlestri.
í þriðja lagi nýtur hver starfsmað-
ur fulls vinnuöryggis, þ.e. starfs-
mönnum er aldrei sagt upp vegna
efnahagsþrenginga eða annarra
slíkra ástæðna. Ef ekki er lengur
þörf fyrir einhvern er hann þjálf-
aður í nýtt starf en þetta er mikil-
vægt atriði í flestum Evrópu-
löndum þar sem atvinnuleysi er
mikið vandamál.
Áhersla á þjálfun
Annar fyrirlesturinn var eins og
áður sagði um starfsþjálfun og
endurmenntun. Þar kom fram að
11% af öllum sölutekjum fyrir-
tækisins fara í þjálfunarkostnað
og að á hverju ári ver hver starfs-
maður að meöaltali 88 klukku-
stundum af vinnutíma sínum í
starfsþjálfun.
Á síðasta ári voru aðeins ráðnir
menn til sölustarfa. Þeir eru látn-
ir gangast undir þjálfun í heilt ár
áður en þeir raunverulega hefja
störf. Það er því augljóst að fyrir-
tækið leggur afar mikla áherslu á
að starfsmenn kunni þau störf
sem þeir gegna. Þetta er ein aðal-
undirstaðan að velgengni IM og í
þessum málum þarf algjöra hug-
arfarsbreytingu hjá íslenskum
fyrirtækjum.
Ástæðurnar fyrir þessari miklu
þjálfun voru sagðar miklar og
stöðugar breytingar á starfsvett-
vangi fyrirtækisins. Nauðsynlegt
væri að allir starfsmenn fylgdust
vel með og einnig væru menn látn-
ir læra störf sín áður en þeir byrja
að vinna við þau. Auk þess er
Gunnlaugur Þráinsson
mönnum ekki sagt upp þegar ekki
er lengur þörf fyrir þá í tilteknu
starfi heldur eru þeir þjálfaðir í
ný störf.
Þriðja og síðasta fyrirlesturinn
flutti „Herra Gæði“ eins og sam-
starfsmenn kölluðu hann. Þar
fjallaði hann með áhrifaríkum
hætti um þetta hugðarefni sitt.
Gæðin í fyrirrúmi
Hann taldi mjög til fyrirmynd-
ar hvernig Japönum hefur tekist á
síðustu áratugum að auka gæði á
sínum framleiðsluvörum. Áður
fyrr var litið á japanska fram-
leiðslu sem rusl en nú eru þeir í
forystu á flestum sviðum iðnaðar
og hafa um margt skotið Vestur-
landabúum ref fyrir rass. Þetta
Samsetning á föstum diski hjá IBM.
byggir ekki síst á því að þeir verja
miklu í rannsókna- og þróunar-
starfsemi og vinna markvisst að
því að bæta gæði afurða sinna.
Einnig hafa þeir tamið sér ann-
an hugsunarhátt í gæðamálum.
Gott dæmi um það er notkun á
mælikvörðum við mat á gæðum. í
stað prósentutalna nota þeir
gjarnan part per million (ppm —
fjöldi gallaðra stykkja af hverjum
milljón) sem er 10.000 sinnum
stærri eining. Engu að síður hefur
þeim tekist að koma þessari tíðni
niður í núll á meðal gallatíðni
samkvæmt samskonar mælingum
í Bandaríkjunum skiptir mörgum
hundruðum.
Verksmiðjan í Mainz
Eins og áður sagði heimsóttum
við einnig IBM-verksmiðju í
Mainz í V-Þýskalandi. Þar starfa
3.000 manns í afar tæknivæddri og
vel skipulagðri verksmiðju. Gott
dæmi um hve mikil áhersla hefur
verið lögð í skipulag hennar er að
starfsmenn voru kyrrir við sína
vinnustöð þar sem þeir höfðu hrá-
efni og verkfæri við höndina en
þurftu ekki að eyða tíma sínum í
hlaup fram og aftur um salinn
þegar eitthvað vantaði.
IBM skiptir framleiðslu sinni í
Evrópu á margar verksmiðjur og
er skýr verkaskipting meðal
þeirra. í þessari verksmiðju eru
framleiddir seguldiskar og les- og
skrifhausar. Þetta er síðan sett
saman í svokallaða fasta diska.
Afurðirnar eru síðan sendar til
annarra verksmiðja þar sem end-
anleg samsetning á tölvum fer
fram.
Hjá gestgjöfum okkar kom fram
að bilið á milli leshaussins. og
disksins er sambærilegt við
Júmbóþotu sem flygi í 9mm hæð
yfir jörðu. Smásteinvala í vegi
þotunnar er eins og rykarða á
diskinum. Loftið sem framleiðslan
fer fram í er hreinsað og eins og
sést á myndinni klæðast starfs-
menn hlífðarfötum til þess að
forðast ryk af sjálfum sér.
Þetta er mikil nákvæmnis-
framleiðsla og því er nauðsynlegt
að gera miklar kröfur um gæði. Á
þessu og áðurnefndum fyrirlestri í
París sést að IBM setur sjálfu sér
háar gæðakröfur og stefnir
markvisst að því að þeirra vörur
séu betri en keppinautanna. Þetta
er einn af hornsteinum velgengni
fyrirtækisins og gæti mörg íslensk
framleiðslan batnað ef markið
væri sett hærra í þessum efnum.
Útflutningsstofnun Hollands
eftir Sigrúnu Hörpu
Hafsteinsdóttur
Síðasta dag ferðar okkar á meg-
inlandi Evrópu heimsóttum við
Útflutningsstofnun Hollands (The
Netherlands Foreign Trade
Agency) sem staðsett er í Haag.
Einn af yfirmönnum stofnunar-
innar tók á móti okkur, kynnti
starfsemi hennar og svaraði fyrir-
spurnum okkar. Síðan var farið
með okkur í bóka- og skjalasafn
stofnunarinnar, sem er mjög stórt
og fullkomið. Okkur var kennt að
nota spjaldskrána sem er á míkró-
filmum og einnig að leita að efni
með aðstoð tölvu. Þá var okkur
sýnt hvernig hægt er að komast í
samband við gagnabanka í Banda-
ríkjunum sem stofnunin hefur að-
gang að. í lok heimsóknarinnar
var okkur boðið í nýstárlegan há-
degisverð sem var glæsilegt úrval
af hollenskum ostum.
Útflutningsstofnun Hollands
var stofnuð árið 1936 og heyrir
undir efnahagsráðuneyti landsins.
Þarna fer fram skipuleg söfnun
gagna um viðskipta- og efna-
hagsmál allsstaðar frá í heimin-
um. Stofnunin notfærir sér utan-
ríkisþjónustu landsins við öflun
gagna og fær einnig efni í gegnum
sendiráðin og fleiri aðila. Þannig
berast upplýsingarnar víða að.
Þangað geta hollensk fyrirtæki
leitað til að afla sér upplýsinga
um markaði sem þau hafa áhuga á
Sigrún Harpa Hafsteinsdóttir
að fara inn á. Þessar upplýsingar
geta verið um efnahagsástand í
viðkomandi landi, fólksfjölda,
samgöngur og ótal margt fleira
sem getur verið erfitt að henda
reiður á á einum stað. Þannig get-
ur þessi stofnun orðið að miklu
liði fyrir hollensk útflutningsfyr-
irtæki og hjálpað þeim við að
koma vörum sínum á framfæri
erlendis.
Bóka- og skjalasafnið
Bóka- og skjalasafnið er sú deild
sem hefur að geyma allar þessar
upplýsingar en þar er að finna yfir
100 þúsund titla sem fjalla um
hagfræðileg málefni og um 1.800
tímarit um samskonar efni. Þar
eru einnig um 3.500 orðabækur og
uppsláttarrit en þau geta einmitt
verið mjög gagnleg fyrir fyrirtæki
sem eru að hefja útflutning því
það eru ótal smáatriði sem nauð-
synlegt er að vita um markað áður
en útflutningur getur hafist og því
gott að geta flett þeim upp í þann-
ig ritum. Þarna sáum við meðal
annars nokkur íslensk uppslátt-
arrit eins og t.d. Fyrirtækja-
handbókina sem þeir mættu nú
fara að endurnýja.
Á bókasafninu er sérstök deild
sem sérhæfir sig í markaðsmálum
og gerir skýrslur um erlenda
markaði eftir óskum frá fyrir-
tækjum. Skýrslurnar innihalda
stutta en greinargóða lýsingu á
viðkomandi markaði ásamt töl-
fræðilegum upplýsingum. Það er
mjög algengt að fyrirtæki kaupi
sér þjónustu þessarar deildar því
nauðsynlegt er að gera sér grein
fyrir lifnaðarháttum og fleiru í
viðkomandi landi áður en útflutn-
ingur hefst.
Allt efni sem bókasafninu berst
er fært á spjaldskrá en efni frá
árinu 1974 er einnig til á míkró-
filmum og í gagnabanka sem
stofnunin hefur komið sér upp.
Gagnabankinn inniheldur um 145
þúsund atriði, en á hálfsmánaðar-
fresti er nýjum upplýsingum bætt
inn í hann eða um 14 þúsund at-
riðum á ári. Hægt er að kaupa
aðgang að þessum banka en auk
þess býður stofnunin upp á leit í
gagnaþönkum í Bandaríkjunum,
Sviss og Belgíu.
Fyrir tilstilli bóka- og skjala-
safnsins eru gefin út tvö rit sem
koma út hálfsmánaðarlega og
hafa að geyma upplýsingar um út-
komið efni varðandi viðskipta- og
efnahagsmál í heiminum. Hægt er
að gerast áskrifandi að þessum
ritum og er þá mögulegt að fá þau
á míkrófilmum. Einnig er hægt að
gerast áskrifandi að upplýsingum
um ákveðin sérsvið sem fyrirtæki
eru inn á og fá þá upplýsingar um
allt sem er að gerast á því sviði.
Að ofansögðu má vera ljóst
hversu mikið gagn má hafa af
stofnun sem þessari. Hún sérhæf-
ir sig fyrst og fremst í þjónustu
fyrir útflytjendur en upplýs-
ingarnar sem hún safnar ná yfir
svo vítt svið að önnur fyrirtæki
geta einnig haft mikið gagn af
henni. Þarna er hægt að ganga að
upplýsingum um viðskipta- og
efnahagsmál í öllum heiminum á
einum stað sem sparar mikinn
tíma sem annars færi í leit. Þær
upplýsingar sem þarna er að finna
eru mikið notaðar af hollenskum
útflytjendum, þær auðvelda þeim
að fara inn á nýja erlenda mark-
aði og allur útflutningur úr land-
inu verður markvissari. Það væri
athugandi fyrir okkur tslendinga
að koma okkur upp slíkri stofnun
eða að kaupa okkur aðgang að
gagnabanka sem þessum.