Morgunblaðið - 12.03.1985, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIDJUDAGUR 12. MARZ 1985
24
Gorbachev er fulltrúi nýrr-
ar kynslóöar valdamanna
Almennt talinn sá maður, sem binda mætti
vonir við ef breyta eigi sovézku þjóðfélagi
Mikhail S. Gorbachev, sem í gær var útnefndur eftirmaAur Konst-
antins U. Chernenko, sem aðalritari sovézka kommúnistaflokksins,
er yngsti maðurinn í stjórnmálaráðinu og áhuga vekur að hann
virðist fulltrúi nýrrar kynslóðar valdamanna, sem eru menntaðri en
leiðtogar eins og Brezhnev og Krúsjeff og e.t.v. ekki eins fjandsam-
legir umheiminum. í Moskvu hefur Gorbachev almennt verið talinn
sá maður, sem binda mætti vonir við, ef breyta sovézku þjóðfélagi,
einkum síðan Brezhnev lézt, þegar hann kom fram sem hægri hönd
og trúnaðarmaður Andropovs, hins nýja leiðtoga. Þetta stafar m.a. af
því að hann er tiltölulega ungur — 20 árum yngri en Chernenko.
Gorbachev er yngsti maðurinn,
sem verður aðalritari sovézka
kommúnistaflokksins frá því Josef
Stalín hlaut það embætti. Stalín
varð aðalritari flokksins 3. apríl
1922, aðeins 43 ára. Lenín var í
raun forystumaður þjóðarinnar og
flokksins, en þegar Lenín lézt 21.
janúar 1924 hófst mikil valdabar-
átta Stalíns og annarra manna,
sem endaði með því að Stalín náði
alræðisvaldi.
Eftir dauða Stalíns hófst sams-
konar ófriður að nýju milli æðstu
yfirmanna Sovétríkjanna, sem
lauk með því að Krúsjeff bar sigur
úr býtum. Síðar náði Brezhnev yf-
irhöndinni eftir að Krúsjeff virtist
fastur í sessi. Með fráfalli Chern-
enkos má segja að Brezhnev-tíma-
bilinu sé lokið og því spurning
hvort nú hefjist harðvítug valda-
barátta Gorbachevs og annarra
leiðtoga.
Gorbachev var aðeins unglingur
þegar Rauði herinn sigraði þýzka
herinn og lagði grundvöllinn að
stöðu Rússa sem stórveldis. Á
æskuárum hans unnu Rússar
marga sigra: smíðuðu kjarnorku-
sprengju og vetnissprengju og
sendu gervihnött á braut.
Hann hlaut frama sinn á tíma
vaxandi veldis Rússa, sem urðu
voldugri en jafnvel keisararnir og
Stalín létu sig dreyma um. Ekki er
ólíklegt að þetta hafi þroskað
hann og alið með honum ábyrgð-
artilfinningu. Fyrri kynslóð
Kremlverja, sem lifði af hreinsan-
irnar, var án slíks.
Gorbachev ber það ekki beinlín-
is með sér að hann sé orðinn hús-
bóndi í Kreml. Hann lítur fremur
út fyrir að vera það sem hann er
— afkomandi rússneskra smá-
bænda. Gagnstætt flestum sam-
starfsmönnum sínum hefur hann
ekki gefið út ræðusafn, e.t.v. vegna
þess að það mundi minna á tak-
markaða reynslu hans. Þar til
Brezhnev lézt stjórnaði hann
landbúnaðinum og ræður um syk-
urreyr og kornskurðartækni vekja
ekki athygli, jafnvel ekki í
Moskvu.
Mikhail Sergeyevich Gorbachev
fæddist 2. marz 1931 í þorpinu Pri-
volnoye í Stavropol, þlómlegu
landbúnaðarhéraði norður af Kák-
asus-fjöllum. Samkvæmt opin-
berri ævisögu hóf hann landbún-
aðarstörf þegar hann var enn í
skóla, en 1950, 19 ára gamall, tók
hann þá afdrifaríku ákvörðun að
innrita sig í háskólann í Moskvu,
þar sem hann stundaði nám við
lagadeild.
Hann er eini stúdentinn frá
Moskvu-háskóla í núverandi for-
ystuliði og eini menntaði lögfræð-
ingurinn. Flestir forystumennirn-
ir hafa í mesta lagi fengið tækni-
menntun. Þetta hefur vafalaust
aukið álit hans meðal menntaðra
flokksmanna.
Gorbachev var í háskóla á
áhugaverðum og erfiðum tíma,
Stalín lézt 1953 og Krúsjeff lýsti
þeirri ólgu, sem dauði hans olli í
leyniræðu sinni 1956 um glæpi
hans.
Á þessum tíma breyttust skoð-
anir margra, einkum þeirra sem
voru ungir og greindir. Rússar,
sem þekktu Gorbachev í háskóla,
segja að hann hafi gagnrýnt glæpi
Stalíns jafnvel áður en Krúsjeff
flutti ræðu sína.
Þó sýna skjöl að hann var virk-
ur félagi í Komsomol í háskóla,
gekk í flokkinn 1954 og sneri aftur
til Stavropol til að starfa fyrir
flokkinn, ekki til að stunda lög-
Með Margaret Thatcher
Mikhail Gorbachev kemur glaður á svip til fundar við Margaret Thatcher forsætisráðherra Breta. Thatcher sagðist
eiga gott með að skipta við Gorbachev.
fræðistörf að loknu prófi. Metnað-
argjarn og fær sveitapiltur hefur
líklega ekki litið hlutina sömu
augum og ungir, eirðarlausir
menntamenn í Moskvu.
Ferill Gorbachevs hefur verið
einkennilega lítið fjölbreyttur og
það getur komið honum í koll.
Hann starfaði fyrir flokkinn í
Stavropol frá 1956 til 1978, fyrst
sem æskulýðsleiðtogi og að lokum
sem æðsti maður hans þar, aðeins
39 ára gamall. Þótt hann næði at-
hyglisverðum árangri í landbún-
aði virðist hann ekki hafa markað
djúp spor sem leiðtogi.
Gorþachev þurfti sennilega ekki
einu sinni að berjast fyrir því að
komast til valda í Moskvu. Árið
1978 lézt Fyodor Kulakov, flokks-
ritari sá sem stjórnaði landbúnað-
inum, og Gorþachev var valinn
eftirmaður hans. Hann stjórnaði
gífurlegum fjárfestingum í land-
búnaði, sem Brezhnev sjálfur
beitti sér fyrir, og þær báru nokk-
urn árangur, en ekki nógu mikinn.
Vestrænir sérfræðingar segja
Brezki utanríkisráðherrann Sir Geoffrey Howe aðstoðar Gorbachev úr frakk-
anum er sovézki leiðtoginn kom til viðræðna við Howe í Lundúnaferð sinni í
desember.
RAFIÐJANsf. IGNIS-umboðið
Ármúla 8
108 Reykjavík.
Sími 91-19294.
H: 133. Br: 55. D: 60.
270 lítra m/frystihótfi.
H: 144. Br: 60. D: 60.
340 lítra m/frystihólfi.
llppgefin verð miðas
við staðgreiðslu
H: 53. Br: 52. D: 60.
90 Irtra m/isbakka.
H: 85. Br: 45. D. 60 H: 85- Br 55' D: 60
H: 81. Br: 45. D: 50. 140 ltra m/trystihóifi. 160 m/frystihólfi.
80 litra m/isbakk? ■—------*-----------
H: 85. Br. 55. D: 60.
160 lítra án frystihólfs.
Sjálfvirk afþíðing
H: 104. Br. 47.
D: 60
180 litra m/frystihótfi.
H: 113. Br: 55. D: 60.
220 lítra m/frystihólfi.
I
I
Kr. 11.700 Kr. 16530 Kr. m716 Kr. 14w905 Kr. 13J270 Kr. 13305 Kr. 15.105 Kr. mi40 Kr. 18-800