Morgunblaðið - 27.07.1984, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. JÚLÍ1984

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoóarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Augiýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, simi 83033. Áskrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 25 kr. eintakiö.
Nýrra
ákvarðana þörf
Sýning á verkum
Sturlu Þórðarsonar
í Safnahúsinu
við Hverfísgötu
Ljésprent af Hákonar sögu í Flateyjarbók, en Hákonar saga er varðveitt í
nokkrum skinnbókum. Upphafsstafurinn er við byrjun sögunnar.
Hér er Hákonar saga aftan við Sverris sögu í handriti, sem skrifað var um
miðja 18. öld af Þorsteini Ketilssyni (1688—1754) prófasti á Hrafnagili í
Eyjafirði.
Ríkisstjórnin á að koma
saman til fundar fyrir há-
degi í dag. Ráðherrarnir ræða
þá um vanda sjávarútvegsins,
ráðstafanir til að stemma
stigu við peningaþenslunni og
annað sem lýtur að forsendum
þess að unnt sé að skapa
stöðugleika og jafnvægi í efna-
hagslífinu. Raunar hafa þessi
viðfangsefni verið lengi á döf-
inni hjá þessari ríkisstjórn
eins og flestum öðrum. Jafnoft
hefur verið gripið til aðgerða
sem duga aöeins til skamms
tíma, fljótt sækir aftur í tap-
farið hjá einhverri atvinnu-
grein og hún byrjar að beita
ráðherra og stjórnmálamenn
þrýstingi. Nú eru útgerðar-
menn fremstir í fylkingu
þrýstihópanna. Margt bendir
til að opinberir starfsmenn
taki við af þeim.
Leiðin að stöðugleika og
jafnvægi, festu í efnahagslíf-
inu sem er besta forsenda
batnandi lífskjara og góðrar
afkomu atvinnufyrirtækja er
ekki sú sem nú er farin í
kröfugerð á hendur stjórn-
völdum og miðar að því að
brjóta niður varnarveggina
sem tekist hefur að reisa gegn
verðbólguflóðinu. Þegar ríkis-
stjórnin hóf atlöguna gegn
verðbólgunni greip hún til
óvenjulegra ráðstafana. Hún
sýndi af sér snerpu og þor sem
menn áttu ekki að venjast.
Þessar ráðstafanir sem byggð-
ust á pólitískum þrótti er
Sjálfstæðisflokkurinn fékk f
kosningunum í apríl 1983 hafa
skilað undraverðum árangri
og haldið ríkisstjórninni á
floti til þessa.
Viðbrögð stjórnarherra við
kröfugerð útgerðarmanna og
þær hugmyndir sem sýnast
vera uppi um ráðstafnir gegn
útlánaþenslu bankakerfisins
bera með sér að pólitíski
þrótturinn sem var fyrir hendi
í upphafi stjórnarsamstarfs-
ins hafi dvínað. Ólíklegt er að
ráðgjöfum stjórnmálamanna
um efnahagsmál sem sitja í
opinberum stjórnarstofnunum
hefði dottið í hug í embættis-
nafni að leggja til leiftursókn-
ina gegn verðbólgunni sem
dugað hefur ríkisstjórninni
best. Jafn ólíklegt er að þeir
bryddi upp á nokkru nýju í til-
lögum sem miða að því að
leysa vanda útgerðarinnar eða
stemma stigu við eftirspurn
eftir lánsfé. Enda er það ekki
hlutverk embættismanna að
móta meginstefnu ríkisstjórna
eða stjórnmálaflokka, það
yerða stjórrlmálamerinirnir að
gera. Nú ríður á að ríkis-
stjórnin taki skjótar og réttar
ákvarðanir og ráðherrarnir
fari ekki troðnar slóðir frekar
en þeir gerðu í verðbólgustríð-
inu.
Framkvæmdastjórn og mið-
stjórn Alþýðubandalagsins
samþykktu í fyrradag tillögur
sem kommúnistar telja að
bjarga muni þjóðarbúinu,
hvorki meira né minna. Vand-
inn sem að steðjar á einmitt
rætur að rekja til þess að til-
iögur á borð við þær sem nú
koma frá kommúnistum settu
alltof mikinn svip á lausn
mála á þeim fimm óstjórnar-
árum sem þeir voru í stjórn.
Það er þörf nýrra ákvarðana.
Bjargráð vinstrisinna duga
ekki. Opinberir embættismenn
án pólitískrar ábyrgðar leggja
ekki til nógu róttæk úrræði.
Ríkisstjórnin og stuðnings-
flokkar hennar verða að taka
þessar nýju ákvarðanir af
festu og djörfung.
Samkeppni
í bensínsölu
Ekki skal dregið í efa að
Indriði Pálsson, forstjóri
Skeljungs hf., fari rétt með
allar staðreyndir í lýsingu
sinni hér í blaðinu í gær á því
hvernig verð á bensíni mynd-
ast. Það er einnig rétt að Verð-
lagsráð ákveður útsöluverð á
bensíni hér, enda hafa olíufé-
lögin löngum átt í ströngum
viðræðum við stjórnvöld þegar
þau telja hækkanir á bensíni
og olíu óhjákvæmilegar. Með
lögum er jafnframt mælt fyrir
um að sama verð skuli vera á
bensíni og olíu um land allt.
Matthías Á. Mathiesen,
viðskiptaráðherra, hefur falið
embættismönnum að gera til-
lögur um breytt fyrirkomulag
á verðlagningu á olíum og
bensíni. Um leið og þessu
frumkvæði ráðherrans er
fagnað og hvatt til þess að til-
lögurnar sjái sem fyrst dags-
ins ljós er ástæða til að velta
því fyrir sér hvort olíufélögun-
um sé í raun bannað allt sem
hefur í för með sér samkeppni
um viðskipti þeirra er kaupa
af þeim olíu og bensín. Er það
aöeins með smíði nýrra af-
greiðslustaða og í sölu raf-
hlaðna, verkfæra og nú 3Íðast
myndbanda sem olíufélögin
geta keppt um hylli viðskipta-
vinafina?
Isumar stendur yfir sýning í
anddyri Safnahússins við
Hverfisgötu á ýmsum verk-
um Sturlu Þórðarsonar sagnarit-
ara í tilefni af því að nú eru liðin
700 ár frá dauða hans. Á sýning-
unni kemur fram að ekkert er
lengur varðveitt, sem Sturla hefur
sannlega skrifað eigin hendi, en
frá honum er komin Sturlubók
Landnámu og hann er talinn hafa
samið Krístni sögu. Merkasta rit
hans, eftir því sem fram kemur á
sýningunni, er íslendinga saga um
samtíð hans. Hann kom með lög-
bókina Járnsíðu til íslands árið
1271 og fyrir Magnús lagabæti
noregskonung samdi hann sögu
Hákonar Hákonarsonar föður
hans og loks sögu Magnúss sjálfs,
sem er að mestu leyti glötuð. Yms-
ir þykjast sjá mark Sturlu á sög-
um sem Eyrbyggju og Laxdælu,
sem gerast á heimaslóðum hans,
að ógleymdri Grettis sögu, sem
hann hefur örugglega fengist við,
„hversu sem svo er háttað hlut
hans í þeirri Grettis sögu, er vér
nú þekkjum", segir í kynningu
sýningarinnar í Landsbókasafni.
Sturlubók Landnámu
Meðal sýningargripa er Sturlu-
bók Landnámu. í upphafi 14. aldar
kveðst Haukur Erlendsson í Land-
námu sinni rita „eptir þeiri bók,
sem ritat hafði Sturla lögmaðr,
hinn fróðasti maðr“. Er á sýning-
unni ljósprent frá 1974 af aðal-
handriti Sturlubókar frá miðri 17.
öld með hendi séra Jóns Erlends-
sonar í Villingaholti. Þá er einnig
fyrsta útgáfa Landnámu gerð í
Skálholti 1688 og er það jafnframt
fyrsta útgáfa fornrita á íslandi.
Textinn er eftir Skarðsárbók, sem
er samsteypa úr Sturlubók og
Hauksbók. Einnig er á sýningunni
yngsta handrit Landnámu í
Landsbókasafni skrifað af Guð-
mundi Magnússyni (1850—1915)
vinnumanni á Breiðabólsstað á
Fellsströnd í Dalasýslu árið
1872—73. En í því handriti og
öðru, sem Guðmundur skrifaði
ásamt Guðlaugi bróður sínum, eru
alls nærri 40 Islendinga sögur og
þættir.
Kristni saga
í framhaldi af Landnámu ritaði
Sturla Kristni sögu en vera má, að
hann hafi um eitt skeið hugsað sér
að skrifa sögu þjóðarinnar til
sinna daga. Kristni saga er aðeins
varðveitt í framhaldi af Land-
námu í Hauksbók, sem fyrr var
nefnd en á sýningunni er ljósprent
Hauksbókar. Kristni saga var
fyrst prentuð í Skálholti 1688, en í
Landsbókasafni er hún sýnd í út-
gáfu Hannesar Finnssonar síðar
biskups, sem út kom i Kaup-
mannahöfn 1773. Einnig er til sýn-
is handrit Kristni sögu frá því um
1800.
íslendinga saga
Þess er getið á nokkrum stöðum,
að Sturla hafi sett saman íslend-
inga sögu, sem nær frá 1183 til
loka þjóðveldisins 1264. Hún er
ekki lengur til eins og Sturla gekk
frá henni, heldur sem kjarni
Sturíungu. Sturlunga er safnrit,
sem Skarðverjar, frændur Helgu
konu Sturlu, tóku saman i upphafi
14. aldar. Þar eru sjálfstæðar sög-
ur bútaðar niður, svo að frásögnin
verði sem næst tímaröð.
Sturlunga er varðveitt i tveimur
óheilum skinnbókum frá 14. öld og
fjölda pappírshandrita en á sýn-
ingunni er handrit skrifað fyrir
Magnús Jónsson í Vigur á Isa-
fjarðardjúpi af Jóni Þórðarsyni
árið 1681—1682. Fyrir Magnús í
Vigur var skrifaður fjöldi hand-
rita. - 'I *'
Hákonar saga Hákonar-
sonar og Magnúss
saga Lagabætis
Um Hákonarsögu segir svo í
Sturlu þætti: „Ok litlu síðar kom