Morgunblaðið - 19.11.1985, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR19. NÓVEMBER1985
Leiðtogafundurinn í Genf
Austur-Evrópa:
Vonast eftir
árangri í Genf
Varsjá, 18. oóvember. AP.
Reagan hittir forseta Sviss
AP/Sfmamynd
Ronald Reagan Bandaríkjaforseti situr hér ?ið hlið Kurts Furgler, forseta Sviss. Reagan ræddi stuttlega
við Furgler í dag eftir að opinber móttökuathöfn var að baki. Viðræður Reagans og Gorbachevs hefjast
á raorgun, þriðjudag.
Gorbachova tekur för-
ina til Genfar alvarlega
MARGIR Austur-Evrópubúar gera
sér vonir um að samskipti austurs
og vesturs batni eftir leiðtogafund-
inn í Genf og Austur-Evrópuríki fái
fleiri tækifæri til viðskipta við vest-
ræn ríki og jafnframt aukin mann-
réttindi.
Fréttaskýrendur segja að sam-
skipti stórveldanna hafi ætíð batn-
að eftir að leiðtogar Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna hafi ræðst
við. Það hafi sérstaklega komið
fram í auknum tilslökunum aust-
rænna stjórnvalda við fyrirtæki
til að skipta við vestræn ríki.
Samskipti austurs og vesturs
hafa dregist mikið saman undan-
farin fimm ár og ríkisstjórnir
Austur-Evrópulanda eiga allar við
aðkallandi vandamál að stríða í
efnahagsmálum. Verslun hefur
beðið skipbrot og lánveitingar hafa
verið af skornum skammti.
Nú þegar Sovétmenn þurfa að
leysa úr eigin efnahagsvanda hafa
þeir sett strangari verslunarreglur
og líta því önnur Varsjárbanda-
lagsríki vonaraugum til vesturs.
Flokkar andófsmanna vona að
mannréttindi aukist austantjalds,
ef þíða kemst í samskipti Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna eftir
fundinn í Genf.
„Ef áfram andar köldu milli
Bandaríkjamanna og Sovétmanna
Hún benti á að hún væri á fund-
inum sem fréttamaður og neitaði
að fara. Ljósmyndarar og blaða-
menn þyrptust að henni og sovéski
talsmaðurinn brást illa við og
seinkaði fundinum eftir að hann
náði ekki athygli fréttamanna frá
Grivnine. Hún svaraði nokkrum
spurningum fréttamanna en flýtti
sér síðan í burtu til að ná vél til
Amsterdam þar sem hún býr nú
með manni sínum og börnum.
Grivnine er gyðingur og var
andófsmaður í Sovétríkjunum
þangað til henni var „hleypt" úr
landi fyrir þremur vikum og hún
var svipt ríkisborgararétti. Hún
hefur setið eitt ár í fangelsi í
Sovétríkjunum en var send úr
landi eftir að hollenskt vikutímarit
í Amsterdam réð hana fréttaritara
sinn í Sovétríkjunum.
Hún var komin á leiðtogafund-
inn til að minna á vin sinn og
kunningja, vísindamanninn Ana-
toly Koryagin, sem er í haldi í
Sovétríkjunum og var dæmdur í
12 ára dvöl í vinnubúðum árið 1981.
Hann er mjög farinn að heilsu eftir
mörg hungurverkföll og í dreifi-
bréfi sem Grivnine dreifði frá
Vladimir Boekovski-hreyfingunni
segir að hann þarfnist hjálpar og
þrýstings utanfrá til að verða lát-
inn laus. Grivnine dreifði dreifi-
bréfunum á fundi á sunnudag og
hrópaði spurningar að Mikhail
Gorbachev úti á flugvelli þegar
mun það hafa slæm eftirköst í
Póllandi og ekki síður í öðrum
Austur-Evrópuríkjum,“ segir
Bronislaw Geremek, pólskur sagn-
fræðingur og ráðgjafi Samstöðu.
Austur-Þjóðverjar vonast til að
leiðtogarnir ákveði að fækka með-
aldrægum eldflaugum. { strlði
myndi mikið mæða á Austur-
Þjóðverjum, þar sem skilin milli
austurs og vesturs liggja um
landamæri Austur- og Vestur-
Þýskalands. Þá er ekki loku fyrir
það skotið að Erich Honecker, leið-
togi Austur-Þýskalands, heimsæki
Vestur-Þýskaland eftir fundinn í
Genf. Honecker hætti við heim-
sókn til Vestur-Þýskalands á síð-
asta ári.
Ungverjar og Pólverjar hefðu
sérstaklega efnahagslegan ávinn-
ing af batnandi samskiptum milli
risaveldanna. Sérfræðingar segja
að stjórnvöld í Kreml gætu séð sér
hag í að leyfa bandamönnum sín-
um að versla meira við vestræn
ríki. Slíkt myndi ef til vill tryggja
pólitískan stöðugleika í umrædd-
um ríkjum.
Aftur á móti er talið að tvö
tryggustu leppríki Sovétríkjanna
beri minnst úr býtum, ef leið-
togafundurinn tekst vel. Þessi ríki
eru Tékkóslóvakía og Búlgaría.
hann kom til Genfar. Það þykir
líklegt að Sovétmenn hafi grunað
hana um að hafa ætlað að trufla
WaahinKton, 18. nÓTember. AP.
GREINT var fri því í Pentagon í
dag að verið væri að rannsaka hvern-
ig bréf, sem Weinberger sendi Reag-
an um væntanlegan leiðtogafund í
Genf, hafi komist í hendur blaða-
manna. Sjálfur hefur Reagan lýst
yfir því að ekkert sé hæft í að atvik
þetta verði til þess að Weinberger
verði rekinn frá störfum.
í bréfinu greinir Weinberger
frá því að mikil óvissa ríki um
mikilvæg atriði í afvopnunarmál-
um innan varnarmálaráðuneytis-
ins. Bréfið var birt i tveimur dag-
blöðum áður en Reagan átti þess
kost að lesa það.
Larry Speakes, talsmaður
Bandaríkjaforseta, var spurður á
laugardag hvort rannsókn yrði
hafin á þvi hvernig blaðamenn
hefðu komist yfir bréfið. Speakes
Genf, 18. nóvember. AP.
KONA Mikhails Gorbachev, Raisa
Gorbachova, kom með manni sínum
til Genfar í dag. Hún mun ræða við
Nancy Reagan meðan eiginmennirn-
ir ræða afvopnunarmál. Raisa hefur
í vestrænum fjölmiðlum verið rómuð,
fund talsmanns utanríkisráðu-
neytisins og þess vegna beðið um
að hún yrði fjarlægð úr salnum.
Henni tókst að vekja athygli á
málstað sínum í Genf en hún sagði
áður en hún fór að hún óttaðist
um líf sitt.
kvaðst ekki viss um að rannsóknar
væri þörf og sagðist halda að
Weinberger eða einhver hans nán-
ustu samstarfsmanna hefðu gert
bréfið opinbert.
Talsmaður Weinbergers, Robert
Sims, sagði aftur á móti að þetta
sé rangt og tilgreindi alla þá
embættismenn, sem fengið hefðu
afrit af bréfinu í hendur. Þeirra á
meðal voru Robert McFarlane,
öryggisráðgjafi forsetans, George
Shultz, utanríkisráðherra, Donald
Regan, starfsmannastjóri í Hvita
húsinu, og William Casey, yfir-
maður CIA.
Sims sagði ekki ólíklegt að þessir
menn hefðu látið bréfið fara víðar
innan stofnana sinna og ráðu-
neyta.
Sims lagði á það áherslu að
varnarmálaráðuneytið hefði ekki
sem „leynivopn Kremlar“ fyrir
frjálslegt fas sitt.
Raisa gekk við hlið manns síns
niður landgöngustigann á Coin-
trin-flugvellinum í Genf. Frétta-
mönnum þótti fremur þungt yfir
hjónunum og leyfði hvorugt sér
að brosa er þau gengu fyrir mót-
tökusveitina og heiðursvörðinn.
Raisa Gorbachova er þekkt fyrir
fremur gáskafulla framkomu, en í
dag virtist hún fremur alvarleg,
þótt hún brosti til nokkurra þeirra
svissnesku embættismanna, sem
hún heilsaði við komuna.
Hún var klædd í hnésíða ullar-
kápu og bar loðhatt á höfði. Napur
vindurinn fékk loðhattinn til að
ganga í bylgjum og Gorbachev til
að draga hatt sinn niður að eyrum.
Sovéska sendinefndin var öll
fremur gráklædd og lífgaði upp á
gráleikann að Gorbachev skyldi
draga upp rauðan vasaklút til að
þurrka sultardropa af nefi sér.
Kurt Furgler, forseti Sviss, hélt
stutta ræðu á flugvellinum. Fyrstu
setningar ræðunnar voru á rússn-
esku og þegar Furgler hafði farið
með þær ávarpaði hann Raisu og
látið birta bréfið almenningi.
Varnarmálaráðherra gerir ráð-
leggingar sína til forsetans ekki
opinberar og hann var æfur yfir
því að einhver skyldi hafa sent
einkabréf sitt til dagblaða. Sagði
Sims að Weinberger hefði þegar
fyrirskipað rannsókn á málinu.
Sovétmenn hafa sagt að bréf
þetta beri því vitni að vissir aðiljar
innan Bandaríkjastjórnar vilji
ekki semja um afvopnun, en í bréf-
inu stóð að Reagan ætti að varast
þrýsting Sovétmanna um að semja
um gagnkvæma umsjón með því
að fylgst sé með að Salt II samn-
ingurinn sé haldinn. Þá ætti Reag-
an ekki að láta Sovétmenn hártoga
eldflaugavarnasamninginn frá
1972 á þann veg að það hefði áhrif
á geimvarnaáætlunina.
hló hún við. Ætli hann hafi ekki
verið að spyrja hvort hann hafi
komist klakklaust gegnum völund-
arhús rússneskrar tungu?
Raisa Gorbachova tekur heim-
sókn sína til Genfar mun alvarleg-
ar en för sína til Parísar í síðasta
mánuði. I París fór hún í tísku-
verslanir og hitti tískuteiknarana
Pierre Cardin og Yves Saint Laur-
ent að máli. Nú ætlar leiðtogafrúin
að skoða svissneskan bóndabæ og
votta Lenín virðingu sína með því
að fara í bókasafn, sem Lenín
starfaði í í útlegð sjnni.
Raisa hittir Nancy Reagan að
máli bæði á morgun, þriðjudag,
og miðvikudag. Þetta er fyrsta
sinn í sex ár, sem konur leiðtoga
Bandarfkjanna og Sovétríkjanna
hittast. Nancy Reagan átti hug-
myndina að því að þær ræddu
málin meðan eiginmennirnir sætu
á rökstólum um heimsmálin.
Lítið hefur borið á Nancy frá
því hún kom með manni sínum til
Genfar á laugardagskvöld. Og
búist er við því að augu vestrænna
fjölmiðla beinist fremur að Raisu
en Nancy. Fjölmiðlar hafa enda
ekki enn gefist upp á að velta fyrir
sér hvernig á því standi að meiri
þokka stafar af konu aðalritara
Sovétrfkjanna en forverum henn-
ar.
/Míelev
þurrkarar
Hrein ánægja.
Miele
annað er mála-
miðlun.
Blaðamannafundur sovéska utanríkisráðuneytisins:
Andófsmaður þurfti
að yfirgefa salinn
Genf, 18. nóvember. f'rá Önnn BjarnadóUur, fréttnritnra Mbl.
ÞAÐ varð uppi fótur og fit í upphafi fundar talsmanns sovéska utanríkisráðu-
neytisins með fréttamönnum á leiðtogafundi Reagans og Gorbaschevs á
mánudagseftirmiðdag þegar einkenniskiæddur svissneskur öryggisvörður
gekk upp að sovésku konunni Jurina Grívnine og bað hana að yfirgefa
þéttsetinn salinn.
Bréf til Reagans í
höndum blaðamanna
Weinberger kennt um lekann, en Reagan lætur sér á sama standa