Morgunblaðið - 13.07.1984, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. JÚLÍ 1984
LÆKNI
Gunnhildur Magnúsdóttir, deildaratjóri, og Svava Gústafsdóttir, BS
hjúkrunarfræóingur.
VIPTAL VID GUNNHILDI
MAGNÚSDÓTTUR DEILDARSTJÓRA
OG ELÍSABETU ÓLAFSDÓTTUR
AÐSTOOARDEILDARSTJÓRA
Konur
Y og
krabbamein
Ásta Kriatín Gunnarsdóttir,
hjúkrunarfræóingur
c
Elísabet Ólafsdóttir,
aðstoðardeildarstjóri
Helga Jóna Grímsdóttir, hjúkrunarnemi, og Svava Gústafsdóttir
Það myndast oft gott
trúnaðarsamband
aö hefur oröiö mikil breyt-
ing á deildinni frá því ég hóf
störf fyrir átta árum. Nú
koma konurnar hingaö í lyfjameö-
ferö, og viö fáum mun betra tæki-
færi til aö kynnast þeim og fjöl-
skyldum þeirra. Vitanlega bind-
umst viö þeim um leiö tilfinninga-
böndum, og fylgjum þeim í gegn-
um sjúkdóminn á annan hátt en
áöur var. Þaö er sárt aö horfa á
eftir konum sumum á besta aldri í
dauöann. Þannig er þaö nú samt,"
sagöi Elísabet Ólafsdóttir, þegar
blaöamaður spuröi hana um starf
hennar á kvensjúkdómadeild
Landspítalans.
Þaö vekur strax athygli gestsins
hversu margar ungar konur starfa
á deildinni. Er þaö ekki erfitt fyrir
þær, Gunnhildur?
„Því er ekki aö neita, aö hér hafa
oröiö mjög ör mannaskipti á und-
anförnum árum. Þaö er vissulega
andlega lýjandi aö starfa hér, þaö
er oft spenna, sem fylgir í kjölfar
aðgeröa t.d. leghálskrabbameins.
Konurnar fara fyrst í innri geislun,
sem er framkvæmd þrisvar sinnum
hálfsmánaöarlega. í kjölfar þess
kemur skuröaögerö, þar sem leg-
iö, legháls og eggjaleiöarar eru
e.t.v. tekin. Þessar aögeröir eru
misstórar. Þaö er oft erfitt aö bíöa
eftir niöurstöðum. Þá veröur gleöi
eöa sorg. Gleöi ef niöurstaöan er
neikvæö því þá er konan læknuö,
en sorg ef hún er jákvæö því þá
tekur viö frekari meðferö. Konur,
sem fá krabbamein í eggjastokka,
eru oft langt gengnar vegna þess
hve sjúkdómurinn uppgötvast
seint. Þær þurfa því gjarnan aö
fara í erfiöa lyfjameöferö, sem tek-
ur eitt til tvö ár. Aö henni lokinni er
gerö önnur aögerö, sem sker úr
hvort lækning hafi tekist. Allt hefur
þetta sín áhrif á ungar konur. Þaö
er því ekki undrunarefni, aö þær
festi sig ekki i starfi hjá okkur fyrst
eftir aö námi lýkur.
Hvernig er ykkar sambandi viö
sjúklingana háttaö, sem eru
komnir með krabbamein?
„Þaö myndast oft gott trúnaðar-
samband viö þær, og ættingjarnir
eru þá gjarnan komnir meira inn í
myndina," sagöi Elísabet, „og ég
vil bæta því viö, aö þær hringja
mikiö til okkar upp á deild, og geta
þannig velt áhyggjum sínum yfir á
okkur. Þær losna viö aö hringja út
um bæ, til aö leita aö lækni sínum,
viö getum oft oröiö þar hjálplegur
milliliöur.“
Bíða margar konur eftir aögerö,
t.d. keiluskurði, Gunnhildur?
„Þaö eru nú 18 konur á biölista.
Þær, sem lengst hafa beðiö hafa
beðiö frá því í mat. Þær hringja til
Erfitt er að bíða eftir niður-
stöðum. Þá veröur gleði
eóa sorg
aö ýta á eftir því aö fá aö komast
inn enda er aðgeröinni best aflok-
iö. Hér eru framkvæmdir aö jafn-
aöi 5 keiluskurðir á viku."
Hafa ættingjar samband við
ykkur á frumstigum sjúkdómsins
til aö ræóa áhrif og hugsanlegar
afleiðingar þess, sem á sér staö?
„Nei, og við höfum einmitt veriö
aö ræöa þaö hve mikill skortur sé
á bæklingum, sem frætt getur um
sjúkdóminn, einkum ef hann geng-
ur langt. Tökum t.d. áhrif lyfja, s.s.
aö missa hár, sem er óskaplegt
áfall. Konurnar vilja oft ekki trúa
því í fyrstu, að þær sé komnar meö
sjúkdóminn, aörar vilja afskrifa sig
strax," sagöi Elísabet.
„Já, bara hugtakiö krabbamein
er slíkur ógnvaldur, aö erfitt er aö
rísa undir því, aö þú sért meö
sjúkdóminn. Ættingjar koma mikið
inn á seinni stigum, aö mínu mati
of seint. Þaö eykur álagiö á sjúkl-
inginn aö hafa ekki alla meö í því,
sem er aö gerast. Viö erum alltaf
reiöubúnar aö ræöa viö aöstand-
________VIDTAL VID REBEKKU_
ÞÓRISDÓTTUR HÚSMÓDUR
íslenskar konur
trassa um of
að fara í skoðun
Kvennadeild Landspítalans
Hvernig er fyrir unga konu,
29 ára gamla húsmóöur
meö þrjú börn á aldrinum
11, 8 og 1 árs, aö fá þau tíöindi aö
hún sé komin meö ífarandi
krabbamein?
„Aö ég lenti í því aö fá krabba-
mein heföi ég aldrei trúaö," sagöi
Rebekka Þórisdóttir.
„Ég haföi ekki fariö í leitarstöö
KRFÍ í þrjú ár, og þegar óregla
byrjaöi á blæöingum hjá mér var
þaö maöurinn minn, sem hvatti
mig til aö fara i skoöun. Ég haföi
frestaö því ítrekaö aö fara, og mér
finnst þaö allt of algengt hjá ís-
lenskum konum.
Þaö er afar vel tekið á móti kon-
um i leitarstööinni, og skoöunin
tekur engan tíma. Eftir þaö geröist
allt svo hratt. Ég var þrem vikum
seinna kölluö í leghálsspeglun á
Landspítalann. Þar tók Hafsteinn
Sæmundsson á móti mér og skýröi
fyrir mér aö fundist heföu frumu-
breytingar hjá mér, sem kölluöu á
nauðsyn þess aö gerö væri svo-
kölluö leghálsspeglun. Mér brá
óskaplega enda varö mér eins og
flestum hræösla við krabbamein
Mér brá óskaplega enda var
mér eins og flestum hræðsla
við krabbamein í huga. Við
höfum ofboðslega fordóma
gagnvart þessum sjúkdóm-
um, og fyrir mörgum er nán-
ast um dauðadóm að ræða,
sem er mikill misskilningur
efst í huga. Viö höfum ofboöslega
fordóma gagnvart þessum sjúk-
dómum og fyrir mörgum er nánast
um dauöadóm aö ræöa. Ég jafnaöi
mig þó furöufljótt, og eftir aö
niöurstööur af vefjasýni, sem þá
var tekiö, lágu fyrir viku seinna var
ég betur undir þaö búin aö heyra
aö um langgengar frumubreyt-
ingar væri aö ræöa, sem kölluöu á
víöan og djúpan keiluskurö. Ég var
lögö inn á kvensjúkdómadeild
Landspítalans og skorin. Öll aö-
hlynning og umgengni hjúkrunar-
fólks var til fyrirmyndar. Ég var þar
i 3 daga og var heldur slöpp enda
Ég fékk þau gleðitíöindi, að
komist hefði verið fyrir mein-
ið. Ef ég hefði dregið lengur
að fara ...
blæöir nokkuö mikiö eftir slíka aö-
gerö. Mér er minnisstætt aö þegar
ég fór heim sagöi læknirinn mér aö
ég þyrfti aö taka mér frí frá störf-
um um nokkurn tíma til aö jafna
mig. Ég sagöi aö þaö væri nú ekki
hlaupiö aö því í mínu starfi. Hann
sagöist skyldi gefa mér vottorö, en
þegar ég sagöi honum aö þaö
skipti nú ekki öllu hjá okkur hús-
mæörunum þá gátum viö ekki
annaö en brosaö. Maöurinn minn,
Jónas Hólmgeirsson, kerfisfræö-
ingur, tók sér frí frá vinnu til aö
sinna heimilinu, þannig aö ég gat
tekiö þaö rólega í nokkra daga. Nú
eru liðnar 5 vikur frá því aö ég fór í
eftirskoöun, en þá fékk ég þau
gleöitíöindi, aö komist heföi verið
fyrir meiniö. í Ijós kom aö ég var
meö tfarandi krabbamein, sem var
komiö 1 mm inn í leghálsinn; ef
meiniö heföi veriö komiö 3 mm inn
í leghálsinn hefði þurft aö taka leg-
iö. Ég á aö koma í skoðun á 6
mánaöa fresti næstu tvö árin.