Morgunblaðið - 18.05.1985, Qupperneq 12

12
MORGUNBLADIÐ, LAUGARDAGUR 18. MAÍ 1985
Gleði haldið
á loft
Ása Svavarsdóttir, Kjartan Bjargmundsson og Gísli Halldórsson eru meóal leikara í Ástin sigrar.
Leiklist
Jóhann Hjálmarsson
Leikfélag Reykjavíkur:
ÁSTTIN SIGRAR.
Gleóileikur eftir Ólaf Hauk Sím-
onarson.
Leikmynd og búningar: Jón Þór-
isson.
Lýsing: Daníel Williamsson.
Leikstjóri: Þórhallur Sigurðsson.
ólafur Haukur Símonarson
segir að eftir að leikrit hans
Milli skinns og hörunds var
komið á fjalir í Þjóðleikhúsinu
„fórum við að skemmta okkur ég
og ritvélin mín. Ástin sigraði".
Árangurinn var gleðileikurinn
Ástin sigrar.
Gleðinni er haldið á loft í leik-
riti ólafs Hauks. Skiptir ekki
máli hvort leikritið er kallað
gaman- eða ærslaleikur. En
vissulega eru í því alvarlegir
undirtónar eins og vera ber.
Sambúð og sambúðarvanda-
mál verða illilega fyrir barðinu á
höfundi leikritsins. Skopast er
að opnu hjónabandi, vaxtarrækt,
grænmetisáti og ýmsu því sem
herjar á nútímafólk. Ástamálin
eru flókin og öfugsnúin að vanda
og ýmislegt ólíklegt kemur í ljós
þegar líður á leikritið, persónur
afhjúpaðar. En allt fer þetta
fram á græskulausan hátt. Pólk
er hvorki vont né gott. Það er
einfaldlega fólk.
Kjartan Bjargmundsson leik-
ur hinn óhamingjusama Her-
mann sem vill ekki missa Dóru
sína sem Valgerður Dan leikur.
Hann er ekki fyllilega ánægður
með að sitja uppi með stúlkuna
Kristínu sem Ása Svavarsdóttir
leikur. Nói tannlæknir, leikinn
af Gísla Halldórssyni, er farinn
að gera hosur sínar grænar fyrir
Kristínu, en Dóra hafnar í hönd-
um kraftakarlsins Halls, Jóns
Hjartarsonar, sem rekur vaxt-
arrækt og mælir með heilbrigðu
lífi. Bríet Héðinsdóttir er Drop-
laug, aðstoðarstúlka Nóa tann-
læknis, fyrst úr lagi færð og
ósjáleg, en kemur í ljós að hún er
alls ekki ólöguleg miðaldra
dama. Margrét Ólafsdóttir leik-
ur Oddnýju, móður Hermanns,
sem er ekkja og krækir sér í ung-
an mótórhjólagæja, Arnljót sem
Helgi Björnsson gæðir lífi.
Ónefndur er þá Steindór Hjör-
leifsson í hlutverki Gumma.
Týpurnar í Ástin sigrar eru á
köflum svolítið Dariofolegar,
fyrst og fremst skopgerðar per-
sónur, ekki sérstaklega trúverð-
ugar frá raunsæissjónarmiði.
Samræmis i þessum efnum gæt-
ir höfundur vel, enda fer illa á
því að blanda saman raunveru-
legum persónum og ýkjumynd-
um í gervi manna. Þetta háir
stundum ærslaleikjum, en eins
og fyrr segir varast ólafur
Haukur vítin.
Ástin sigrar er tilraun til að
skapa íslenskan gleðileik og
heppnast sem slík, enda þótt
leikritið geti ekki talist tíðindi í
íslenskum ieikbókmenntum. En
það er ágætis skemmtun. Þór-
hallur Sigurðsson sýnir hér sem
áður að hann er smekklegur leik-
stjóri og fundvís á þau atriði
sem skipta máli, leggur alúð við
hið smæsta og hefur erindi sem
erfiði. Leikmynd Jóns Þórisson-
ar er með léttum og óhátíðlegum
blæ og hvað bjart er yfir henni
ekki síst Daníel Williamssyni að
þakka, en hann sér um lýsingu.
Kjartan Bjargmundsson nær
sér vel á strik í gamanhlutverk-
um og sýnir vel hæfileika sína i
Ástin sigrar. Valgerður Dan
kom á óvart í hlutverki Dóru.
Slík hlutverk hafa verið fá á
hennar leikferli, en hún virðist
kunna á þeim góð tök. Jón
Hjartarson hef ég sjaldan séð
leika jafn óþvingað og hann ger-
ði í hlutverki Halls. Allir hinir
leikararnir áttu þátt í að skapa
kátlegt andrúmsloft: Gísli Hall-
dórsson, Bríet Héðinsdóttir, Ása
Svavarsdóttir, Margrét ólafs-
dóttir (hún ekki síst), Steindór
Hjörleifsson og Helgi Björnsson.
Gömul minni
— ný viðhorf
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
FERILL íslenzkra myndlistar-
manna er stóðu í eldlínunni um
ný viðhorf eftir seinni heims-
styrjöldina, er um margt sér-
stæður. Engir íslenzkir mynd-
listarmenn hafa mætt jafn hat-
rammri andstöðu í orði og á
borði og þeir, og engir verið nær
því að vera hataðir og smáðir,
hlegið að þeim og list þeirra höfð
í flimtingum.
Deilur þær, sem á eftir hafa
risið eru næsta smávægilegar
miðað við það moldrok er á þess-
um mönnum dundi árum saman.
Það taldist líka til viðburðar ef
mynd eftir þessa menn seldist og
kaupandinn var umsvifalaust
talinn í meira lagi klikkaður.
Kappið var mikið í hinum
ungu listamönnum ekki síður en
í nýbylgjumálurunum í dag og
þeir gripu feginshendi hverja
nýjung að utan. Slíkt bendir
vafalítið til þess, að hin listræna
staðfesta og sannfæring risti
ekki nægilega djúpt, og að kapp-
ið sé meira en forsjáin. Sumir
lentu í ógöngum er þeir fundu
sig ekki í því sem efst var á
baugi og voru ár geometríunnar
ýmsum einkum örlagarík, —
þeir hættu að mála um árabil
eða lögðu fyrir sig hagnýta
myndlist, eins og auglýsinga-
hönnun hét þá á fínu máli og var
í móð. Hagnýt myndlist var
töfraorð og var mörgum sem
björgun úr sálarháska.
Er ný viðhorf ruddu geometrí-
unni af stalli tóku sumir við sér
aftur og hófu að mála á ný að
fullum kraftj. Aðrir fóru sér
hægar í sakirnar en hefur svo
jafnt og þétt vaxið ásmegin og
eru þannig virkari í list sinni í
dag en þeir hafa nokkru sinni
verið áður.
Einn af þessum málurum er
Kjartan Guðjónsson, sem þessa
dagana er með stóra myndverka-
sýningu í vestari sal Kjarvals-
staða. Hefur það verið einkar
fróðlegt að fylgjast með afköst-
um hans hin síðari ár, en hann
vinnur á mjög breiðu sviði en
hefur þó markað sér sérstakan
stíl, sem er auðþekkjanlegur yfir
alla línuna. Hvort sem hann
vinnur í málverki, vatnslit, tré-
ristu eða myndrissi.
t gamla daga, er hann kom
fyrst fram, voru listamanninum
einkum hugleikin myndefni af
verkafólki og frá sjávarsíðunni,
sem hann stíliseraði mjög og út-
færði í anda meistaranna frá
Frans.
Eftir ýmsar krókaleiðir um
völundarhús listarinnar eru
þessi myndefni aftur orðin burð-
arásin í list Kjartans Guðjóns-
sonar en hann málar þau sam-
kvæmt nýjum og breyttum við-
horfum, þannig að um endur-
tekningar er ekki að ræða. Þetta
er listamanninum vel ljóst sjálf-
um enda er hann sem fyrr segir
haldinn einstakri starfsgleði um
þessar mundir. Máski hefur ný-
bylgjumálverkið enn frekar ýtt
undir sannfæringu hans.
Hvað nýbylgjur snertir, þá eru
það að vissu marki einkenni ein-
angrunar og minnimáttarkennd-
ar að hlaupa stjórnlaust á eftir
nýjungum að utan ekki síður en
ef viðkomandi gerist samdauna
umhverfinu. En þetta, að verða
fyrir áhrifum, er lyfta undir eig-
in listsköpun er allt annars eðlis
og aflvaki átaka við viðfangsefn-
in. ^
Kjartan Guðjónsson við eitt verka sinna.
Þau viðfangsefni, sem Kjartan
Guðjónsson hefur valið sér eru
frjóuhi listamanni ótæmandi
uppspretta. Málverk listamanns-
ins hafa einnig tekið miklum
stakkaskiptum frá því í gamla
daga, öryggið og starfsgleðin eru
ólíkt meiri. Myndirnar eru frísk-
lega máíaðar og af mikilli leikni,
fágun og færni, en helst saknar
maður kröftugri átaka og safa-
ríkari efnmmeðferðar. Myndirn-
ar geta virkað nokkuð felldar og
sléttar á köflum og myndmálið
full kerfisbundið.
Þegar maður skoðar þessar
myndir þá kemst maður ekki hjá
því að hugleiða hve ágætt hefði
verið ef listamaðurinn hefði
haldið sér við þetta myndsvið í
gegnum þykkt og þunnt, þróað
það hægt og bítandi og látið all-
ar tímabundnar sveiflur og alls-
herjarsannleik lönd og leið. En
slíkt var erfitt, já fjarska erfitt
því að á tíma kalda stríðsins
syonefnda, þrjósku og sérhyggju,
þróuðust og einnig níðþröngar
skoðanir í listum, — og lista-
menn eru börn síns tíma.
Heimurinn hefur tekið mikl-
um stakkaskiptum og skoðanir
fólks einnig, ég efast t.d. stór-
lega að þessi sýning hefði fallið
fólki í geð fyrir 40 árum eða svo.
En nú er þetta myndefni orðið
að einskonar nostalgíu, — tákn
tíma,'sem eru að hverfa í hít
tæknivæðingarinnar. Jafnvel
leikurinn er orðinn tölvuvæddur
og myndbandið er komið í stað
sippubandsins...
Það er máski táknrænt, að sú
mynd er mér er einna minnis-
stæðust fyrir þróaða og sann-
færandi myndbyggingu, hraða
og jafnvægi er einmitt af tveim-
ur börnum að leik og þríhjóli
með gamla laginu úti í horni;
„Sippuböndin" (11). Hér þykir
mér listamaðurinn í essinu sínu
og þessi mynd getur talist sam-
nefnari fyrir það besta á sýning-
unni svo sem mér kemur það
fyrir sjónir.
VJterkurog
k/ hagkvæmur
auglýsingamiðill!