Morgunblaðið - 27.07.1984, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. JÚLÍ 1984
27
Jón Pálsson
Minningarorð
Fæddur 23. júní 1913
Dáinn 20. júlí 1984
Kvedja frá Gömlum Fóstbræðr-
um.
Því er hljóðnuð Þýða raustin.
Þessi upphafslína úr ljóði sem
við Fóstbræður sungum fyrir ára-
tugum, kom mér í huga þegar ég
heyrði andlátsfregn Jóns Pálsson-
ar í útvarpinu 21. júlí.
Sönggyðjan hefur misst dyggan
þjón og Gamlir Fóstbræður
traustan og einlægan liðsmann.
Jón hafði háa tenórrödd og var
söngvinn í besta lagi. Karlakór
iðnaðarmanna naut söngraddar
hans frá 1934 til 1949. Meðlimur í
Karlakórnum Fóstbræður varð
hann 1950 og stóð þar á söngpalli
til 1967. í Dómkirkjukórnum söng
Jón í áraraðir.
Jón sóttist ekki eftir mannvirð-
ingum en með léttri lund sinni og
hvellum hlátri veitti hann léttum
blæ á umhverfi sitt, því mun hans
verða minnst meðal Gamalla
Fóstbræðra sem káta tenórsins.
Jón var einlægur félagi og ávallt
reiðubúinn að rétta náunganum
hjálparhönd, ábyrgur og alvöru-
gefinn maður en glaður á góðri
stund og tók þá gjarna þátt í
græskulausu gamni. Okkar ágæti
söngbróðir bar gæfu til þess að
láta eldinn á heimaarninum loga
glatt, hans ágæta eiginkona frú
Kristín Þórðardóttir frá Eskiholti
í Borgarfirði hefur varðveitt víð-
sýnið sem hún ólst upp við á Eski-
holtinu og var ágætt jafnræði með
þeim hjónum. Að undanförnu hef-
ur verið hoggið ótt og títt í raðir
Gamalla Fóstbræðra: Jón Hall-
dórsson 7. júlí, Magnús Pálsson 10.
júlí og nú Jón Pálsson 20. júlí. Við
skulum vona að máltækið allt er
þá þrennt er reynist meira en
máltæki.
Á þeim árum sem Jón Pálsson
söng með Fóstbræðrum, má segja
að hver stórviðburðurinn hafi rek-
ið annan: 1954 söngferð til Þýska-
lands, Hollands, Belgíu, Frakk-
lands og Englands. Söngstjóri f
þessari söngferð var Jón Þórar-
insson. Þessi ferð tók hvorki meira
né minna en heilan mánuð. 1960
um vorið var farið til Noregs og
haldnir þar 11 samsöngvar á 13
dögum. 1961 um haustið var farið
til Finnlands og Rússlands i 14
daga ferð. Sungið var í Helsing-
fors, Leningrad, Moskvu og Riga
og auk þess í fjöldanum öllum af
menningarmiðstöðvum og f sjón-
varpi. I báðum seinni ferðunum
var Ragnar Björnsson söngstjóri.
í ferðinni 1954 voru eiginkonur
með i söngferðinni og hef ég það
fyrir satt að það hafi verið stór-
kostlega vellukkuð ferð og það svo
að jafnvel enn f dag, 30 árum síð-
ar, vermi minningar úr þeirri ferð
þátttakendum um hjartarætur.
Þegar Fóstbræður kveðja
söngbróður hinstu kveðju með
söng þá er ávallt sungið kveðjulag
Fóstbræðra. Þar segir meðal ann-
ars í textanum: „En ég veit, að þú
minn lausnari lifir, og þú munt að
endingu uppvekja mig af jörðu.“
í þeirri vissu biðum við endur-
funda vitandi að það „vantar
hvergi vegi“ Fari Jón Pálsson í
friði. Hafi hann þökk fyrir ágæt
kynni. Við sjáumst síðar.
Frú Kristínu, Elsu, einkadóttur
þeirra hjóna, og öðrum ástvinum
sendum við innilegar samúðar-
kveðjur. Ingólfur Möller
Föstudaginn 20. júlí sl. lést Jón
Pálsson. Kallið kom óvænt og
manni finnst næsta ótrúlegt að
Nonni Páls, sem var í augum
margra ímynd lífsorku og gleði, sé
horfinn sjónum.
Allar götur frá þvf að vinátta
hófst með foreldrum mínum og
þeim Jóni og Stínu, fyrir meira en
fjörutíu árum, hafa þau verið sem
óaðskiljanlegir aðilar að fjölskyld-
unni. Má næstum segja að við
börnin eignuðumst viðbótar-
foreldra og með dóttur þeirra
Elsu, góða systur. Árin liðu, Nonni
og Stína fluttu í sitt framtíðar-
heimili, er þau hafa búið f síðan,
að Ægissíðu 86. En þó fjölskyld-
urnar byggju ekki í sama húsi
lengur, héldust tengslin óbreytt.
Og síðar er börn okkar systkinina
komu til, nutu þau þessarar góðu
vináttu. Við öll helstu tímamót og
þáttaskil í fjölskyldu minni var
ávallt gengið að því sem vísu að
Nonni og Stína væru með. Þó
Nonni og Stína eignuðust aðeins
eina dóttur voru börn og ungl-
ingar iðulega viðloðandi heimili
þeirra og líf. Það var þeim létt að
laða til sín börnin, Stinu með sinni
hlýju og vinsemd og Nonna með
gáska sfnum og gleði.
Nonni eignaðist marga vini um
ævina og hann var einstaklega
vinafastur og frændrækinn. Það
var honum eðlislægt að aðstoða og
létta til með þeim sem honum var
annt um. Söngur var snar þáttur í
lífi hans enda var hann söngmað-
ur góður. Hann söng með Fóstbr-
æðrum i fjölda ára, kirkjukórum
og víðar við ótal tækifæri. Nonni
var hressilegur f viðmóti og lét
gamanyrði fjúka og eftirminnileg
er hans létta lund og hjartanlegi
smitandi hlátur sem hreif aðra
með, enda var hann vinsæll og
segja má að honum stæðu flestar
dyr opnar. Nonni naut hamingju
og gleði f lífi sfnu, eigi að sfður
kynntist hann sorginni sem snart
hans innstu strengi. Og hann átti
gnægð af hjartahlýju handa vin-
um og vandamönnum á erfiðum
stundum. Við geymum nú minn-
ingu um hressan og glaðan vin,
sem einnig átti gott og viðkvæmt
hjarta.
Blessuð sé minning hans.
íris.
Við þökkum Jóni Pálssyni fyrir
hans hlýja og trausta viðmót í þau
30 ár sem við höfum verið ná-
grannar. Gleði og jákvætt hugar-
far voru einkunnarorð hans og
höfðu þau að sönnu góð áhrif á
lífið hér við Ægissíðuna. — Okkur
fannst alltaf sem við ættum hluta
í Nonna og við söknum hans mjög.
Við vottum ykkur, kæra Kristfn
og Elsa, innilega samúð okkar.
Megi minningin um kæran eig-
inmann og föður styðja ykkur og
styrkja.
Laufey, Páll, Steinunn og Guðmundur
Á leiðinni eftir lífsins vegi mæt-
um við hinum ólfkustu manngerð-
um. Flestir halda sína leið án
frekari vafninga, en sumir staldra
við og verða jafnvel óaðskiijanleg-
ur hluti af Iffi samferðamanna
sinna. Þetta varð reyndin hvað
Jón Pálsson og hans fjölskyldu
varðaði. Um 40 ára skeið hafa leið-
ir fjölskyldna okkar legið saman,
eða allt frá þvf að kynni tókust
fyrst á Kjartansgötunni. Fljótlega
þróaðist kunningsskapurinn yfir f
órofa vináttu sem aldrei hefur
borið skugga á. Á stundu sem
þessari vill hugurinn hvarfla aftur
til genginna daga, og minningarn-
ar koma fram f hugann. Ég man
Jón, þegar landskikanum í Kolla-
firði var breytt úr mýrarfeni l
trjálund. Þá var ekki legið á liði
sínu, og ótaldar voru helgarnar og
frístundirnar sem Jón gaf þessum
stað. Þar var unnið af hugsjón,
einu launin voru þau að sjá starf
sitt bera ríkulegan ávöxt.
Ætti ég að lýsa Jóni Pálssyni
með einu orði, yrði það gleðigjafi.
Hvar sem hann kom birti yfir,
slíkur var lffsþrótturinn og
ólgandi fjörið sem honum fylgdi.
Engan hef ég heyrt hlæja innileg-
ar á góðri stund, og heima á
Grenimel þótti mannfagnaður
ekki standa undir nafni fyrr en
Jón var kominn f hópinn. Á öllum
stórhátfðum komu Jón, Stfna og
Elsa í heimsókn, og þá fyrst var
hátið gengin f garð, þegar fjöl-
skyldurnar tvær voru saman
komnar.
Kveðjustund sem þessi boðar
sjaldnast komu sína fyrirfram.
Fyrir skömmu hitti ég Jón kátan
og hressan vestur á Ægissíðu, og
sló fyrir hann blettinn upp á
gamla mátann með orfi og ljá.
Réttum mánuði síðar kom annar
sláttumaður í heimsókn, öllu
óvægnari. „Sláttumaðurinn
slyngi" barði að dyrum, og því
kalli verðum við öll að hlýða fyrr
eða síðar.
Að leiðarlokum er mér efst í
huga þakklætið til Jóns Pálssonar
og fjölskyldu hans, fyrir það sem
þau hafa verið okkur öll þessi ár.
Ég bið góðan Guð að blessa Jón og
varðveita, og gefa syrgjendum
styrk. Jóhann Örn Sigurjónsson
Að kvöldi hins 20. júlf sl. lézt
Jón Pálsson í Borgarspftalanum í
Reykjavík. Útför hans verður gerð
frá Dómkirkjunni f dag. Með hon-
um er genginn góður drengur og
vandaður, sem rétt er að minnast
nokkrum orðum.
Jón heitinn fæddist í Reykjavík
hinn 23. júní 1913, sonur sæmd-
arhjónanna Steinunnar Gfsladótt-
ur og Páls Jónssonar, innheimtu-
manns. Hann var fjórða barn
þeirra hjóna, áður höfðu þrjár
dætur fæðzt þeim. Var Elísabet
elst barnanna en hún dó kornung.
Næstelzt var Guðrún, sem alla tíð
bjó með foreldrum sfnum og lézt
fyrir fáum árum. Þá fæddist þeim
Hróðný, sem gift er Steinari
Bjarnasyni, trésmið; búa þau hjón
nú á Dvalarheimili aldraðra á
Seltjarnarnesi. Síðan fæddist Jón,
þá Gísli, er lézt á miðjum aldri; þá
fæddist Anna þeim hjónum.
Hennar fyrri maður var Davíð
Guðmundsson en Helgi Ólafsson
var seinni maður hennar. Anna
lézt á miðjum aldri fyrir nokkrum
árum síðan. Sigríður var næst-
yngsta barn þeirra hjóna, hún er
gift Eyvindi Valdimarssyni, verk-
fræðingi, og búa þau í Kópavogi.
Yngst barnanna var Unnur, sem
lézt í blóma lífsins tæplega tvítug
fyrir allmörgum árum.
Jón ólst upp í fjölmennri fjöl-
skyldu í Reykjavík þeirrar tfðar.
Vissulega voru efnin af skornum
skammti og í mörg horn að lfta, en
úr því var bætt með þeirri sam-
heldni og glaðværð, sem ætíð hef-
ur verið eitt megineinkenni fjöl-
skyldunnar. Kátastur allra var
Minning:
Jón þó jafnan og það einkenni
fylgdi honum alla æfi. Á hans
uppvaxtarárum voru ekki fyrir
hendi mörg tækifæri til náms.
Þvert á móti þótti gott því fyrr
sem menn gátu tekið að vinna
fyrir sér og sínum. Jón sat því ekki
með hendur í skauti þegar fá og
strjál atvinnutækifæri tóku að
bjóðast. Á unglingsárunum stund-
aði hann þá vinnu, sem til féll,
einkum fiskvinnu, en um 18 ára
aldur gafst honum kostur á laus-
ráðningu f starf innheimtumanns
hjá Tollstjóranum í Reykjavík.
Greip hann það fegins hendi og
starfaði síðan hjá embættinu alla
tíð, lengst af sem fastráðinn
starfsmaður, allt þar til hann,
vegna skipulagsbreytinga, færði
sig til Gjaldheimtunnar í Reykja-
vík við stofnun hennar. Hann
starfaði því undir stjórn þeirra
mætu manna tollstjóranna Jóns
Hermannssonar og síðar Torfa
Hjartarsonar og loks Guðmundar
Vignis Jósefssonar, gjaldheimtu-
stjóra. Ég þykist hafa ástæðu til
að ætla, að Jón hafi metið þessa
menn mikils og verið þeim dyggur
starfsmaður, enda þeir borið til
hans hlýjan hug. Starfsdegi hans
lauk ekki fyrr en í ársiok 1983,
enda var hann þá rúmlega sjötug-
ur orðinn. Er það eitt með öðru,
sem vinir hans og ættingjar
harma nú, að honum skyldu ekki
gefast fleiri ár að störfum loknum
til að sinna fjölskyldu sinni og
áhugamálum. Én einmitt það er of
algengt nú um stundir.
Jón Pálsson var ekki einn á ferð
í lífinu. Hinn 25. maí 1935 gekk
hann að eiga heitkonu sfna Krist-
ínu Þórðardóttur. Var það kirkju-
höfðinginn sr. Bjarni Jónsson, sem
gaf þau saman. Ég kynntist þeim
sem barn og hef alla tíð síðan ver-
ið vitni að tryggu og ástríku
hjónabandi þeirra. Einkabarn
þeirra er Steinunn Elsa Jónsdótt-
ir. Eiginmaður hennar er Sig-
mundur Andrésson en fyrri mann
sinn, Egil Benediktsson, flug-
stjóra, missti hún í flugslysi við
Vestmannaeyjar fyrir allmörgum
árum síðan. Samheldni, gagn-
kvæmur stuðningur og tryggð hef-
ur ætíð einkennt þessa fjölskyldu,
jafnt í gleði sem sorg. Jón unni
fjölskyldu sinni og bar hag hennar
fyrir brjósti í einu og öllu. En
hann var svo mikill fjölskyldu-
maður, að hann hélt jafnframt
uppi nánum tengslum við sem
flest ættmenni sín og fjölskyldur
þeirra.
Hópurinn var orðinn allstór
undir lokin en ég hygg, að Jón hafi
þar verið flestum hnútum kunnug-
ur. Lét hann sér afar annt um að
öllum farnaðist vel og reyndar
náði umhyggja hans til margra
annarra, þ.á m. óskyldra vina og
kunningja.
Það mun hafa verið um 1950 eða
svo, að þeir tveir starfsfélagar,
Jón og Hermann heitinn Jónsson,
hrl., tóku saman höndum ásamt
eiginkonum sínum og ákváðu að
reisa sér tvíbýlishús að Ægisíðu
Guðrún Helga
Jónsdóttir
Helga föðursystir mín var fædd
í Þingmúla í Skriðdal 2. júlí 1905,
dóttir hjónanna Jóns ísleifssonar
vegaverkstjóra og Ragnheiðar
Pálsdóttur prests Pálssonar í
Þingmúla. Þeim varð sjö barna
auðið. Eru þau nú öll látin.
Mér er ljúft að minnast Helgu
frænku minnar. Hún var næst-
yngsta barn foreldra sinna og
kveður nú síðust þeirra. í okkar
huga var hún tákn föðurfólksins,
sem við afkomendurnir berum
djúpa virðingu fyrir. Börnin okkar
öll þekktu Helgu frænku, en ekk-
ert þeirra afa sinn, bróður hennar.
Ég kynntist frænku minni ekki
fyrr en á unglingsárunum. Hún
bjó alltaf í fjarlægð frá okkur
systkinunum. En móðir mín lét
okkur ekki gleyma uppruna okkar
og minntist tíðum á mágkonu sína
sem oft var til heimilis hjá for-
eldrum mínum hér í Reykjavík, þá
ung og glæsileg gjafvaxta stúlka.
Síðar þegar leiðir okkar lágu
saman fann ég hve vænt henni
þótti um okkur börnin og vildi
fylgjast með þroska okkar og
gengi. Hún var stórlát kona eins
og hún átti kyn til og þoldi illa ef
eitthvert okkar stóð sig ekki sem
bezt.
Helga eignaðist ekki börn og bjó
lengst af ein, eða þar til hún flutt-
ist til Hnífsdals árið 1961. Þar
kynntist hún eftirlifandi eigin-
manni sínum, Kristjáni Jónssyni
skólastjóra, sem þá var orðinn
ekkjumaður. Þau giftu sig 22. apr-
íl 1962.
Frænku minni var ekki tamt að
86 hér í borg. Þau Jón og Kristín
áttu enga íbúð til að selja og þá
var ekki komið á laggirnar opin-
bert lánakerfi til aðstoðar hús-
byggjendum. En bjartsýni, atorka,
heilsa og endalaus dugnaður var
fyrir hendi í ríkum mæli, enda fór
svo, að húsið reis og á árinu 1952
fluttu fjölskyldurnar í það. Alla
tið síðan hafa þau Jón og Kristín
búið þar ásamt Steinunni dóttur
sinni, allt þar til hún giftist. Þang-
að var alltaf gott að koma, hjónin
glaðvær og gestrisnin ómæld og
heimilið vel búið í hvívetna.
Ein var sú gjöf, sem Jóni var
gefin í ríkari mæli en mörgum
mönnum öðrum. Hann hafði mjög
háa og fallega söngrödd. Ekki veit
ég hvort eða í hverjum mæli hon-
um gafst kostur á að læra söng, en
hitt þykist ég sjá í hendi mér, að
hefði hann verið ungur maður í
dag og stundað söngnám hefði
hann orðið kunnur maður af söng
sínum. Og hann hafði yndi af að
syngja. Ungur að árum gekk hann
i Karlakór iðnaðarmanna og söng
með honum meðan hann starfaði.
Þá gerðist hann liðsmaður í
Karlakórnum Fóstbræðrum og
starfaði þar æ síðan. Hann tók
mikinn þátt i samsöngvum kórsins
um langt skeið og fór m.a. þrisvar
sinnum utan með honum. Á seinni
árum starfaði hann sem einn
hinna eldri félaga. Sem slikur
bauð hann mér með sér á hin
víðfrægu Þorrablót kórsins nokkr-
um sinnum og eru það mér
ógleymanlegar skemmtanir. Þar
naut Jón sin vel, innan um alla
gömlu og nýju söngvinina og aðra
góða gesti, sem þar er jafnan að
finna. Þá var ekki að sjá að hann
væri kominn hátt á sjötugsaldur.
Og þegar sjötugsafmælið gekk i
garð á síðasta ári efndi hann til
mannfagnaðar með reisn og gleði i
húsakynnum kórsins. Þar voru
þau Jón og Kristin hrókar mikils
fagnaðar, sem þeir kórfélagar
gerðu enn betri með sinum ágæta
og samstillta söng, Jóni og Krist-
inu til heiðurs.
Við Jón vorum frændur, vinir og
flokksbræður. Hann ólst upp i fá-
tækt og gekk ungur að árum undir
merki þeirrar stefnu og þess
flokks, sem vildi koma á nýju
þjóðfélagi frelsis, jafnréttis og
bræðralags. Og þótt efnahagur
hans breyttist til batnaðar, er á
leið æfina, breyttist ekki lífsskoð-
un hans. Hann var ódeigur og
fastur fyrir, þótt yfirborðið væri
létt ásýndum. En undir niðri sló
hjartað, heitt og viðkvæmt, sem
ekki mátti neitt aumt sjá. Við
hörmum ótímabært fráfall hans,
en úr þvi að hans tími var kominn
er það huggun harmi í mót, að
aðdragandinn var skammur,
dauðsfall hans bar brátt að. Ég og
fjölskylda mín vottum Kristínu
Steinu Elsu og Sigmundi einlægi
samúð í sorg þeirra og munum
ætíð geyma með okkur minning-
una um þann góða dreng, sem Jón
Pálsson var.
Sigurður E. Guðmundsson
ræða sín einkamál, en þegar hún
talaði um drengina hans Krist-
jáns, sem voru í föðurgarði þegar
þau giftust, leyndist engum að
hún hafði eignast syni sem hún
bar ábyrgð á. Sama gilti um
barnabörnin hans. Hjá dóttur
hans eignaðist hún nöfnu síni^
Helgu.
Við systkinin þökkum henni
samfylgdina og Kristjáni vottum
við dýpstu samúð.
Ragnheiður Pálsdóttir