Morgunblaðið - 10.02.1985, Page 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. FEBRÚAR 1985
B 5

maður sé bara í sálför. Þá heyrist
kona gráta hljóðlega yfir barninu
sínu og maður forðar sér út í sól-
skinið.
Þegar við komum aftur daginn
eftir er verið að dreifa mat til um
tvö þúsund fjölskyldna, vigta
börnin og mæla, athuga sjúka.
Fimmtán hjúkrunarfræðingar, 12
danskar og 3 írskar, sinna öllum
hópnum, heimamenn hjálpa til.
Einstaka maður reynir að komast
aftur í röðina til að fá annan
skammt. Dönsk hjúkrunarkona,
sem situr við skýrslugerð í njiðj-
um hópnum, verður allt í einu vör
við hvað hann er að reyna og segir
stundarhátt, eins og við sjálfa sig:
„Hold kæft!“ Hann hrökklast frá.
Sumir liggja á sprunginni jörðinni
— einstaka er orðinn svo vanur
útlendum blaðamönnum að hann
leggst á mörkina, flettir frá sér
klæðum og sýnir á sér rifbeinin
báðum megin. Svo réttir hann
fram hendina — eitthvað að laun-
um, takk.
Amaníka bræðir hjarta
Krakkarnir hópast í kringum
okkur og vilja fá penna. Ég er að
tala við 10—12 ára strák úr næsta
þorpi, ágætlega haldinn en
mestmegnis að leika sér við hina
krakkana í búðunum, þegar sendi-
maður stjórnarinnar, Skugga-
Sveinn, kemur að og hreytir ein-
hverju í strákinn. Hann verður
feiknarlega kvikindislegur og
krakkarnir í kring sömuleiðis.
Samtalið fór útum þúfur. Á eftir
rýk ég fokvondur í Skugga —
hvurn fjandann varstu að segja
við drenginn? Áttu ekki að vera að
hjálpa okkur i stað þess að hræða
fólkið, sem ég er að tala við? Hann
fer undan í flæmingi en segir svo
að hann hafi verið að banna
stráknum að sníkja af mér penna:
„Það verður að koma í veg fyrir að
þau betli. Þessi strákur á ekkert
að vera hér, hann á heima í þorp-
inu og fær nóg að borða heima hjá
sér.“ Framvegis reynum við blaða-
mennirnir að fara hver i sína átt-
ina, ekki eltir hann alla i einu. Það
gengur ágætlega.
Gullfalleg lítil stúlka kemur að
bílnum. Jónas talar við hana á
amarísku og segir að hún sé átta
ára og hafi verið tvo vetur i skóla.
Hún kunni dálitið að lesa og að
telja. Hún segir mér að hún heiti
Amaníka og vill halda i höndina á
mér. Fleiri börn koma að og heilsa
blíðlega með handabandi, sum
kyssa á handarbak mér („í auð-
mýkt, virðingu og þakklæti,” segir
Jónas kristniboði). Þegar við erum
á förum fara karlar með tradisj-
ónal gönguprik sin að æpa á
krakkana og reka þau í burtu.
Einn slær til Amaníku, sem
bregður við, lítur til mín andartak
og fer að hágráta. Þá er ekki hægt
annað en að reyna að hugga hana,
segja nokkur gæluorð á islensku
og verða óskaplega magnvana.
Skugga-Sveinn hellir óbóta-
skömmum yfir karlinn með prikið,
sem horfir á Skugga-Svein og mig
til skiptis, afsökun i svipnum, leið-
ir svo Amaníku burtu og lætur vel
að henni. Þegar við stönsum við
nokkra strákofa utan við búðirnar
til að þiggja boð eins bóndans um
að líta inn og taka myndir er hún
komin aftur, hoppandi og glöð.
Nokkrar konur sitja i hring undir
tré, klappa saman lófum í sterkum
takti og taka undir með konu i
miðjum hópnum, sem sönglar og
fettir armana.
Brúðkaup í Dessie
Undir kvöld komum við til
Dessie, höfuðborgar Wollo-fylkis.
Það er bær á stærð við Reykjavík.
Okkur sýnist strax að þar sé tals-
vert meira um að vera en í Addis,
mannlífið fjörlegra og slömmin
ekki eins yfirgengileg. Á þokka-
legu hóteli þar var hópur af út-
lendingum — japanskir sjón-
varpsmenn, amerískir hjálpar-
liðar, Austur-Evrópumenn og
SJÁ NÆSTU SÍÐU
Hád*gismatur í Worgesa, þar sem íslensku hjálparliðarnir starfa. Mjölgrautur af bláum plastdiskum.
ræða stöðvar úr vel heppnuðu
stjórnarprógrammi, sem þeir
kalla „Matur fyrir vinnu“. Þá fær
enginn mat nema hann vinni fyrir
því — hvort sem það er að undir-
búa eigin akra eða annarra. Ný-
stofnuð bændafélög og hverfasam-
tök í flokkslegum tengslum beita
sér fyrir vinnu af því tagi og er
jafnan einn í hverjum hópi vopn-
aður Kalasjnikov-riffli. Þar er þó
verið að vinna, undirbúa betri tíð
með blóm í haga. En í fleiri búðum
er ástandið vonleysislegra. Þar
sitja konur og karlar úr sveitun-
um í kring með börn sín, oftast
með ílát eða pokaskjatta af ein-
hverju tagi. Konurnar eru miklu
fleiri — þær standa frekar í mat-
arútvegun og heimilisrekstri en
karlarnir. Þær eru teknar í fram-
an og dapurlegar, líka þær ungu.
Sumar eru með börn á brjósti og
fleiri börn með sér. Krökkunum
þykir gaman að láta taka af sér
myndir ekki síður en gömlu körl-
unum. Þau svara brosi með öðru
leiftrandi en gjörbreyta um svip
þegar þau raða sér í kringum bíl-
inn með útréttar hendur.
Útlínur beina í
gegnum dúkinn
í sjúkraskýlinu í búðunum í
Senbete, ca. 250 km norður af
Addis, situr ung, ófrísk kona yfir
barni sínu og strýkur sér um
brjóstin. Gæti verið með stálma.
Barnið liggur í fletinu með
þembukvið, varla nema ársgamalt.
Tjöld skipta skýlinu (sem einnig
er tjald) þannig að þrjú eða fjögur
fleti eru í hverri „stofu". Alls eru
inni um 60 manns, nær helmingi
færri en voru fyrir mánuði, mest
mæður og börn. Börnin liggja í
fletjunum, stundum tvö og þrjú
vafin í teppi. Mæðurnar sitja yfir
þeim á hækjum sér eða liggja hjá
þeim á plastinu, sem breitt hefur
verið á sviðna leirmoldina. Tvær
konur sitja yfir karlmannslíki,
sem sveipað hefur verið hvítu laki.
Útlínur beinanna sjást í gegnum
dúkinn. Konurnar kveina hástöf-
um, innfæddir starfsmenn í búð-
unum hasta á þær og banna þenn-
an gauragang allan. Mest líklega
vegna þess að hvítir menn með
myndavélar framan á sér fylgjast
Vikuleg vigtun í búöum LWF. Et bömin eru treg til aö boröa heima er
margra aöra munna aö metta.
með, þrumu lostnir. Dönsk hjúkr-
unarkona reynir að fá lifandi
hungurvofu til að koma niður
nokkrum bitum af brauði og glasi
af eggjahvítumjólk. Barnið vein-
aði af vanlíðan, húðin strekkt á
beinin, hárið að mestu horfið. „Ef
hann fæst til að borða er von með
hann,“ segir danska stúlkan. Hún
hefur verið þarna í hálfan mánuð
og séð ýmislegt...
í Kastljósi
„Það er erfitt að gefa honum að
borða," sagði hún. „Það er skrítið
— hann er veikur af hungri en
getur samt ekki borðað. Og það
getur jafnvel gengið verr en þetta
að fá mæðurnar til að hjálpa
okkur. Þeim finnst að þegar börn-
in séu með uppköst og niðurgang
eigi maginn að fá frið. Heima hjá
þeim getur líka gengið illa að fá
börnin til að borða og þá fá aðrir í
fjölskyldunni matinn, sem veika
barnið kemur ekki niður.“ Hún
brosir breitt, hefur greinilega
brynjað sig fyrir hörmungunum í
kringum sig. Sumt fólk í hjálpar-
starfi getur það, aðrir fara fljót-
lega heim. Af og til er einhver evr-
ópsku eða amerísku hjálparlið-
anna sendur til síns heima, þá hef-
ur hryllingurinn og vonleysið
sýnst of yfirgengilegt.
Og svo stendur maður mitt í
þessum heimi, Kastljósinu. Geng-
ur um og horfir á fólkið. Fylgist
með konunum kveina yfir líki
bróður þeirra. Hugsar hvað hefur
orðið um konuna hans og börnin.
Hugsar um konuna sína og börnin
og hve heimskulegt er að vera að
hafa áhyggjur af videovíxlum og
gólfteppum. Samt er eins og þessi
heimur sé óraunverulegur, að