Morgunblaðið - 19.10.1985, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR19. OKTÓBER Í985
Veður
víða um heim
Lægst Hæst
Akureyri 7 skúrir
Amslerdsm 5 15 skýjað
Aþena 10 15 skýjað
Barcelona 21 skýjað
Berlín 6 12 skýjað
Brúsael 4 14 skýjaó
Chicago 6 22 rigning
Dublín 7 12 skýjað
Feneyjar 15 þokumóða
Frankfurt 5 13 skýjað
Genf 4 14 skýjað
Helsinki 3 5 skýjað
Hong Kong 23 28 skýjað
Jerúsalem 10 21 heiðskírt
Kaupmannah. S 11 skýjað
Las Palmas 24 léttskýjaö
Lissabon 14 25 skýjað
London 12 13 skýjað
Los Angeles 19 24 skýjað
Lúxemborg 11 léttskýjað
Malaga 25 léttskýjaö
Mallorca 24 léttskýjað
Miami 24 29 skýjað
Montreal 0 11 skýjað
Moskva rl 7 heiðskýrt
NewYork 8 17 heiðskýrt
Osló 5 10 heiðskýrt
París 10 17 heiðskýrt
Peking 4 17 heiöskýrt
Reykjavík 9 rigning
Ríóde Janeíro 19 31 skýjað
Rómaborg 9 21 heiðskirt
Stokkholmur 5 11 skýjað
Sydney16 26 rigning
Tókýó 13 15 skýjað
Vínarborg 7 13 skýjað
Þórshöfn 9 skýjað
Aftakan gæti orðið snara um
háls stjórnvalda í S-Afríku
Fundur utanríkisráðherra Norðurlanda fordæmir aftöku Moloise
Osló, 18. október. AP.
Utanríkisráðherrar Norður-
landa, sem nú sitja fund í Osló,
fordæmdu aftöku suður—afríska
skáldsins Benjamin Moloise
harðlega í gær og hafa samþykkt
nýja áætlun ura að draga úr öllum
samskiptum við Suður—Afríku.
„Það var hreinnt brjálæði að
hengja Moloise,“ sagði nýskipað-
ur utanríkisráðherra Svíþjóðar,
Sten Andersson, á fundi með
fréttamönnum. „Þessi aftaka,
sem gerð var þrátt fyrir mótmæli
Cardiff, Wales, 18. október. AP.
JAMES Callaghan lýsti yfír því í dag
að hann hygðist hætta afskiptum af
stjórnmálum frá og með næstu kosn-
ingum. Callaghan var forsætisráð-
herra Verkamannafíokksins á Bret-
landi á árunum 1976 til ’78.
Callaghan gerði blaðamönnum
grein fyrir ákvörðun sinni í kjör-
dæmi sínu í Wales, hann yrði 75
ára í næstu kosningum og kominn
væri tími til fyrir yngri manni að
spreyta sig. Callaghan hefur verið
þingmaður Verkamannaflokksins
í 40 ár.
„Það verður erfitt að slíta sig
frá stjórnmálunum, en ég er sann-
um allan heim, gæti hæglega orðið
snara um háls stjórnarinnar í
Suður—Afríku," sagði hann.
Stjórn Suður—Afríku hefur
sniðgengið grundvallarmann-
réttindi og framkvæmt verknað
er auka mun spennuna í Suð-
ur—Afríku," sagði Svenn Stray
utanríkisráðherra Noregs. „Af-
taka Moloise sýnir berlega að
nauðsynlegt er að beita stjórn-
völd Suður—Afríku meiri
þrýstingi ef þau eiga að fást til
færður um að ákvörðun mín er
rétt, sérstaklega þar sem ég hef
verið beðinn um að halda áfrarn,"
sagði Callaghan.
Callaghan var formaður Verka-
mannaflokksins þegar flokkurinn
tapaði í þingkosningunum 1979
fyrir Margréti Thatcher. Callag-
han kveðst þess fullviss að Verka-
mannaflokkurinn komist til valda
í næstu kosningum undir forystu
Neils Kinnocks.
Callaghan stærir sig af því að
vera eini Bretinn, sem gegnt hefur
fjórum mikilvægustu ráðherra-
embættunum á Bretlandi á þessari
að hverfa frá aðskilnaðarstefn-
unni.“
Norska fréttastofan NTB
hefur gefið út tilkynninu þar
sem segir að Norðurlöndin muni
„gera ráðstafanir til að minnka
samskipti við Suður—Afríku".
Danmörk, Noregur, Svíþjóð,
Finnland og ísland munu banna
eða hindra allar nýjar fjárfest-
ingar í Suður—Afríku og hvetja
norræn fyrirtæki til að draga úr
viðskiptum sínum við landið.
öld. En hann hefur verið forsætis-
ráðherra, fjármálaráðherra, inn-
anríkisráðherra og utanríkisráð-
herra.
„Við hefðum kosið að stöðva öll
viðskipti við Suður—Afríku en
bindandi samningar og ólík
löggjöf í landinu kemur í veg
fyrir það,“ sagði Svenn Stray.
GENGI
GJALDMIÐLA
Dollarinn
lækkar
London, 18.október. AP.
BANDARÍSKI dollarinn féll nokkuð
á gjaldeyrismörkuðum í dag og er
það talið afíeiðing af því að á fímmtu-
dag buðu seðlabankar iðnríkjanna
talsvert magn dollara til sölu. Þeir
hafa ekki boðið jafn mikið magn
dollara til sölu frá því samkomulag
iðnríkjanna um að halda gengi doll-
ars niðri 22. september var gert.
Verð á gulli stóð að mestu í stað.
Hér fer á eftir gengi dollars
gagnvart nokkrum helstu gjald-
miðlum heims. f sviga er gengið
frá því í gær. Sterlingspundið
kostaði 1.4290 dollara (1.4157).
Dollarinn kostaði 215.45 yen
(217.25), 2.6345 vestur-þýsk mörk
(2.6460), 2.1655 svissneska franka
(2.1752), 8.0350 franska franka
(8.0750), 1778.50 lírur (1785.50) og
1.3655 kanadíska dollara (1.3660).
Callaghan hyggst
hætta þingmennsku
Loksins höfum við
eignazt leiðtoga
Með gagnrýni sinni á öfgamenn til
vinstri treysti Kinnock stöðu sfna
Er Neil Kinnock stóð upp til þess
að ávarpa ársþing brezka verka-
mannafíokksins gerðu fáir sér grein
fyrir því að hann var í þann veginn
að varpa sprengju. Áhrifamikil gagn-
rýni hans á herskáa vinstri sinna í
flokknum varð til að skapa einingu
á meðal stuðningsmanna hans en
glundroða á meðal andstæðinganna
og jók á ný gengi fíokksins í skoðana-
könnununum.
Sjaldan mun pólitísk ræða hafa
haft svo bein og afdráttarlaus
áhrif. „Maður fann tilfinninga-
bylgjuna, sem fór um salinn,“ var
haft eftir verkalýðsforingja ein-
um, er hann rifjaði upp, hvernig
Kinnock hafði fordæmt herskáa
vinstri sinna á ársþinginu.
Á aðra verkaði hún eins og lík-
amlegur skellur. Felmtri sleginn
gekk Eric Heffer með þjósti úr
fundarsal, studdur af starfsmönn-
um flokksins, inn í bakherbergi,
þar sem hann settist niður til að
jafna sig fyrir utan seilingu sjón-
varpsvélanna.
Einhver rétti honum tebolla, en
hendur hans skulfu svo, að hann
hellti því beint niður á fötin sín.
„Náið í Doris, náið í Doris," end-
urtók hann og átti þar við hina
smávöxnu, trygglyndu konu sína.
Atlaga Kinnocks á vinstri arminn
í sínum eigin flokki kom Heffer
nefnilega algerlega á óvart, eins
og flestum öðrum á ársþinginu.
Þeir voru aðeins fáir, sem höfðu
hugmynd um, að eitthvað þessu
líkt væri í vændum.
Laugardaginn þar á undan hafði
Kinnock þó gert það ljóst, að hann
hefði ekki í hyggju að þola neina
vitleysu af hálfu stækustu vinstri
sinnanna innan flokksins. Þá var
hann staddur í móttöku, sem
fréttamenn héldu fyrir hann í
Royal Bath Hotel í Bournemouth.
Kinnock var þar afslappaður en
ákveðinn og yfir glasi lét hann
hörðustu ummæli sín falla í garð
Derek Hattons, varaleiðtoga
Verkamannaflokksins í Liverpool.
Við þetta tækifæri var það rifjað
upp, að á fundi þeirra nýverið
hafði Hatton lagt til, að allsherjar-
verkfall gæti orðið til þess að
greiða götu Kinnocks inn í Down-
ingstræti 10, embættisbústað for-
sætisráðherra Bretlands. „Vissu-
lega vil ég komast þar inn,“ svaraði
Kinnock stuttur í spuna, en svar
hans sýndi álit hans á hugmynd
Hattons. „Ég held, að ég myndi
hafa betri möguleika á að komast
þangað inn með því að fara ríðandi
á baki fíls og reyna þannig að
stökkva yfir Buckinhamhöll."
Á ársþingi Verkamannaflokks-
ins var alls ekki búizt við þvi, að
Kinnock ætti eftir að ítreka þessa
gagnrýni. Þeir voru aðeins fáir,
sem vissu um það. Þeirra á meðal
var kona hans, Glenys, og nokkrir
nánir aðstoðarmenn hans. Ræðan,
sem Kinnock flutti þar, var að
mestu leyti samin af honum sjálf-
um og áður en hann flutti hana
skýrði hann aðeins Larry Whitty,
framkvæmdastjóra flokksins, og
Roy Hattersley, varaformanni
flokksins, frá efni hennar. Það var
allt og sumt.
Greinilegt er, að hann hefur
aðeins skýrt þeim frá efni ræðunn-
ar, en ekki verið að ráðfæra sig
við þá. Að lokum var það hans
eigin eðlisávísun, sem réð ákvörð-
un hans um að hika ekki, ákvörðun,
sem var mjög persónuleg.
Stórsigur
Ræðan varð stórsigur fyrir
Kinnock ef litið er á þær undirtek-
ir, sem hún hlaut í hægri armi og
miðarmi flokksins á þinginu.
„Loksins höfum við eignast leið-
toga,“ var haft eftir einum gamal-
reyndum þingmanni flokksins.
Roy Hattersley lýsti ræðu
Kinnocks sem „sögulegri ræðu,
sem á eftir að breyta atburðarás-
inni í brezkum stjórnmálum".
Glenys Kinnock lét í ljós stolt sitt
yfir eiginmanninum með því að
lýsa því yfir, að þetta hefði verið
stærsta stundin í lífi hans og
símhringingum linnti ekki frá
fólki alls staðar að, sem vildi óska
Kinnock til hamingju.
Þeir, sem voru í vinstri armi
flokksins, voru ekki eins vissir.
Sumir kvörtuðu yfir því að fram-
koma Kinnocks minnti á Rambo í
samnefndri kvikmynd, þar sem
heyra mætti enduróminn af: „Mað-
ur verður að gera það sem hann
verður að gera.“ Fyrir utan ráð-
stefnuhöllina mátti heyra nokkra
þingfullrúa hrópa: „Stéttasvikari."
Og daginn eftir er Kinnock jók enn
á gagnrýni sína þannig að nú náði
hún einnig til kolaverkfallanna,
þá var tortryggnin í hans garð
jafn vel enn berari.
Sjálfur var Kinnock hins vegar
ekki í nokkrum vafa um, að timi
væri kominn til þess að hann talaði
hreinskilningslega út.
Ákvörðun hans um að snúast gegn
leiðtoga námamanna, Arthur
Scargill, má rekja allt til Brecon-
aukakosninganna í júlí sl. er
Verkamannaflokkurinn varð að
láta í minni pokann fyrir frjáls-
lyndum. Kinnock og aðrir forystu-
menn Verkamannaflokksins töldu
þá, að það hefði verið að kenna
Neil Kinnock, leiðtogi Verkamannafíokksins í Bretlandi í ræðustól á fíokksþinginu í Bournemouth. Þar beindi hann
spjótum sínum einkum gegn vinstri öfgamönnum innan fíokksins. Við hlið hans situr Eric Heffer úr vinstri armi
fíokksins og yglir sig mjög á meðan Kinnock fíytur ræðu sína.