Morgunblaðið - 14.04.1985, Side 9

HUGVEKJA
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. APRÍL 1985
9
„Ekki í takt
við þjóðlífið“
eftir séra HEIMI STEINSSON
JEftir stendur einnig sú gleðilega
staðreynd, að allur þorri landsmanna
rœkir raunverulega sína kristnu
kyrruviku og páskahátíð. Kirkjusókn
þessa daga sýnir með ótvírœðum
hœtti, að hér ríkir þjóðareining um
kristindóm. Margt kann að sundra ís-
lendingum. En kirkjan sameinar þá.
Flest bendir til, að sú samstaða fari
fremur vaxandi en hitt. “
Nokkrum dögum fyrir páska
var þar tilkvaddur embættis-
maður spurður álits á lögum um
almannafrið á helgidögum þjóð-
kirkjunnar. Svarið birtist í
stuttri blaðafregn. Fréttamaður
benti á lagaákvæði, er valda því,
að allt skemmtanahald liggur
niðri á föstudaginn langa, frá
því kl. 18.00 á laugardag fyrir
páska, svo og páskadaginn endi-
langa. Af þessu tilefni sagði téð-
ur embættismaður: „Það er víst
óhætt að fullyrða, að lög um al-
mannafrið á helgidögum þjóð-
kirkjunnar eru ekki lengur í takt
við þjóðlífið og þyrfti að endur-
skoða.“
Þessi athugasemd er hvorki
einsdæmi né heldur nýlunda.
Eigi að síður gefur hún tilefni til
lítilsháttar vangaveltu — í fullri
vinsemd.
Réttindi
þjónustustétta
Ég geri ráð fyrir að umrædd
lagaákvæði valdi því m.a., að
dansleikir og annar mannfagn-
aður falli niður að kvöldi föstu-
dags og laugardags í kyrruviku.
Sama máli gegnir um leiksýn-
ingar. Þá munu kvikmyndahús
vera lokuð. Starfsemi veitinga-
staða er og næsta takmörkuð
þann tíma er að ofan greinir.
Hið síðastnefnda er mál fyrir
sig. Matsala er ekki skemmtiat-
riði, heldur nauðsyn. Menn, sem
af einhverjum ástæðum eru ekki
sjálfum sé nógir um matseld,
geta verið óheppilega settir, ef
hvergi er unnt að kaupa máls-
verð dögum saman.
Öðru máli gegnir um dans-
leiki, kvikmyndasýningar og
starfemi leikhúsa. Ekkert af
þessu verður talið til þess konar
brýnna nauðsynja, sem menn
ekki geti verið án nokkra daga.
Ég sé ekki ástæðu til að efast
um, að starfsfólk skemmtistaða,
kvikmyndasala og leikhúsa væri
fáanlegt til að vinna þá daga,
sem hér um ræðir. Jafnframt
leyfi ég mér þó að geta þess til,
að ýmsir í þessum starfshópum
fagni sínu páskaleyfi rétt eins og
annað fólk. Sama máli gegnir
vafalítið um veitingamenn og
þjóna. Allir þessir aðilar vinna
mjög erfið störf; sennilega mikl-
um mun erfiðari en við að jafn-
aði gerum okkur ljost. Hví
skyldu ekki þær þjónustustéttir
njóta sömu réttinda og aðrir
landsmenn í kyrruviku og á
páskum?
Alkunnugt er, að fjöldi fólks
verður að vinna á stórhátíðum,
einfaldlega af því að samfélagið
fær ekki án verka þess verið eina
andartaksstund. Þetta mun vera
ærin byrði þeim einstaklingum
og fjölskyldum, er hlut eiga að
máli. Ekki verður séð, að ástæða
sé til að stækka þennan hóp um-
fram það, sem brýnasta nauðsyn
krefur. Sízt af öllu er tilefni til
að leggja skemmtanafíkn að
jöfnu við þörf manna fyrir t.a.m.
læknisaðstoð eða rafmagn.
Vera má, að ástæða geti verið
til að endurskoða opnunartíma
matsölustaða og benzinstöðva í
dymbilviku og á páskum. Þar
skyldi þó fyllsta tillit tekið til
þarfa þeirra starfsmanna, er
hluta eiga að máli, fyrir páska-
frið og helgi.
Streita og næði
Framangreind íhugunarefni
eru engan veginn tæmd með því,
sem nú var sagt. Raunar skal
ekki meira lesið úr umræddu ör-
stuttu blaðaviðtali en efni
standa til. En fleira kemur {
hugann, þegar mál þetta hefur
verið vakið.
Það er til almælis haft, að
taktur virkra daga sé orðinn
næsta hraður um þessar mundir.
Þar munum við nær öll eiga
óskilið mál, enda komast fæstir
hjá því að taka þátt í hraðgöngu
aldarinnar. Þessu göngulagi
fylgja ýmsir kvillar, sem reynd-
ar fara engan veginn dult. Sam-
heiti þeirra kvilla er orðið
„streita".
Hér verður ekki fjallað um
streitu, enda eru aðrir betur
fallnir til þess en sá er þetta rit-
ar. En spyrja má, hvort nokkur
skaðist til muna af því, að eins
konar lögskipuð kyrrð ríki á
skeiðvelli samtíðarinnar þrjá
daga á ári hverju. Er nokkur
þjakaður af þessari kyrrð?
Leggst hún á menn eins og farg?
Raunar er fargið ekki þyngra en
svo, að nokkur hluti landsmanna
kemur fram vel heppnaðri úti-
vist, skíðaiðkunum og skynd-
iferðum frá því á föstudaginn
langa fram á páskadagskvöld og
reyndar lengur. Ekki er kunn-
ugt, að reynt sé að setja neinar
skorður við þessu, enda ekki
ástæða til. Margur maðurinn
eignast sína dýpstu unaðsstund-
ir úti í náttúrunnar ríki.
Næði til sjálfsræktar er sjald-
fengið í nútímasamfélagi. E.t.v.
er næði meðal þeirra lífsgæða,
sem okkur skortir hvað mest.
Næði er ókeypis, ef menn hafa
tóm til að veita sér það. Kyrra-
vikan býður nokkrar næðis-
stundir, sem ástæðulaust er að
rýra með athafnagleði umfram
það, sem orðið er.
Uppruni helgidaga
Mál þetta hefur a.m.k. enn
eina hlið: Öllum er kunnugt
hvert hið upprunalega tilefni
páskaleyfis er. Skírdagur, föstu-
dagurinn langi, laugardagur
fyrir páska og páskadagur
standa djúpum rótum í menn-
ingarsögu Vesturlanda. Þeir
hafa lengst af verið til þess ætl-
aðir einungis að minnast hinztu
leyndardóma kristinnar trúar.
Ef kirkjan ekki hefði haft for-
göngu um þetta helgihald fyrir
árþúsundum og iðkað það fram á
þennan dag, væri ekki um að
ræða neitt páskaleyfi. Spurning-
in er, hvaða vit er í því að varð-
veita þessa daga sem lögboðnar
frístundir, ef vaxandi hluti þjóð-
ar hefur upphaflegt tilefni
þeirra að engu?
Grátbroslegt dæmi úr annarri
átt leitar á hugann: Fyrsti des-
ember var á sínum tíma þjóðhá-
tíðardagur Islendinga. Frá þeim
árum býr hann yfir þjóðlegu
innihaldi en ekki alþjóðlegu.
Með þessu er ekkert misjafnt
sagt um alþjóðahyggju, einungis
bent á alkunna staðreynd. Hin
síðari ár gerist það af og til, að
háskólastúdentar nota þessa
gömlu hátíð þjóðrækninnar til
þess að syngja alþjóðasöng
verkamanna í ríkisútvarpið yfir
landsmönnum. Söngur þessi hef-
ur eflaust margt til síns ágætis
og skal ekki lastaður. En hann á
ekki heima sem hátíðabrigði á
degi þjóðlegrar arfleifðar. Ef sá
dagur rynni, að söngurinn yrði
fastur liður á dagskrá þessarar
gömlu þjóðhátíðar, hlyti sú
spurning að vakna, hvort ekki
væri tímabært að leggja „fyrsta
desember" formlega niður og
benda stúdentum á einhvern
annan dag.
Áþekkar hugsanir fara á
kreik, þegar kvartað er undan
því hvað kyrravika og páskar séu
kristilegir frídagar. Sannleikur-
inn er auðvitað sá, að hátíð þessi
er kristin og kirkjuleg að upp-
runa, rót og öllum búnaði. Kirkj-
an mun áreiðanlega varðveita
hana meðan heimur stendur — í
þeirri upprunalegu mynd. En
það kann að vera ástæðuiaust að
leggja niður vinnu dagana fyrir
upprisuhátíðina, ef það stund-
arhlé, sem þannig gefst, verður
almennt notað til annars en
þátttöku í helgihaldi kirkjunnar.
Þeir, sem í einlægni vilja neyta
sakramentisins á skírdag og
fylgja frelsaranum í huga sér til
Hausaskeljastaðar á föstudag-
inn langa, geta án efa komið
hvoru tveggja fram að kvöldi
þessara dag, hvað sem líður
vinnustundum dagsins. Hinir
kynnu að vera betur settir en nú,
ef þeir fengju nokkurra daga síð-
vetrarleyfi í einhvern annan
tíma, — og væri það leyfi ótrufl-
að af kirkjulegu helgihaldi.
Þjóðareining um
kristinn dóm
Þetta er að sjálfsögðu ekki
fram borið sem tillaga. Einungis
er á það bent í því skyni að setja
á oddinn hina ýmsu eðlisþætti
þessa máls. Eftir stendur það,
sem fyrr var að vikið, t.d. þörfin
fyrir næði, ásamt réttindum
þreyttra erfiðismanna.
Eftir stendur einnig sú gleði-
lega staðreynd, að allur þorri
landsmanna rækir raunverulega
sína kristnu kyrruviku og páska-
hátíð. Kirkjusókn þessa daga
sýnir með ótvíræðum hætti, að
hér ríkir þjóðareining um krist-
inn dóm. Margt kann að sundra
Islendingum. En kirkjan sam-
einar þá. Flest bendir til, að sú
samstaða fari fremur vaxandi en
hitt.
Af sjálfu leiðir, að kyrrðar-
dagar í dymbilviku og á páskum
eru í takt við þjóðlífið, í fyllsta
samræmi við það bezta, er bær-
ist í brjóstum Islendinga upp til
hópa. Því verður að vísa á bug
öllum óskum um verulega endur-
skoðun á tilhögun þessara dag.
Um er að ræða gersemar, sem
helgaðar eru af langri hefð og
hræra strengi við hjartarætur
okkar allra. Það væri í meira
lagi vafasamt að hrófla svo
nokkru nemi við gersemum
þeim.
Fyrsti sunnudagur
eftir páska
Dagurinn í dag er eins konar
framhaldspáskar. Fyrsta guð-
spjall dagsins greinir frá því, er
Drottinn Kristur birtist Tómasi
postula. Síðari guðspjöllin tvö
hafa að geyma einhverjar hug-
ljúfustu upprisufrásagnir Nýja
testamentisins.
Þungamiðja dagsins felst i
orðum Jesú: „Sælir eru þeir sem
ekki sáu, og trúðu þó.“ — Þau
orð tala vísast til okkar flestra,
venjulegra karla, kvenna og
barna hér á landi, sem annars
staðar. Við státum að jafnaði
ekki af stórtíðindum úr eigin
hugarheimi. En við leggjum
rækt við þá trú, sem feður og
mæður létu okkur eftir. Og við
göngum hljóðlega og vafninga-
lítið í takt við þá kirkju, sem
verið hefur grundvöllur íslenzks
þjóðlífs í bráðum þúsund ár —
og er það enn.
SÖLUGENGI VERÐBRÉFA 15. april 1985
Spadskutelni og happduBtösltm nkusjoðs
Söfugengl Avöxtun-
Arflokkur pr. kr. 100 arkrafa til lnni.d.
1871-1 20.329,62 7,50% 150 d.
1972-1 18.224,23 7,50% 280 d.
1972-2 14.690,23 7,50% 150 d.
1973-1 10.697,83 7,50% 150 d.
1973-2 10.098,52 7,50% 280 d.
1974-1 6.483,65 7,50% 150 d.
1975-1 5.315,10 7,50% 265 d.
1975-2 3.956,34 7,50% 280 d.
1976-1 3.584,19 Innlv. I Seðlab. 10.03.85
1878-2 2.944,43 7,50% 280 d.
1877-1 2.628,89 Innlv. í Seðlab 25.03.85
1977-2 2.237,40 7,50% 145 d.
1978-1 1.782,39 Innlv. í Seðtab. 25.03.85
1978-2 1.429,31 7,50% 145 d.
1979-1 1.178,59 Innlv. I Seðiab. 25.02.85
1979-2 927,48 7^0% 150 d.
1980-1 838,03 Innlv (Seðtab 15.04.85
1980-2 637,45 7,50% 190 d.
1981-1 542,76 7,50% 280 d.
1981-2 394,40 7,50% 1 ár 180 d.
1982-1 369,97 Innlv. 1 Seðtaib. 01.03.85
1982-2 281,90 7,50% 166 d.
1983-1 215,46 730% 316 d.
1983-2 136,83 7,50% 1 ár 196 d.
1984-1 133,24 7,50% 1 ár 286 d.
1984-2 126,49 7,50% 2 ár 145 d.
1984-3 122^5 7,50% 2 ár 207 d.
1985-1 Nýttútboð 7,00% 2 ár 265 d.
1975-G 3.215,34 8,00% 226 d.
1976-H 2.935,69 8,00% 345 d.
1976-1 2.254,51 8,00% 1 ér 225 d.
1977-J 1.994,96 8,00% 1 ér 346 d.
1981-1FL 429,01 8,00% 1 Ar 16 d.
1985-1SIS 83,07 10,70% 4 ár 346 d.

Voðskuldatról - veiðtryggð
Lánst
2afb.
áárl
1 ár
2ár
3ár
4ár
5ár
6ár
7 ár
8 ár
9 ár
10ár
4%
4%
5%
5%
5%
5%
5%
5%
5%
5%
Sölugengl m.v.
mlsm. ávöxtunar-
krðfu
Nytt á vorðbróíamaikaði
IB 1985-1 tN 10 árs
Afb.: 10. GO: 10/2. NV: 2%
Avöxtunarkrafa: 10% 11% 12%
Sðiugengi pr. kr.100: 74,11 71,24 68,54
Veðskuldabróí - óverðtryggð
1 ár
2 ár
3ár
4ár
5ár
20%
28%
28%
í dag eru helstu vaxtakjörin
á markaðnum þessi:
Bankar og sparisjóðir
3-6 mánuðir
Vextir umíram verðtryggingu .....0-616%
Spariskírteini rikissjóðs
6 mán. - 3 ár
Vextir umíram verðtryggingu .....7-716%
Fjárvöxtun Fjáríestingarfelagsins
og verðtryggð veðskuldabréí
1-10 ár.
Vextir umlram verðtryggingu .. 14-16%

Verðbréfamarkaöur
Fjárfestingarfélagsins
Fjárhúsinu, Hafnarstræti 7.
101 Reykjavík, sími 28566.